นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 241

ปีที่ 51 ฉบับที่ 241 มีนาคม - เมษายน 2566 39 ดร.อภิสิทธิ์ ธงไชย ผู้ชำ�นาญ ฝ่ายพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา สสวท. e-mail: atong@ipst.ac.th รูบริคเดี่ยว ทางเลือกใหม่ของการใช้เครื่องมือประเมินเพื่อพัฒนา (Single-Point Rubric: An Alternative Tool of Assessment for Learning) การเปลี่ยนแปลงไปของสังคมโลกยุคใหม่ทำ�ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระบบการศึกษาหลายมิติ โดยมิติที่สำ�คัญ ประการหนึ่งคือการพัฒนาผู้เรียนให้สอดคล้องกับภาวะความเป็นจริงและความจำ�เป็นในการปรับแนวคิด การจัดการศึกษาแบบระบบโรงงานมาเป็นการเรียนการสอนที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้คิดอย่างสร้างสรรค์ สอดคล้อง กับบริบทของโลก (วิจารณ์ พานิช, 2556) การเรียนการสอนในปัจจุบันต้องปรับแนวคิดจากเดิมที่เป็นการเรียน เพื่อสอบไปสู่การเรียนเพื่อค้นหาศักยภาพของผู้เรียนในขณะเดียวกันการวัดและประเมินผลก็ต้องมีการปรับเปลี่ยน เพื่อให้สอดคล้องกับจุดเน้นการเรียนรู้ ซึ่งแนวคิดการประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment) เป็นแนวทาง ที่สอดคล้องกับแนวนโยบายการส่งเสริมผู้เรียน แนวการประเมินช่วยให้ทราบในสิ่งที่ควรส่งเสริมและสิ่งที่ควรได้รับ การปรับปรุงช่วยให้ผู้เรียนพัฒนาตนเองอย่างเต็มศักยภาพตามความสามารถและความสนใจ สอดคล้องกับพัฒนาการ ของผู้เรียน เป็นการเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้มีส่วนร่วมในการประเมินผลงานตนเองและเพื่อนร่วมชั้น ส่งเสริมให้ ผู้เรียนรู้จักตัวเอง เชื่อมั่นในตนเอง สามารถพัฒนาตนเองได้ในทิศทางที่เหมาะสม (รัตนาภรณ์ ทรงนภาวุฒิกุล, 2560)ี ที่ ั บี่ ี น แ นวทางการประเมินที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลายและบ่อยครั้งมักเป็น เรื่องท้าทายสำ�หรับครูในการคิดและออกแบบคือ เกณฑ์การให้คะแนน (Scoring Rubrics) ซึ่งครูมักประสบปัญหาในการออกแบบ การเขียน รายละเอียดประเด็นรายการประเมิน การเขียนแจกแจงรายละเอียดเพื่อ ให้สอดคล้องกับประเด็นและระดับคุณภาพผลงาน ผลการประเมินที่ได้ถูก รายงานในรูปแบบของคะแนน ทำ�ให้ผู้เรียนมุ่งความสนใจไปที่คะแนนประเมิน ที่ได้ ไม่ได้สนใจว่าผลคะแนนนั้นสะท้อนว่าผู้เรียนทำ�ผลงานอะไรได้ดี และประเด็นอะไรที่ควรได้รับการพัฒนา บทความนี้จึงเสนอทางเลือกของ การใช้เครื่องมือการให้คะแนน (Rubrics) เพื่อประเมินงานผู้เรียนที่มี รายละเอียดประเด็นการประเมินเพียงระดับเดียว แนวทางการออกแบบ เครื่องมือประเมิน รวมทั้งการนำ�ไปใช้ในบริบทจริงสอดคล้องกับผลงาน สะท้อนประเด็นข้อเสนอแนะให้กับผู้เรียนได้ตรงประเด็น และยังช่วยให้ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ รูบริค (Rubric) คืออะไร รูบริค (Rubric) เป็นเครื่องมือการให้คะแนนที่ใช้ในการประเมิน ผู้เรียน ประกอบด้วยชุดของเกณฑ์หรือคำ�อธิบายที่มีความเฉพาะเจาะจง และมีความต่อเนื่องกันและใช้สำ�หรับวิเคราะห์ผลงานหรือกระบวนการทำ�งาน ของผู้เรียน ซึ่งได้มาจากการพิจารณาอย่างรอบคอบของผู้สอนว่าอะไรคือ สิ่งที่มุ่งหวังให้เกิดกับผู้เรียน โดยจะกำ�หนดคำ�อธิบายหรือรายละเอียด ของเกณฑ์ไว้อย่างชัดเจน มีการจัดลำ�ดับและให้คะแนนโดยแบ่งออกเป็น ระดับคุณภาพต่างๆ เพื่อใช้ระบุความแตกต่างของผลงานหรือประสิทธิภาพ ของงาน ทั้งในด้านกระบวนการ (การประเมินจากการปฏิบัติ : Process) และ ผลผลิต (ผลงาน/ชิ้นงาน : Product) ของผู้เรียน (รัตนาภรณ์ ทรงนภาวุฒิกุล, 2560) โดยทั่วไปแล้ว รูบริคการประเมินสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ รูบริคแบบองค์รวม (Holistic Rubric) และรูบริคแบบแยกองค์ประกอบ (Analytic Rubric) รูบริคแบบองค์รวม (Holistic Rubric) ประเภทของรูบริค (Rubrics) รูบริคแบบแยกองค์ประกอบ (Analytic Rubric)