นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 239

20 นิตยสาร สสวท. กษมา สมฤดี กัณฐมณี เรืองรัตน์สุนทร สุวภัทร อิทธิโชติ นิสิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ คณะศึกษาศาสตร์ หลักสูตรศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ศึกษา e-mail: suwapat.i@ku.th รศ. ดร.พงศ์ประพันธ์ พงษ์โสภณ อาจารย์ที่ปรึกษา สาขาวิชาวิทยาศาสตร์ศึกษา ภาควิชาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กระป๋องน้ำ�อัดลมกับการจัดการเรียนรู้แบบ การใช้ปรากฏการณ์เป็นฐาน Phenomenon-based Learning (PhBL) การจัดการเรียนรู้ในปัจจุบันยึดหลักที่ว่าผู้เรียนทุกคนสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้และถือว่าผู้เรียน มีความสำ�คัญที่สุด กระบวนการจัดการเรียนรู้จึงควรเน้นให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง (Student-centered Learning) หรือเกิดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) อย่างไรก็ตาม ในห้องเรียนจริงครูอาจเกิดปัญหา ในการจัดการเรียนรู้ที่ยังไม่สามารถทำ�ให้ผู้เรียนเชื่อมโยงความรู้กับชีวิตประจำ�วัน หรือไม่สามารถใช้ความรู้ ที่มีแก้ไขปัญหาในชีวิตประจำ�วันได้ ซึ่งจากข้อมูลการวัดความสามารถด้านวิทยาศาสตร์ของไทยใน PISA ปี 2018 พบว่ามีนักเรียนร้อยละ 44.50 มีความสามารถด้านวิทยาศาสตร์อยู่ในระดับต่ำ�กว่า 2 โดย ระดับ 2 ถือเป็นระดับพื้นฐานที่นักเรียนเริ่มแสดงว่ารู้และสามารถใช้ประโยชน์จากความรู้ได้ในชีวิตจริง ดังนั้น ข้อมูลดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าผู้เรียนยังไม่สามารถเชื่อมโยงความรู้กับชีวิตประจำ�วัน หรือไม่สามารถใช้ความรู้ ที่มีแก้ไขปัญหาในชีวิตประจำ�วันได้ ส ำ�หรับรายวิชาฟิสิกส์ซึ่งเป็นวิชาที่อธิบายถึงปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ และมีการใช้สมการอธิบายปรากฏการณ์มากมาย แต่สมการเหล่านั้น กลับทำ�ให้ผู้เรียนไม่เห็นภาพจริงและไม่สามารถนำ�ความรู้เหล่านี้มา ประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำ�วันได้ วิธีการหนึ่งในการจัดการเรียนรู้ที่ส่งเสริม ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ได้ฝึกการปฏิบัติ ทำ�เป็น คิดเป็น แก้ปัญหาเป็นคือ การจัดการเรียนรู้แบบการใช้ปรากฏการณ์เป็นฐาน Phenomenon-based Learning (PhBL) เป็นการจัดการเรียนรู้ที่เอา ประสบการณ์มาเชื่อมโยงกับความเป็นจริง ซึ่งเป็นวิธีจัดการเรียนรู้ เชิงรุก โดยรูปแบบนี้เป็นการจัดการเรียนรู้ที่กระทรวงศึกษาธิการประเทศ ฟินแลนด์ประกาศใช้อย่างเป็นทางการเมื่อ ปี 2016 (ทิพย์พิมล, 2563) ประเทศฟินแลนด์เป็นประเทศที่ได้ขึ้นชื่อว่ามีการจัดการศึกษาดีที่สุดในโลก ประเทศหนึ่ง และเชื่อว่าสถานการณ์จริงกระตุ้นให้ผู้เรียนเรียนรู้ได้ดีกว่า วิธีการสอนดั้งเดิมในห้องเรียน ซึ่งตรงกับการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ใน ประเทศไทยที่เน้นวางแผนการจัดการเรียนรู้โดยสรรหาและเลือกกิจกรรมที่ สอดคล้องกับตัวชี้วัดเพื่อให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติ (สถาบันส่งเสริมการสอน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.), 2560) ดังนั้น ผู้เขียนจึงขอนำ�เสนอการจัดการเรียนรู้แบบการใช้ ปรากฏการณ์เป็นฐาน ในรายวิชาฟิสิกส์ เรื่อง แรงพยุง ที่มีการจัดการเรียนรู้ ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 โดยกิจกรรมการจัดการเรียนรู้นี้จะใช้ กิจกรรมจากงานวิจัยเรื่อง Buoyancy Can-Can โดยผู้วิจัย Jim Nelson และ Jane Bray Nelson ซึ่งเป็นครูสอนฟิสิกส์ระดับมัธยมปลายที่มี ประสบการณ์และปัจจุบันสอนอยู่ที่ Santa Fe College ทั้งคู่ได้รับรางวัลจาก ประธานาธิบดีและได้รับ Homer L. Dodge Citation ของ American Association of Physics Teachers (AAPT) โดย Jane เป็นอาจารย์ที่