นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 220 กันยายน - ตุลาคม 2562

51 ปีที่ 47 ฉบับที่ 220 กันยายน - ตุลาคม 2562 นานาสาระ และข่าวสาร เมื่อต้องการจะรู้เพศของจระเข้ว่าเป็นเพศผู้หรือ เพศเมีย การสังเกตลักษณะภายนอกไม่สามารถช่วยอะไร ได้มาก นักชีววิทยามีวิธีการเดียวเท่านั้นที่จะตัดสินได้ว่า จระเข้ที่เห็นนั้นเป็นเพศผู้หรือเพศเมีย โดยการจับตัวแล้ว เอานิ้วแหย่เข้าไปในช่อง Cloaca ซึ่งอยู่ที่ฐานของหาง ถ้ าพบว่ ามีติ่ง นั่นแสดงว่ ามันเป็นเพศผู้ แต่ถ้ าพบ ความว่างเปล่า มันเป็นเพศเมีย ดังนั้น การจะรู้เรื่องเพศของ จระเข้ จึงจ�ำเป็นต้องใช้คนหลายคน ช่วยกันใช้บ่วงเชือก มัดปากมันให้แน่น จับตัว แล้วปิดตา จากนั้นจึงยกตัวขึ้น ตรวจภายใน ในปี ค.ศ. 2012 Chris Murray แห่งมหาวิทยาลัย Auburn และ Michael Easter ได้เดินทางไปส�ำรวจเพศของจระเข้ สายพันธ์ุ Crocodylus Acutus ที่แม่น�้ำ Tascoles ของประเทศ Costa Rica ในทวีปอเมริกากลาง ซึ่งตามหลักพันธุศาสตร์ อัตราส่วนระหว่างจ�ำนวนเพศผู้ต่อเพศเมียควรจะเท่ากับ 1 : 1 หรือใกล้เคียง แต่กลับพบว่าจากจระเข้ 474 ตัวที่จับได้ในบริเวณ ที่แตกต่างกัน 7 แห่ง อัตราส่วนระหว่างเพศผู้ต่อเพศเมีย มีค่า ประมาณ 3.5 : 1 และเมื่อน�ำเลือดและเนื้อเยื่อของจระเข้ดังกล่าว มาวิเคราะห์ พบว่ามีสารสเตียรอยด์สังเคราะห์ในปริมาณค่อนข้าง มากผิดปกติ โดยเฉพาะฮอร์โมน 17α-methyltestosterone (MT) ซึ่งเป็นสารที่นักเพาะกายนิยมบริโภค และแพทย์นิยมฉีด ให้สตรีสูงวัยที่เป็นมะเร็งทรวงอก นักวิจัยทั้งสองมีข้อสงสัยว่า MT ไปอยู่ในจระเข้ได้ อย่างไร และตั้งประเด็นว่า MT คงมีส่วนท�ำให้เกิดเหตุการณ์ ความไม่สมดุลทางเพศ การค้นหาสาเหตุของเรื่องนี้ จึงเป็น เรื่องที่ส�ำคัญและจ�ำเป็น เพราะการมีจระเข้เพศผู้มากเกินไป อาจท�ำให้จระเข้สูญพันธุ์ได้ และการที่จระเข้มีฮอร์โมนชนิดนี้ ในในปริมาณมาก อาจท�ำให้มันมีนิสัยก้าวร้าว ชอบต่อสู้ และ ท�ำร้ายชาวบ้านที่อาศัยอยู่ในบริเวณข้างเคียงได้ นอกจากนี้ ในบริเวณรอบแม่น�้ำ Tascoles มีการเลี้ยงปลา Tilapia โดยใช้ อาหารที่ผสมสาร MT จึงอาจส่งผลต่อเพศของปลาในลักษณะ เดียวกันกับจระเข้ก็ได้ นับเป็นเวลานานกว่า 20 ปีแล้ว ที่นักชีววิทยาสนใจ ศึกษาผลกระทบของฮอร์โมนต่อระบบการท�ำงานของต่อม ไร้ท่อในสัตว์สกุล Crocodilus เช่น จระเข้ และ Alligator เพราะมีการพบว่า Alligator ที่อาศัยอยู่ในทะเลสาบ Apopka ในรัฐ Florida ของอเมริกา หลังจากที่บริโภค Trenbolone Acetate ซึ่งเป็นสารเคมีที่ออกฤทธิ์คล้ายฮอร์โมน สามารถ ท�ำให้อวัยวะเพศและขนาด ได้ลดปริมาณฮอร์โมนเพศชายได้ แม้สารนี้จะมีประโยชน์ในการเร่งการเจริญเติบโตของสัตว์ เช่น วัว ควาย แต่สารที่สัตว์ขับออกมาทางของเสียสามารถแปลง เพศของปลา Zebrafish จากเพศเมียให้เป็นเพศผู้ได้ ภาพ 1 จระเข้ ที่มา https://en.wikipedia.org/wiki/Crocodile จระเข้กลายเพศ เมื่อได้รับฮอร์โมน MT จริงหรือ ? ศ.ดร.สุทัศน์ ยกส้าน • ราชบัณฑิต วิทยาศาสตร์สาขาฟิสิกส์ และดาราศาสตร์ • e-mail: suthat@swu.ac.th