นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 239

ปีที่ 51 ฉบับที่ 239 พฤศจิกายน - ธันวาคม 2565 7 ภาพ 3 Dr. Kevin Warwick มนุษย์คนแรกของโลก ที่มีสภาพกึ่งมนุษย์กึ่งเครื่องจักร ที่มา: https://www.sciencefocus.com/future-technology/cyborgs-transhumans/ ความหมายของหุ่นยนต์ อ้างอิงตามนิยามของสำ�นักงานส่งเสริม เศรษฐกิจดิจิทัล (2562) คือ เครื่องจักรกลอัตโนมัติที่ถูกออกแบบให้ทำ�งาน บางประเภทแทนมนุษย์ได้ และสามารถติดตั้งระบบปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) เพื่อให้ตัดสินใจเองได้ และติดตั้งระบบอัตโนมัติให้เริ่มทำ�งาน ด้วยตัวเองตามโปรแกรมที่วางไว้ได้ ดังนั้น ผู้เขียนจึงขอสรุปว่าหุ่นยนต์ คือ เครื่องจักรชนิดหนึ่งที่นำ�มาใช้งานแทนมนุษย์ โดยมีกลไกการทำ�งานของ หุ่นยนต์ที่แตกต่างกัน ในบทความนี้ ผู้เขียนขอแบ่งประเภทของหุ่นยนต์โดยยึดเกณฑ์ตาม รูปลักษณ์ภายนอกอ้างอิงตาม สวทช. (2561) ให้สอดคล้องกับหุ่นยนต์ที่ปรากฏ ในภาพยนตร์ Alita โดยหุ่นยนต์ที่ปรากฏในภาพยนตร์มีดังนี้ ประเภทแรก ไซบอร์ก โดยในฉากผู้เข้าแข่งขันมอเตอร์บอลจะต้อง ดัดแปลงร่างกายของตนเองเข้ากับชิ้นส่วนของหุ่นยนต์ ปัจจุบันมีการนำ� ชิ้นส่วนของหุ่นยนต์เชื่อมต่อกับมนุษย์เพื่อพัฒนาศักยภาพในการทำ�งาน ดังกรณีของ Dr.Kevin Warwick มนุษย์คนแรกของโลกที่มีสภาพกึ่งมนุษย์ กึ่งเครื่องจักร โดยถูกฝังชิปลงไปในระบบประสาทส่วนกลางบริเวณต้นแขน ประเด็นนี้เกี่ยวข้องกับชีวจริยธรรม และการควบคุมทางกฎหมาย ประเทศไทย มีพระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 หากทำ�การทดลองในมนุษย์ ต้องคำ�นึงถึงผลกระทบที่ตามมาอย่างรอบด้าน และร่างกายมนุษย์มีขีดจำ�กัด ปัจจุบันจึงยังไม่มีการพัฒนาหุ่นยนต์ไซบอร์กให้เกินขีดความสามารถของ มนุษย์ ตรงกับธรรมชาติของเทคโนโลยีที่ว่า All Technologies Involve Control หรือเทคโนโลยีต้องมีการควบคุม ประเภทที่สอง นาโนโรบอท (Nanorobot) เป็นหุ่นยนต์ขนาด เล็กมาก ประมาณ 0.5 - 3 ไมครอน ในภาพยนตร์นาโนโรบอทถูกใช้ใน เทคโนโลยีทางการแพทย์ ช่วยซ่อมแซมอวัยวะของร่างกายได้อย่างรวดเร็ว ผิดธรรมชาติ โดยเข้าไปถอดรหัส RNA ในเซลล์เพื่อให้เกิดการผลิตโปรตีน ปัจจุบันมีหุ่นยนต์นาโนโรบอทที่สามารถทำ�เช่นนี้ได้ และมีขนาดเทียบเท่า DNA มีชื่อว่า Xenobot (Chloe Tenn, 2021) หุ่นยนต์ประเภทสุดท้ายที่เป็นตัวเอกของเรื่องก็คือ อลิตา จัดเป็น Humanoid ซึ่งเป็นหุ่นยนต์ที่มีลักษณะเหมือนมนุษย์ และมีระบบปฏิบัติการ AI ช่วยในการประมวลผลการทำ�งาน ความพิเศษของอลิตาคือ สามารถ ประมวลผลการคิดขั้นสูง มีทักษะการทำ�งานเป็นทีม และความเห็นอกเห็นใจ เหมือนมนุษย์ ปัจจุบัน หุ่นยนต์ประเภท Humanoid ตัวอย่างเช่น Sophia ถูกสร้างใน ปี 2560 และ Ameca ถูกสร้างใน ปี 2565 มีความคล้ายมนุษย์ เพียงรูปลักษณ์ภายนอกและการแสดงออกทางสีหน้า แต่ระบบปฏิบัติการ ยังไม่ใกล้เคียงกับความเป็นมนุษย์เหมือนในภาพยนตร์ นอกจากนี้ การเชื่อมต่อ ระบบประสาทเข้ากับเครื่องจักร และควบคุมผ่านการสั่งการด้วยสมองของ อลิตา คล้ายกับเทคโนโลยีในปัจจุบันที่มีชื่อว่า Neural Implants ซึ่งเป็น การใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ที่มีปฏิสัมพันธ์กับระบบประสาทติดตั้งเข้าไปใน ร่างกายมนุษย์ (Emily Waltz, 2021) ในอนาคตเทคโนโลยีนี้จะสามารถ พัฒนาให้มีประสิทธิภาพในการรับรู้มากขึ้นเทียบเท่ากับในภาพยนตร์ได้ ตรงกับธรรมชาติของเทคโนโลยีที่ว่า The pace of technological change has been increasing หรือการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ เมื่อเวลาผ่านไป “AI ในปัจจุบัน กำ�ลังจะแทนที่มนุษย์ เหมือนในภาพยนตร์หรือไม่” ตามที่ได้กล่าวข้างต้นว่า AI เป็นโปรแกรมที่ทำ�ให้หุ่นยนต์ สามารถคิดวิเคราะห์ วางแผน และตัดสินใจ โดยประมวลผลจากฐานข้อมูล ได้ ในภาพยนตร์เรื่องนี้ AI ไม่ได้ปรากฏเฉพาะในตัวละครหุ่นยนต์เท่านั้น แต่ทั้งเมืองถูกขับเคลื่อนด้วย AI ไม่ว่าจะเป็นโปรแกรมบนจอแสดงผลใน ห้องตรวจไซบอร์กของแพทย์ที่ควบคุมผ่านการสั่งการด้วยคอมพิวเตอร์ การตรวจจับอาวุธและการเคลื่อนไหว การระบุตัวตนจากการจดจำ�ใบหน้า และระบบตรวจจับภาพแบบเรียลไทม์ขณะแข่งขันมอเตอร์บอล AI ในภาพยนตร์เรื่องนี้ที่ดูล้ำ�สมัยในขณะนั้น เป็นเพียงส่วนหนึ่ง ของ AI ในปัจจุบัน เพราะเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าทำ�ให้ AI ในปัจจุบัน สามารถ ดึงข้อมูลจากฐานข้อมูลร่วมกับระบบคลาวด์คอมพิวติ้ง (Cloud Computing) มาวิเคราะห์เป็นข้อมูลเชิงลึกเพื่อพัฒนาต่อยอดกลยุทธ์ขององค์กร และ สร้างโมเดลจำ�ลองการทำ�งานเสมือนเพื่อประเมินผลกระทบหรือพฤติกรรม ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้เช่นกัน อาจสรุปได้ว่า AI จะสามารถคิดวิเคราะห์ วางแผน และตอบสนองคำ�สั่งที่ซับซ้อนได้มากขึ้น รวมถึงแสดงผลเพื่อ คาดการณ์เหตุการณ์ได้แม่นยำ�ขึ้นด้วย (PwC Australia, 2022) แล้ว “AI ในปัจจุบันกำ�ลังจะแทนที่มนุษย์เหมือนในภาพยนตร์ หรือไม่” ดร.ทาซากะ ฮิโรชิ (2564) ได้ให้ความเห็นในหนังสือเรื่อง “อนาคต ที่ AI ทำ�อะไรคุณไม่ได้” ว่า AI จะสามารถทำ�งานที่เฉพาะเจาะจงแทนมนุษย์ได้ เฉพาะทักษะพื้นฐานกับทักษะวิชาการเท่านั้น แต่จะไม่สามารถทำ�งาน