นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 241

16 นิตยสาร สสวท. - “ทำ�ไมพืชจึงใช้น้ำ�ในการเจริญเติบโต” สามารถปรับเปลี่ยน รูปประโยคได้เป็น “น้ำ�ปริมาณเท่าใดที่เหมาะสมสำ�หรับการเจริญเติบโต ของพืชที่สุด” หรือ “น้ำ�มีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชอย่างไร” - “ทำ�ไมวัสดุบางอย่างจึงดูดซับน้ำ�ได้และวัสดุบางอย่างจึงดูดซับน้ำ� ไม่ได้” สามารถปรับเปลี่ยนรูปประโยคได้เป็น “วัสดุที่ดูดซับน้ำ�ได้และวัสดุที่ ดูดซับน้ำ�ไม่ได้มีลักษณะเป็นอย่างไร” - “ทำ�ไมหินบางชนิดจึงมีผลึก” สามารถปรับเปลี่ยนรูปประโยค ได้เป็น “ผลึกเกิดขึ้นได้อย่างไร” - “ทำ�ไมไส้เดือนดินชอบอยู่ในที่มืด” สามารถปรับเปลี่ยนรูปประโยค ได้เป็น “ไส้เดือนดินตอบสนองต่อแสงอย่างไร” ลักษณะคำ�ถามที่ดีทางวิทยาศาสตร์ในห้องเรียน สำ�หรับการสืบเสาะหาความรู้ในห้องเรียนวิทยาศาสตร์ การให้ นักเรียนมีส่วนร่วมในประเด็นคำ�ถามทางวิทยาศาสตร์เป็นลักษณะสำ�คัญ 1 ใน 5 ลักษณะในการสืบเสาะหาความรู้ เมื่อครูเปิดโอกาสให้นักเรียน ตั้งคำ�ถามด้วยตนเองจะพบว่า คำ�ถามที่นักเรียนตั้งขึ้นมานั้นมีหลากหลาย แล้วคำ�ถามใดสามารถหาคำ�ตอบได้ด้วยการสำ�รวจตรวจสอบเชิงประจักษ์ ในการพิจารณาคำ�ถามของนักเรียนว่าเป็นคำ�ถามที่ใช้สำ�รวจตรวจสอบ เชิงประจักษ์ได้หรือไม่นั้น ครูสามารถพิจารณาได้จากลักษณะคำ�ถามที่ดี ทางวิทยาศาสตร์ โดย Chin and Kayalvizhi (2002) อธิบายไว้ว่า ประการที่หนึ่ง คำ�ถามที่ตั้งขึ้นควรนำ�ไปสู่กิจกรรมหรือภาระงาน ที่นักเรียนสามารถลงมือปฏิบัติเพื่อสืบเสาะหาคำ�ตอบได้ หรืออาจกล่าวได้ว่า คำ�ถามนั้นมีความเป็นไปได้ในการสังเกต การสำ�รวจ หรือการทดลองเพื่อ หาคำ�ตอบ ซึ่งจะทำ�ให้นักเรียนได้ใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์และได้ฝึกฝน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ ประการที่สอง คำ�ถามที่ตั้งขึ้นควรเป็นสิ่งที่น่าสนใจและมีความ ท้าทายหรือกระตุ้นให้นักเรียนได้ใช้ความคิดและได้ลงมือปฏิบัติอย่าง นักวิทยาศาสตร์ ประการที่สาม คำ�ถามที่ตั้งขึ้นจะต้องสามารถหาคำ�ตอบได้ไม่ยาก จนเกินไป นักเรียนสามารถดำ�เนินการสำ�รวจตรวจสอบเชิงประจักษ์ได้ ภายใต้ข้อจำ�กัดของเวลาและทรัพยากรที่มี เช่น วัสดุและอุปกรณ์ที่มีหรือ สามารถหาวัสดุและอุปกรณ์ได้ในโรงเรียนหรือชุมชน ตลอดจนไม่ก่อให้เกิด อันตรายต่อตนเอง ประการสุดท้าย คำ�ถามที่ตั้งขึ้นควรเป็นสิ่งที่ไม่รู้มาก่อน ซึ่ง จะทำ�ให้การค้นพบนั้นเป็นการค้นพบที่แท้จริง หรืออาจกล่าวได้ว่าคำ�ตอบ ของคำ�ถามนั้นนักเรียนไม่สามารถสืบค้นข้อมูลได้หรือจะต้องเป็นสิ่งที่ นักเรียนไม่ทราบมาก่อนเพื่อให้การศึกษาของนักเรียนมีความหมายและ ได้ทำ�งานเช่นเดียวกับนักวิทยาศาสตร์จนกระทั่งค้นพบคำ�ตอบ การตั้งคำ�ถามช่วยพัฒนานักเรียนในการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และ เป็นส่วนสำ�คัญที่ทำ�ให้การเรียนรู้วิทยาศาสตร์มีความหมาย ดังนั้น ครูจึง ควรส่งเสริมให้นักเรียนได้ฝึกฝนการตั้งคำ�ถามทางวิทยาศาสตร์เพราะ เป็นสิ่งสำ�คัญที่จะทำ�ให้นักเรียนได้คิดและได้ทำ�อย่างนักวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็น หัวใจของการสืบเสาะหาความรู้ในห้องเรียนวิทยาศาสตร์ และเมื่อนักเรียน สามารถตั้งคำ�ถามทางวิทยาศาสตร์ที่นำ�ไปสู่การสำ�รวจตรวจสอบเชิงประจักษ์ ได้แล้ว นักเรียนยังสามารถใช้วิธีการตั้งคำ�ถามนี้ไปประยุกต์ใช้เพื่อการเรียนรู้ ในศาสตร์อื่นๆ ได้อีกด้วย BSCS Science Learning. (2011). Inquiry Practice: questions . Retrieved February 23, 2023, from https://media.bscs.org/vista/inquiry/documents_available_for_printing/ inquiry_practice_questions.pdf. Chin, C. (2002). Open Investigations in Science: posing problems and asking investigative questions. Teaching and Learning, 23 (2): 155-166 Chin, C. & Kayalvizhi, G. (2002). Posing Problems for Open Investigations: what questions do pupils ask? Research in Science and Technological Education, 20 (2): 269-287. DOI: 10.1080/0263514022000030499 Chin, C. & Osborne, J. (2008). Students’ Questions: a potential resource for teaching and learning science. Studies in Science Education, 44 (1): 1-39. DOI: 10.1080/03057260701828101 Harland, D.J. (2011). STEM Student Research Handbook . NSTA press. Llewellyn, D. (2002). Inquiry Within: implementing inquiry-based science standards . Corwin Press, Inc. NSTA. (2014). Science and Engineering Practices: asking questions and defining problems . Retrieved February 23, 2023, from https://ngss.nsta.org/Practices.aspx?id=1. National Research Council. (2000). Inquiry and the National Science Education Standards: a guide for teaching and learning/ center for science, mathematics, and engineering education . The National Academy Press. National Research Council. (1996). National Science Education Standards . National Academy Press. The Science and Engineering Experience. (n.d.). Scientific Method , Retrieved February 23, 2023, from https://static.sustainability.asu.edu/docs/gios/SCENE/ Scientific%20Method.pdf. บรรณานุกรม