นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 241

ปีที่ 51 ฉบับที่ 241 มีนาคม - เมษายน 2566 37 ระดับของการอธิบาย ทางวิทยาศาสตร์ 1. คำ�กล่าวอ้างหรือข้อสรุป 2. หลักฐาน • เหมาะสม • เพียงพอ 3. การให้เหตุผล • หลากหลาย 3 ข้อความซึ่งเป็นคำ�ตอบของคำ�ถามหรือปัญหา ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ที่ใช้ในการสนับสนุนคำ�กล่าวอ้าง หรือข้อสรุป • ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ต้องเหมาะสมในการสนับสนุน คำ�กล่าวอ้างหรือข้อสรุป • ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ต้องเพียงพอในการสนับสนุน คำ�กล่าวอ้างหรือข้อสรุป การใช้แนวคิดหรือหลักการทางวิทยาศาสตร์มาประกอบ การพิจารณาตัดสินว่าเพราะเหตุใดหลักฐานจึงสนับสนุน คำ�กล่าวอ้างหรือข้อสรุป • หลักฐานแต่ละชิ้นอาจมีเหตุผลที่สนับสนุนคำ�กล่าวอ้าง หรือข้อสรุปที่แตกต่างกัน องค์ประกอบ คำ�อธิบาย 3. การให้เหตุผล การใช้แนวคิดหรือหลักการทางวิทยาศาสตร์มาประกอบ การพิจารณาตัดสินว่าเพราะเหตุใดหลักฐานจึงสนับสนุน คำ�กล่าวอ้างหรือข้อสรุป ตัวอย่างการเขียนคำ�อธิบายทางวิทยาศาสตร์เพื่อตอบคำ�ถามว่า “พืชต้องการปัจจัยใดบ้างในการเจริญเติบโต” การอธิบายทางวิทยาศาสตร์ระดับที่ 1 การอธิบายทางวิทยาศาสตร์ระดับแรกเน้นที่การมีองค์ประกอบ ครบ 3 ส่วน ของการอธิบายทางวิทยาศาสตร์ (คำ�กล่าวอ้างหรือข้อสรุป หลักฐาน และการให้เหตุผล) ซึ่งเหมาะสำ�หรับนักเรียนในระดับชั้นต้นๆ หรือ นักเรียนที่ยังมีข้อจำ�กัดในเรื่องของประสบการณ์การเรียนรู้และการเขียน ตัวอย่างคำ�อธิบายทางวิทยาศาสตร์ในระดับที่ 1 เช่น “พืชที่ได้รับแสงมากกว่าจะมีลำ�ต้นที่สูงกว่า (คำ�กล่าวอ้างหรือ ข้อสรุป) เนื่องจากพืชที่ได้รับแสงเป็นเวลา 24 ชั่วโมง มีลำ�ต้นสูง 20 ซม. ส่วนพืชที่ได้รับแสงเป็นเวลา 12 ชั่วโมง มีลำ�ต้นสูง 8 ซม. (หลักฐาน) เพราะพืชต้องการแสงในการเจริญเติบโต ดังนั้น พืชที่ได้รับแสงเป็นเวลา 24 ชั่วโมง จึงมีลำ�ต้นสูงกว่า (เหตุผล) ” จากตัวอย่างคำ�อธิบายทางวิทยาศาสตร์ดังกล่าว จะเห็นได้ว่ามีการ ลงข้อสรุปแบบง่ายๆ เกี่ยวกับปัจจัยที่จำ�เป็นต่อการเจริญเติบโตของพืชคือ แสง ซึ่งนักเรียนระบุหลักฐานเพื่อสนับสนุนข้อสรุปจากผลการทดลอง ที่เป็นเพียงการเปรียบเทียบระหว่างความสูงของลำ�ต้นพืชที่ได้รับแสง เป็นเวลา 24 ชั่วโมง กับ 12 ชั่วโมง เท่านั้น เป็นการระบุหลักฐาน แบบง่ายๆ ไม่มีความซับซ้อน ในส่วนของการให้เหตุผลก็เป็นหลักการทาง วิทยาศาสตร์พื้นฐานที่บอกว่าเพราะเหตุใดหลักฐานจึงสนับสนุนข้อสรุป การอธิบายทางวิทยาศาสตร์ระดับที่ 2 การอธิบายทางวิทยาศาสตร์ระดับที่ 2 ยังคงมีองค์ประกอบ ทั้ง 3 ส่วน แต่มีการขยายความหลักฐานเพื่อส่งเสริมให้นักเรียนเกิด กระบวนการคิดเพิ่มเติมเกี่ยวกับลักษณะของพืช โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลักฐาน ในระดับนี้จะมีการกำ�หนดเพิ่มเติมในเรื่องของความเหมาะสมและ ความเพียงพอของหลักฐานในการสนับสนุนข้อสรุปซึ่งมีความซับซ้อน มากกว่าระดับที่ 1 ดังตัวอย่างคำ�อธิบายทางวิทยาศาสตร์ต่อไปนี้ “พืชที่ได้รับแสงมากกว่าจะเจริญเติบโตได้ดีกว่า ( คำ�กล่าวอ้าง หรือข้อสรุป) เนื่องจากพืช 6 ต้น ที่ได้รับแสงเป็นเวลา 24 ชั่วโมง มี ความสูงของลำ�ต้นเฉลี่ย 20 ซม. มีดอกสีเหลืองรวม 6 ดอก มีใบรวม 15 ใบ และ ทุกใบมีสีเขียว ส่วนพืชอีก 6 ต้น ที่ได้รับแสงเป็นเวลา 12 ชั่วโมง มีความสูงของลำ�ต้นเฉลี่ย 8 ซม. มีดอกสีเหลืองรวม 2 ดอก มีใบรวม 4 ใบ และทุกใบมีสีเขียว แต่ดอกและใบมีขนาดเล็ก (หลักฐาน) เพราะพืช ต้องการแสงในการเจริญเติบโต ดังนั้น พืชที่ได้รับแสงเป็นเวลา 24 ชั่วโมง จึงเจริญเติบโตได้ดีกว่า (เหตุผล) ” จากตัวอย่างคำ�อธิบายทางวิทยาศาสตร์ระดับที่ 2 จะเห็นได้ว่า ข้อสรุปยังคงจำ�กัดอยู่ที่ปัจจัยในเรื่องของแสงซึ่งเป็นหนึ่งในปัจจัยที่จำ�เป็น ต่อการเจริญเติบโตของพืช แต่ในส่วนของหลักฐานมีการระบุรายละเอียด ของหลักฐานที่ได้จากผลการสังเกตเพิ่มเติมทั้งข้อมูลเชิงปริมาณ (ความสูงเฉลี่ย จำ�นวนของดอก และจำ�นวนของใบ) และข้อมูลเชิงคุณภาพ (สีของดอก และสีของใบ) เห็นได้ชัดเจนว่า ตัวอย่างคำ�อธิบายทางวิทยาศาสตร์ของ ระดับที่ 2 มีความซับซ้อนมากกว่าระดับที่ 1