นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 210 มกราคม - กุมภาพันธ์ 2561

44 นิตยสาร สสวท การใช้กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม เพื่อเสริมสร้างความคิดสร้างสรรค์และทักษะการแก้ปัญหา ตอนที่ 2 จากที่ได้กล่าวถึงรายละเอียดของกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม รวมถึงการน� ำเสนอความคิดสร้างสรรค์ ซึ่งผู้เรียนได้รับการพัฒนาผ่านกิจกรรมที่ให้ผู้เรียนได้คิดค้นและแก้ปัญหา โดยใช้กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม ในฉบับที่ 209 ประจ� ำเดือนพฤศจิกายน – ธันวาคม พ.ศ. 2560 นั้น ในตอนที่ 2 นื้ จะกล่าวถึงการพัฒนาทักษะ การแก้ปัญหาของผู้เรียนเป็นการฝึกปฏิบัติ โดยจะด� ำเนินการตามกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมที่เน้นให้ผู้เรียน เรียนรู้โดยผ่านกระบวนการคิดเชิงสังเคราะห์ และการลงมือปฏิบัติเพื่อแก้ปัญหาหรือสนองความต้องการอย่างเป็น ขั้นตอนของกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมจะช่วยให้ผู้เรียนฝึกคิดเชิงสังเคราะห์จากสถานการณ์ที่พบเพื่อรวบรวม และกลั่นกรองข้อมูลจนได้ข้อมูลที่สามารถน� ำไปใช้เป็นประโยชน์ในการแก้ไขปัญหาต่อไป 3. ทักษะการแก้ปัญหา (Problem Solving Skills) การด� ำเนินชีวิตในปัจจุบัน ผู้เรียนมักประสบปัญหา หรือมีอุปสรรคที่ต้องด� ำเนินการแก้ไข เพื่อให้การด� ำเนินชีวิต หรือการท� ำงานเป็นไปอย่างเรียบร้อยและมีประสิทธิภาพ ดังนั้น ทักษะการแก้ปัญหาจึงเป็นความสามารถที่จ� ำเป็นส� ำหรับ พลเมืองในศตวรรษนี้ และมีผู้ที่ให้นิยาม ทักษะการแก้ปัญหา ไว้หลายความหมาย เช่น จากที่กล่าวมาข้างต้น ทักษะการแก้ปัญหา จึงเป็น ความสามารถในการคิดและลงมือปฏิบัติ ซึ่งจ� ำเป็นต้องมี การน� ำองค์ความรู้และทักษะต่างๆ มาใช้ร่วมกัน เพื่อส่งผล ให้สามารถแก้ไขปัญหาหรือสนองความต้องการ ในแต่ละ สถานการณ์ได้อย่างเหมาะสม ทักษะการแก้ปัญหาอาจ แสดงออกในรูปแบบของกระบวนการแก้ปัญหา โดยที่ผู้สอน สามารถออกแบบการจัดการเรียนการสอน โดยการก� ำหนด สถานการณ์จ� ำลองหรือน� ำข้อมูลจากสถานการณ์จริงมาให้ ผู้เรียนได้ฝึกปฏิบัติ ซึ่งอาจเป็นการสอนในรูปแบบของการเรียนรู้ โดยใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-based Learning : PBL) หรือการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (Problem – based Learning : PBL) โดยในแต่ละขั้นตอนของกระบวนการแก้ปัญหา มีดังนี้ ขั้นที่ 1 การท� ำความเข้าใจในปัญหา ขั้นที่ 2 การนิยามและรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับปัญหา ขั้นที่ 3 การน� ำเสนอทางเลือกหรือแนวทางในการแก้ปัญหา ขั้นที่ 4 ตัดสินใจเลือกแนวทางการแก้ปัญหาที่เหมาะสม ขั้นที่ 5 การลงมือปฏิบัติการแก้ปัญหาและตรวจสอบ วิธีการแก้ปัญหา ส� ำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (2550) ได้ให้ความหมายของทักษะการแก้ปัญหาว่า หมายถึง การใช้ประสบการณ์ที่พบด้วยตนเอง ซึ่งเกิดจาก การสังเกต การเก็บข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูล การตีความ และการสรุปความ เพื่อน� ำไปสู่การแก้ปัญหาอย่างมี เหตุผล มัณฑรา ธรรมบุศย์ (2551) กล่าวว่า ทักษะ ในการแก้ปัญหา เป็นความสามารถในการรู้จักขอ ความช่วยเหลือจากผู้อื่นในยามจ� ำเป็น รู้จักพัฒนา และประเมินทางเลือกในการแก้ปัญหา สามารถหาทาง แก้ปัญหาและวางแผนแก้ปัญหาได้อย่างถูกต้อง สุธิดา การีมี • นักวิชาการ สาขาเทคโนโลยี สสวท. • e-mail :skare@ipst.ac.th การเรียนกระตุ้น ความคิด