นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 241

ปีที่ 51 ฉบับที่ 241 มีนาคม - เมษายน 2566 21 ภาพ 1 แผนผังการทำ�งานของ BirdNET ที่มา: ดัดแปลงจาก https://birdnet.cornell.edu/ ความหลากหลายทางชีวภาพเป็นเรื่องที่มนุษยชาติกำ�ลังตระหนักและให้ความสำ�คัญ เนื่องจากมนุษย์ใช้ประโยชน์ ในหลายด้าน ตัวอย่างเช่น อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค และอีกหลายสิ่งที่จำ�เป็นต่อการดำ�รงชีวิตของมนุษย์ ล้วนเป็นผลผลิตจากความหลากหลายทางชีวภาพ (สำ�นักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, ม.ป.ป.) ปัจจุบันโลกกำ�ลังเผชิญกับสถานการณ์การลดลงของความหลากหลายทางชีวภาพทำ�ให้ทรัพยากรชีวภาพ ที่มนุษย์ใช้ประโยชน์ได้ลดลง อาจส่งผลต่อเนื่องถึงชีวิตความเป็นอยู่ของมนุษยชาติในอนาคต (มูลนิธิสืบนาคะเสถียร, 2561) ใ นแวดวงการศึกษา ความหลากหลายทางชีวภาพเป็นเรื่องหนึ่งที่มี ความสำ�คัญและปรากฏอยู่ในเนื้อหาทั้งในระดับการศึกษาภาคบังคับ และการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยการจัดการเรียนรู้เรื่องความหลากหลาย ทางชีวภาพวิธีหนึ่งคือ การทำ�กิจกรรมสำ�รวจความหลากหลายทางชีวภาพ ในระดับความหลากหลายของสปีชีส์เพื่อให้ผู้เรียนได้รู้จักกับความ หลากหลายของสิ่งมีชีวิตต่างๆ จากแหล่งที่อยู่รอบๆ โรงเรียน หรือใกล้บ้าน ของผู้เรียน การสำ�รวจความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตบางกลุ่มต้องอาศัย ความชำ�นาญและประสบการณ์ในการระบุสปีชีส์ (Species Identification) เพื่อให้ทราบว่า “สิ่งมีชีวิตที่พบคืออะไร?” โดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษา ในสิ่งมีชีวิตที่ต้องอาศัยทักษะการสังเกตอย่างดีเยี่ยม เช่น นก ซึ่ง บางครั้งพบได้ยากเนื่องจากนกหลายสปีชีส์มักซ่อนตัวและกลมกลืนไปกับ สิ่งแวดล้อม บ่อยครั้งจะได้ยินเพียงแค่เสียงของนกแต่ไม่พบเห็นนก บทความนี้จะนำ�เสนอการใช้แอปพลิเคชัน BirdNET และคลังข้อมูล สารสนเทศแบบออนไลน์ xeno-canto เพื่อช่วยแก้ปัญหาและอุปสรรค การระบุสปีชีส์นกในภาคสนามโดยใช้ข้อมูล “เสียงนก” BirdNET คืออะไร ? BirdNET เป็นแอปพลิเคชันที่พัฒนาโดยกลุ่มนักวิจัยจาก Cornell Lab of Ornithology ประเทศสหรัฐอเมริกา และ Chemnitz University of Technology ประเทศเยอรมนี ซึ่งสามารถบันทึกเสียงนกจากธรรมชาติ หรือวิเคราะห์จากไฟล์เสียงนกที่บันทึกมาแล้ว และนำ�ไฟล์เสียงที่ได้ไป แปลงเป็นสเปกโทรแกรม (Spectrogram) ที่แสดงข้อมูลองค์ประกอบของ ความถี่เสียงและความยาวเสียงในหน่วยวินาที จากนั้นวิเคราะห์ต่อด้วย ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) ของ BirdNET Algorithm โดยเปรียบเทียบกับข้อมูลของนกจากฐานข้อมูลและสามารถนำ�ข้อมูล เสียงนกเข้าคลังข้อมูล เพื่อประโยชน์ในการศึกษาและวิจัยที่เกี่ยวข้องกับนก ต่อไป ดังภาพ 1 ปัจจุบัน BirdNET สามารถระบุนกได้ประมาณ 3,000 สปีชีส์จากทั่วโลก โดยเฉพาะสปีชีส์ที่พบได้ทั่วไปสามารถใช้แอปพลิเคชัน BirdNET ได้ฟรี ทั้งในโทรศัพท์มือถือระบบ Android และ iOS ใช้ BirdNET อย่างไร ? 1. ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน BirdNET จาก Google Play Store (ระบบ Android) หรือ App Store (ระบบ iOS)

RkJQdWJsaXNoZXIy NzI2NjQ5