นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 219 กรกฎาคม - สิงหาคม 2562

34 นิตยสาร สสวท ถนัด ขวา หรือ ซ้าย บอกได้ด้วยอัตราส่วน ดร.อลงกต ใหม่ด้วง • นักวิชาการ สาขาคณิตศาสตร์มัธยมศึกษา สสวท. • e-mail: amaid@ipst.ac.th การเรียนกระตุ้น ความคิด หลายๆ คนอาจสงสัยว่า ท�ำไมร่างกายของเราจึงมีความถนัดทางด้านขวาหรือซ้าย ไม่เหมือนกัน โดยเฉพาะที่เห็นได้ชัดที่สุดคือ การใช้มือหยิบจับหรือขีดเขียน ซึ่งบางคนก็ถนัด การใช้มือขวา และบางคนก็ถนัดการใช้มือซ้าย ปรากฏการณ์เรื่องความถนัดของมือที่ไม่เหมือนกัน หรือภาษาอังกฤษเรียกกันว่า Handedness นี้นักวิทยาศาสตร์ ยังไม่มีข้อสรุปที่ชัดเจนว่า เป็นผลจากปัจจัยทางชีววิทยา ด้านใด แต่จากการศึกษาวิจัยพบว่าเด็กเริ่มแสดงความถนัด ขวาหรือซ้ายตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดา จากการเปรียบเทียบ การเคลื่อนไหวของมือและแขนขวาซ้าย จะปรากฏชัดเจน อีกครั้งหลังจากคลอดเป็นทารก และเริ่มหัดหยิบจับสิ่งของ ด้วยมือข้างเดียว ส�ำหรับสาเหตุที่เป็นไปได้ที่คนส่วนใหญ่จะถนัด ขวาหรือซ้ายเพียงข้างเดียว ก็อาจจะมาจากปัจจัยด้าน พันธุกรรม โดยเฉพาะเมื่อบิดาและมารดาถนัดมือซ้ายทั้งคู่ โอกาสที่บุตรจะถนัดมือซ้ายด้วยจะสูงกว่ากรณีอื่นๆ หรือ ปัจจัยด้านการแบ่งการท�ำงานของสมองระหว่างการพูดและ การสื่อสารด้วยภาษากับการควบคุมส่วนต่างๆ ของร่างกาย ให้ท�ำงาน ซึ่งจะแยกกันอยู่ฝั่งขวาหรือฝั่งซ้าย ไม่เหมือนกัน ในแต่ละคน นอกจากนี้ปัจจัยด้านการได้รับฮอร์โมนบางชนิด หรือต�ำแหน่งของตัวเด็กที่เอียงไปทางขวาหรือซ้ายขณะอยู่ ในครรภ์มารดา ก็อาจส่งผลให้บุตรเกิดมาถนัดขวาหรือซ้าย ด้วยก็เป็นได้ อย่างไรก็ดี ยังไม่มีหลักฐานชี้ชัดว่าปัจจัยใด มีผลโดยตรงต่อการพัฒนาความถนัดในการใช้มือของเด็ก และแม้แต่เด็กที่เป็นคู่แฝดเอง ก็อาจจะถนัดขวาหรือซ้าย แตกต่างกันได้ด้วย จากข้อมูลสถิติทั่วโลก มีประชากรที่ถนัดมือขวา ประมาณ90%และที่ถนัดมือซ้ายประมาณ10%ของจ�ำนวน ประชากรทั้งหมด โดยผู้ชายมีแนวโน้มที่จะถนัดมือซ้าย มากกว่าผู้หญิงอยู่เล็กน้อย อย่างไรก็ดี ความถนัดขวาหรือ ซ้าย ก็ไม่ได้เป็นสิ่งที่จะแสดงศักยภาพทางสมองหรือ ร่างกายของบุคคลนั้นๆ แต่อย่างใด และไม่ว่าจะถนัดขวา หรือถนัดซ้าย ก็สามารถจะเฉลียวฉลาดและฝึกฝนทักษะ ให้ใช้ส่วนต่างๆ ของร่ายกายได้อย่างคล่องแคล่วเหมือนกัน ความถนัดขวาหรือซ้ายจึงเป็นเพียงปรากฏการณ์ทางชีววิทยา อีกอย่างหนึ่ง ที่แสดงความหลากหลายในทักษะทางร่างกาย ของมนุษย์เท่านั้น ความถนัดขวาหรือซ้ายนับเป็นเรื่องใกล้ตัว นักเรียน ที่สามารถน�ำมาสร้างเป็นกิจกรรมคณิตศาสตร์ สนุกๆ ให้นักเรียนทุกคนได้มีส่วนร่วม คนส่วนใหญ่จะรู้ว่า ตนเองถนัดขวาหรือซ้ายจากความถนัดในการบังคับ ควบคุมร่างกาย โดยจะเห็นได้ชัดจากการเขียนหนังสือ ซึ่งต้องใช้การควบคุมนิ้วมือต่างๆอย่างละเอียดแต่หลายๆคน อาจไม่รู้ว่าเราสามารถค�ำนวณหาดัชนีความถนัดของมือ ออกมาเป็นจ�ำนวนได้ โดยใช้ความรู้คณิตศาสตร์เรื่อง อัตราส่วน ผ่านกิจกรรมง่ายๆ ในการเปรียบเทียบทักษะ การใช้มือและนิ้วทั้งสองข้าง ในการควบคุมปากกาหรือ ดินสอ ดังตัวอย่างกิจกรรม ‘รู้ความถนัดด้วยดัชนี’