นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 210 มกราคม - กุมภาพันธ์ 2561

45 ปีที่ 46 ฉบับที่ 210 มกราคม - กุมภาพันธ์ 2561 จากขั้นตอนของกระบวนการแก้ปัญหาดังกล่าวข้างต้น พบว่าสอดคล้องกับขั้นตอนของกระบวนการออกแบบ เชิงวิศวกรรมที่สามารถใช้ในการแก้ปัญหาในสถานการณ์จริงได้ และยังเป็นกระบวนการที่ช่วยฝึกทักษะการแก้ปัญหาโดย ใช้สถานการณ์เป็นตัวกระตุ้นให้ผู้เรียนใฝ่หาความรู้เพื่อหาแนวทางแก้ไข ได้ฝึกทักษะการคิด การตัดสินใจ ได้ลงมือปฏิบัติ อีกทั้งยังเป็นการส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง และน� ำทักษะจากการเรียนมาประยุกต์ใช้ในการแก้ปัญหา ในชีวิตประจ� ำวันได้ 4. กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรมจะช่วยให้เกิดความคิดสร้างสรรค์และ ทักษะการแก้ปัญหาได้อย่างไร การออกแบบการเรียนการสอนที่มีการน� ำกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม มาใช้ร่วมในการจัดการเรียนรู้ที่เน้น ผู้เรียนเป็นส� ำคัญ จะช่วยส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถเรียนรู้โดยผ่านการลงมือปฏิบัติจริง เพื่อแก้ปัญหาจากสถานการณ์ที่ประสบ อย่างเป็นขั้นตอน โดยแต่ละขั้นตอนจะฝึกฝนผู้เรียนให้มีความคิดสร้างสรรค์ ดังนี้ ขั้นที่ 1 ระบุปัญหา เป็นขั้นตอนของการท� ำความเข้าใจและวิเคราะห์ปัญหาจากสถานการณ์ เพื่อก� ำหนด เป็นประเด็นปัญหาที่ต้องแก้ไข โดยเครื่องมือที่จะน� ำใช้ในการด� ำเนินการในขั้นตอนนี้ ได้แก่ ผังก้างปลา ทักษะ การตั้งค� ำถาม 5W1H การระดมสมอง เครื่องมือดังกล่าวเป็นสิ่งที่ช่วยฝึกให้ผู้เรียนมีความคิดสร้างสรรค์ ดังนี้ • ความคิดริเริ่ม ส� ำหรับการคิดมองปัญหาที่แตกต่างจากเดิม หรือเป็นการมองต่างมุม ซึ่งส่งผลให้ ผู้เรียนมีความเข้าใจในปัญหาที่ตรงกับสถานการณ์ที่ตนเองประสบ • ความคิดคล่อง ส� ำหรับการก� ำหนดประเด็นปัญหา และความสามารถเชื่อมโยงสิ่งที่คิดกับความรู้หรือ ประสบการณ์เดิมของตนได้อย่างรวดเร็ว และได้ข้อมูลจ� ำนวนมาก • ความคิดละเอียดละออ ส� ำหรับการคิดให้ได้ข้อมูลที่เป็นรายละเอียดเกี่ยวกับกรอบของปัญหา จะส่งผลให้สามารถขยายข้อมูลของประเด็นปัญหาที่จะสามารถน� ำไปใช้เป็นแนวทางในการศึกษา และรวบรวมข้อมูลต่อไป ขั้นที่ 2 รวบรวมข้อมูลและแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับปัญหา เป็นขั้นตอนของการศึกษา ค้นคว้า และรวบรวม ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับปัญหา โดยเครื่องมือที่สามารถน� ำมาใช้ได้ในขั้นที่ 2 มีหลายรูปแบบ แต่ที่นิยมและสามารถ พบเห็นได้ทั่วไปคือ รูปแบบของการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในการสืบค้นข้อมูล การระดมสมอง และการท� ำแผนที่ ความคิด เพื่อรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับประเด็นปัญหา ซึ่งเครื่องมือดังกล่าวนี้เป็นสิ่งที่ช่วยฝึกให้ผู้เรียนมีความคิด สร้างสรรค์ ดังนี้ • ความคิดละเอียดละออ ส� ำหรับการคิดพิจารณาเกี่ยวกับการคัดเลือกแหล่งข้อมูลที่จะน� ำมาใช้ การ พิจารณาเกี่ยวกับข้อมูลและสารสนเทศที่รวบรวมมาสามารถน� ำมาใช้ในการสนับสนุนการแก้ปัญหา ได้เพียงพอ • ความคิดยืดหยุ่น ส� ำหรับการคิดหาข้อมูลหลายประเภทที่จะน� ำมาใช้ประกอบการพิจารณาตัดสินใจ เลือกวิธีการแก้ปัญหา นอกจากนี้ ขั้นที่ 2 ยังได้รวมการพิจารณาและการตัดสินใจเลือกแนวทางหรือวิธีการแก้ปัญหาที่เหมาะสม และสอดคล้องกับปัญหา โดยผู้เรียนจะก� ำหนดแนวทางการแก้ปัญหา จากนั้นจึงใช้กระบวนการตัดสินใจเลือก