นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 238

ปีที่ 50 ฉบับที่ 238 กันยายน - ตุลาคม 2565 11 2. ออกแบบแบบจำ�ลองเพื่ออธิบายปรากฏการณ์จันทรุปราคา และแบ่งบทบาทหน้าที่ภายในกลุ่ม 3. ทำ�งานร่วมกับเพื่อนในกลุ่มตามแผนที่วางไว้ ในการวิเคราะห์ ปรับปรุง และสร้างแบบจำ�ลองอธิบายปรากฏการณ์จันทรุปราคา 4. นำ�เสนอโดยใช้แบบจำ�ลองที่สร้างขึ้นอธิบายสาเหตุการเกิด ปรากฏการณ์จันทรุปราคา การวิเคราะห์บทบาทของผู้สอนจากตัวอย่างการจัดการเรียนรู้ ปรากฏการณ์สุริยุปราคาและจันทรุปราคา ตามแนวทางการ จัดการเรียนรู้เชิงรุก จากตัวอย่างวิธีดำ�เนินกิจกรรมการเกิดสุริยุปราคาและ จันทรุปราคา พบว่ามีการวางแผนและเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้มีบทบาท อย่างมากในการเรียนรู้ผ่านการลงมือปฎิบัติ การอภิปรายแลกเปลี่ยน ความคิดเห็น การทำ�งานร่วมกัน ตลอดจนมีส่วนร่วมในการสร้างองค์ ความรู้ด้วยตนเอง อย่างไรก็ตาม ในการจัดการเรียนรู้เชิงรุกนี้ผู้สอนยัง คงมีบทบาทที่สำ�คัญอย่างยิ่งในการชี้แนะและสนับสนุนการเรียนรู้ของผู้ เรียนในแต่ละขั้นของการจัดการเรียนรู้ ดังนี้ ขั้นนำ� ขั้นนำ�เข้าสู่บทเรียนจะเป็นช่วงที่ผู้สอนใช้เวลาเพื่อกระตุ้นความ สนใจของผู้เรียนโดยการใช้สื่อประกอบ เช่น ภาพนิ่งหรือภาพเคลื่อนไหว ของปรากฏการณ์สุริยุปราคาและจันทรุปราคา จากนั้นกระตุ้นการคิดของ ประเด็นที่ประเมิน 1. ความสอดคล้องของชิ้นงานที่สร้าง ขึ้นกับแบบร่าง 2. การพยายามหาสาเหตุของการเกิด ปรากฏการณ์จันทรุปราคา 3. การเชื่อมโยงแบบจำ�ลองกับ ปรากฏการณ์จริง 4. การนำ�เสนอ โดยใช้แบบจำ�ลอง อธิบายการเกิดปรากฏการณ์ จันทรุปราคา ชิ้นงานที่สร้างขึ้นสอดคล้องกับแบบ ร่างเพียงเล็กน้อย และขาดการบันทึก ข้อมูลการปรับแบบร่าง ไม่สนใจสร้างหรือใช้แบบจำ�ลองเพื่อ อธิบายสาเหตุการเกิดปรากฏการณ์ จันทรุปราคา ไม่สามารถอธิบายแนวคิดการ สร้างแบบจำ�ลองและเชื่อมโยง กับปรากฏการณ์จริงในธรรมชาติ ไม่สามารถใช้แบบจำ�ลองอธิบายการ เกิดปรากฏการณ์จันทรุปราคา เพื่อ สื่อสารให้ผู้อื่นรับรู้ได้ ชิ้นงานที่สร้างขึ้นสอดคล้องกับแบบ ร่างเพียงบางประเด็น และขาดการ บันทึกข้อมูลการปรับแบบร่าง ขาดความกระตือรือร้น แต่ยังสร้าง แบบจำ�ลองตามที่ออกแบบ และสร้าง คำ�อธิบายสาเหตุการเกิดปรากฏการณ์ จันทรุปราคาได้ แต่อาจไม่สมบูรณ์ อธิบายแนวคิดการสร้างแบบจำ�ลอง แต่ขาดการเชื่อมโยงกับปรากฏการณ์ จริงในธรรมชาติ ใช้แบบจำ�ลองอธิบายการเกิด ปรากฏการณ์จันทรุปราคา เพื่อสื่อสาร ให้ผู้อื่นรับรู้ได้ แต่อาจไม่ถูกต้อง ไม่ ชัดเจน ไม่เป็นลำ�ดับขั้น ชิ้นงานที่สร้างขึ้นสอดคล้องกับแบบ ร่างทั้งรูปแบบ วัสดุ และการอธิบาย ปรากฏการณ์ และมีการบันทึกข้อมูล การปรับแบบร่างพร้อมเหตุผล กระตือรือร้นและพยายามปรับปรุง แบบจำ�ลองเพื่อสร้างคำ�อธิบายสาเหตุ การเกิดปรากฏการณ์จันทรุปราคา ได้สมบูรณ์ อธิบายแนวคิดการสร้างแบบจำ�ลอง โดยเชื่อมโยงกับปรากฏการณ์จริงใน ธรรมชาติ ใช้แบบจำ�ลองอธิบายการเกิด ปรากฏการณ์จันทรุปราคา เพื่อสื่อสาร ให้ผู้อื่นเข้าใจ ได้ถูกต้อง ชัดเจน เป็น ลำ�ดับขั้น ระดับคะแนน ควรปรับปรุง พอใช้ ดี ผู้เรียนโดยใช้คำ�ถามเพื่อตรวจสอบความรู้เดิมและทบทวนความรู้พื้นฐาน ของผู้เรียนเกี่ยวกับเรื่องที่จะเรียนเพื่อนำ�ไปสู่การสืบเสาะต่อไป โดยทุกๆ คำ�ตอบหรือการแสดงออกของผู้เรียนเป็นสิ่งที่ผู้สอนต้องคอยสังเกตและ บันทึกว่าผู้เรียนมีความเข้าใจคลาดเคลื่อนและสนใจเรื่องที่จะเรียนหรือไม่ แล้วผู้สอนจะต้องทำ�อย่างไรเพื่อแก้ไขความเข้าใจคลาดเคลื่อนดังกล่าว หรือกระตุ้นให้ผู้เรียนกระตือรือร้นพร้อมที่จะทำ�กิจกรรม ตัวอย่างคำ�ถาม • สิ่งที่ทำ�ให้ดวงอาทิตย์มืดทีละส่วน ควรจะมีขนาดและรูปร่าง เป็นอย่างไร รู้ได้อย่างไร • สิ่งนั้นน่าจะเป็นอะไรได้บ้าง • โลกและดวงจันทร์มีเงาหรือไม่ เพราะเหตุใด • การสร้างชิ้นงาน ที่มา ดัดแปลงจาก หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 เล่ม 2 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ภาพปรากฏการณ์สุริยุปราคา ที่มา: NARIT