นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 225 กรกฎาคม - สิงหาคม 2563

12 นิตยสาร สสวท.ิ ต รอบร้� วิทย์์ สุทธาทิพย์ หวังอำ �นวยพร • ผู้้ำ �นาญ สาขาเคมีและชีววิทยา สสวท. • e-mail: splub@ipst.ac.th สระว่ายนำ� �เป็นสถานที่่ักผ่อนและออกกำ �ลังกายที่หลายๆ คนชื่นชอบ การรักษาสภาพนำ� �ในสระว่ายนำ� �ให้สะอาด เพื่อให้ปลอดภัยต่อผู้ใช้ถือเป็นสิ่งสำ �คัญอย่างหนึ่ง หลายๆ คนอาจคิดว่าในสระว่ายนำ� �มีคลอรีนเป็นสารที่ใช้กำ �จัดเชื้อโรคในนำ� � แต่ความจริงแล้วสารที่อยู่ในนำ� �ของสระว่ายนำ� � คือ กรดไฮโปคลอรัส (HOCl) ซึ่่� งสามารถกำ �จัดแบคทีเรียและตะไคร่นำ� �ได้ และเป็นสารชนิดเดียวกับที่ใช้ในการทำ �นำ� �ดื่มให้สะอาด สาร HOCl ที่อยู่ในสระว่ายนำ� � ไม่ได้เกิดจากการใส่ HOCl ลงไปโดยตรง แต่เกิดจากการใส่สารตั้งต้นที่่ำ �ปฏิิกิริยากับนำ� �แล้วได้ผลิตภัณฑ์์เป็น HOCl โดยสารตั้งต้นเหล่านี้้ีหลายชนิด เช่น 1. แก๊สคลอรีน (Cl 2 ) ทีุ่่ณหภูมิห้อง มีสถานะแก๊ส เมื่อผ่านแก๊สคลอรีนลงในนำ� �จะเกิดปฏิิกิริยาเคมี ดังสมการเคมี ต่อไปนี้ Cl 2 (g) + H 2 O(l) D HOCl(aq) + H + (aq) + Cl - (aq) แต่เนื่องจากสารนี้้ีสถานะแก๊ส มีสมบัติกัดกร่อนและเป็นพิษ จึงไม่สะดวกต่อการนำ �มาใช้ในสระว่ายนำ� � 2. เกลือไฮโปคลอไรท์ เช่น โ เดียมไฮโปคลอไรท์ (NaOCl) เป็นสารประกอบที่พบในนำ� �ยาฟอกขาว ทีุ่่ณหภูมิห้อง มีสถานะของเหลวที่ไม่เสถียร ส่วนใหญ่จึงพบอยู่ในรูปสารละลาย มีชื่อทางการค้าว่า คลอรีนนำ � � ปฏิิกิริยาเคมีระหว่าง NaOCl กับนำ� �เขียนสมการเคมีได้ดังนี้ NaOCl(aq) + H 2 O(l) D HOCl(aq) + Na + (aq) + OH - (aq) แคลเี ยมไฮโปคลอไรท์ (Ca(OCl) 2 ) มีสถานะของแข็ง มีชื่อทางการค้าว่า คลอรีนผง หรือ คลอรีนเกล็ด ปฏิิกิริยาเคมี ระหว่าง Ca(OCl) 2 กับนำ � �เขียนสมการเคมีได้ดังนี้ Ca(OCl) 2 (s) + 2H 2 O(l) D 2HOCl(aq) + Ca 2+ (aq) + 2OH - (aq) สารทั้งสองชนิดนี้ใช้งานได้สะดวก จึงนิยมนำ �มาใช้ในสระว่ายนำ� � 3. สารประกอบ Chlorinated I socyanurate เช่น T richloroisocyanuric Acid เมื่อละลายนำ� �จะได้กรดไ ยานูริค (Cyanuric Acid) และ HOCI ดังสมการเคมี N N N O O O Cl Cl Cl N N N HO OH OH + 3H 2 O(l) D 3HOCl(aq) + Cyanuric Acid T richloroisocyanuric Acid เคมีี ในสระว่่ายนำ� �