นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 237

ปีที่ 50 ฉบับที่ 237 กรกฎาคม - สิงหาคม 2565 39 G LOBE Protocol Bundles ได้แนะนำ�วิธีการทำ�งานวิจัยสำ�หรับ นักเรียนโดยแบ่งกลุ่มงานวิจัยออกเป็นหลายด้านประกอบด้วย งานวิจัยด้านการเกษตร (Agriculture Bundle) งานวิจัยด้านคุณภาพ อากาศ (Air Quality Bundle) งานวิจัยด้าน ENSO Bundle งานวิจัยด้านยุง (Mosquito Bundle) งานวิจัยด้านมหาสมุทร (Ocean Bundle) งานวิจัยด้าน แม่น้ำ�และทะเลสาบ (Rivers & Lakes Bundle) งานวิจัยด้านดิน (Soils Bundle) งานวิจัยด้านชุมชนเมือง (Urban Bundle) งานวิจัยด้านวัฏจักรน้ำ� (Water Cycle Bundle) งานวิจัยด้านคุณภาพน้ำ� (Water Quality Bundle) และงานวิจัย ด้านสภาพอากาศ (Weather Bundle) ผู้เขียนเห็นว่าช่วงนี้เป็นฤดูฝน ข่าวเกี่ยวกับ การเตือนถึงการระบาดของโรคที่มากับหน้าฝน โดยกรมควบคุมโรคประกาศว่า ในปีนี้โรคไข้เลือดออกจะกลับมาระบาดอีกครั้งและจะระบาดในกลุ่มผู้ที่มีอายุ มากกว่า 35 ปี ขี้นไป (สำ�นักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ กรมควบคุมโรค, 2565) ผู้เขียนจึงขอยกตัวอย่างงานวิจัยด้านยุง (Mosquito Bundle) ที่เป็นสถานการณ์ปัจจุบันที่ใกล้ตัว และน่าจะเป็นประโยชน์ต่อการเฝ้าระวังและ ป้องกันโรคไข้เลือดออก ในเว็บไซต์ GLOBE กล่าวถึงความสำ�คัญของการวิจัยเกี่ยวกับยุงไว้ว่า ประชากรทั่วโลกเจ็บป่วยจากโรคที่มียุงเป็นพาหะนำ�โรค ตัวอย่างเช่น ไข้เหลือง (Yellow Fever) มาลาเรีย (Malaria) และไข้เลือดออก (Dengue) โรคเหล่านี้ มีผลกระทบรุนแรงต่อสุขภาพและคร่าชีวิตมนุษย์ปีละหลายล้านคน องค์กร อนามัยโลก (World Health Organization) ระบุว่าประชากรโลกมากกว่าร้อยละ 50 มีความเสี่ยงที่จะเจ็บป่วยจากโรคที่เกิดจากยุง การสำ�รวจและบันทึกข้อมูล จากการสำ�รวจลงในแอปพลิเคชัน GLOBE Observer Mosquito Habitat Mapper App ผู้ส่งข้อมูลลงในแอปพลิเคชันจะช่วยรายงานผลการสำ�รวจยุงในท้องถิ่นและ ช่วยลดความเสี่ยงของการระบาดในแต่ละชุมชนของตน ยุงและสภาพแวดล้อม มีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศและการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิ ในเขตอบอุ่นจะทำ�ให้ยุงอพยพไปยังบริเวณที่มีความสูงจากระดับน้ำ�ทะเลหรือ ละติจูดที่สูงขึ้นเนื่องจากการผสมพันธุ์และเจริญเติบโตของยุงต้องการอุณหภูมิ อย่างน้อย 6 - 16 องศาเซลเซียส และแหล่งน้ำ�นิ่ง การเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อม จึงเป็นปัจจัยที่กำ�หนดประชากรยุง งานวิจัยด้านยุงมีความเชื่อมโยงกับหลักวิธีการ ตรวจวัดหลักที่หลากหลาย ดังนี้ การทำ�งานวิจัยด้านยุงที่เชื่อมโยงกับน้ำ� (Hydrosphere) ยุงจะวางไข่ในแหล่งน้ำ�ที่มีความเหมาะสมต่อการเจริญเติบโตของ ลูกน้ำ�ยุง ดังนั้นหลักวิธีการตรวจวัดน้ำ� มีปัจจัยที่ควรคำ�นึงถึง ได้แก่ อุณหภูมิน้ำ� ความเป็นกรด-เบส ความโปร่งใสของน้ำ�/ความขุ่นของน้ำ� ความเค็มของน้ำ� ปริมาณออกซิเจนที่ละลายน้ำ� (Dissolved Oxygen) การทำ�งานวิจัยด้านยุงที่เชื่อมโยงกับบรรยากาศ (Atmosphere) สภาพอากาศในแต่ละฤดูกาลที่แตกต่างกันจะมีผลต่อการวางไข่ การ แพร่พันธุ์ของยุง ดังนั้น หลักวิธีการตรวจวัดบรรยากาศ มีปัจจัยที่ควรคำ�นึงถึง ได้แก่ อุณหภูมิอากาศ ปริมาณฝน ความชื้นสัมพัทธ์อากาศ