นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 242

ปีที่ 51 ฉบับที่ 242 พฤษภาคม - มิถุนายน 2566 15 น้อยกว่าเซลล์เม็ดเลือดแดง สร้างและเจริญที่ไขกระดูก แต่บางชนิดจะ เจริญต่อจนสมบูรณ์ในไทมัส เซลล์เม็ดเลือดขาวส่วนใหญ่มีอายุประมาณ 2 - 3 วัน แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่มีแกรนูลเฉพาะเรียกว่า แกรนูโลไซต์ (Granulocyte) และกลุ่มที่ไม่มีแกรนูลเฉพาะเรียกว่า อะแกรนูโลไซต์ (Agranulocyte) ดังภาพ 3 ภาพ 3 ชนิดของเซลล์เม็ดเลือดขาว เซลล์เม็ดเลือดขาวทำ�หน้าที่สำ�คัญในระบบภูมิคุ้มกัน ดังนั้น หากเซลล์เม็ดเลือดขาวในเลือดมีความผิดปกติ เช่น พบเซลล์เม็ดเลือดขาว มีปริมาณสูง อาจทำ�ให้เกิดเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวได้ โดยโรคมะเร็ง เม็ดเลือดขาวสามารถแบ่งได้หลายแบบ เช่น แบ่งตามการดำ�เนินของโรค และแบ่งตามชนิดของเซลล์มะเร็ง โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวแบ่งตามการดำ�เนินของโรค แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ 1. มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน (Acute Leukemia) เป็น โรคที่เซลล์มะเร็งแสดงอาการให้เห็นค่อนข้างชัดเจน เซลล์ตัวอ่อนของเซลล์ เม็ดเลือดขาวแบ่งตัวอย่างรวดเร็ว อาการของโรคจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว และรุนแรง โดยสัมพันธ์กับระดับจำ�นวนเซลล์เม็ดเลือดขาวที่เพิ่มขึ้น ผู้ป่วย มักมีอาการทรุดลงอย่างรวดเร็วหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที 2. มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง (Chronic Leukemia) เป็น โรคที่มีการเพิ่มจำ�นวนของเซลล์เม็ดเลือดขาวอย่างผิดปกติ โดยในช่วงแรก มักไม่แสดงอาการหรือมีอาการน้อย การเกิดโรคดำ�เนินไปอย่างช้าๆ ผู้ป่วย อาจไม่มีอาการผิดปกติใดๆ เลยเป็นเวลานานนับปี แต่สามารถตรวจพบ โรคนี้ได้โดยบังเอิญจากการตรวจเลือดหรือการตรวจสุขภาพประจำ�ปี หรือ จนกว่าปริมาณเซลล์เม็ดเลือดขาวในกระแสเลือดสูงขึ้นมาก จนทำ�ให้ อ่อนเพลียหรือโลหิตจาง หรือไปสะสมในม้ามทำ�ให้ม้ามโต ทำ�ให้ท้องอืด หรือคลำ�เจอก้อนในท้องได้ โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวแบ่งตามชนิดของเซลล์มะเร็ง แบ่งเป็น 4 ชนิด คือ 1. มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดมัยอิลอยด์ (Acute Myeloid Leukemia; AML) เป็นมะเร็งที่เกิดจากความผิดปกติของเซลล์เม็ดเลือดขาว กลุ่มมัยอิลอยด์ (เซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดอีโอซิโนฟิล เบโซฟิลและนิวโทรฟิล) พบได้บ่อยกว่าชนิดลิมฟอยด์ (เซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์) มะเร็ง ชนิดนี้จะสามารถพบได้ทุกช่วงอายุ แต่มักจะพบบ่อยในผู้ป่วยที่เป็นผู้ใหญ่ มีอาการรุนแรงกว่ามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง การตรวจยืนยันจะตรวจ จากเลือดร่วมกับการตรวจไขกระดูก 2. มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ (Acute Lympho- blastic Leukemia; ALL) เป็นมะเร็งที่เกิดจากความผิดปกติของเซลล์ เม็ดเลือดขาวชนิดลิมฟอยด์ โดยพบว่ามีเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์ เพิ่มขึ้น และอาจพบภาวะต่อมน้ำ�เหลืองโตร่วมด้วย โดยเซลล์มะเร็งจะ เจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว มักพบในผู้ป่วยที่เป็นเด็กหรืออายุน้อย แต่ก็ สามารถพบได้ในผู้ใหญ่ด้วยเช่นกัน มีการตอบสนองต่อการรักษาดีกว่า มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิด AML และมีโอกาสหายขาดได้สูงหากได้รับการรักษา อย่างเหมาะสม และได้รับการเปลี่ยนถ่ายไขกระดูก การตรวจยืนยันจะตรวจ จากเลือดร่วมกับการตรวจไขกระดูก 3. มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิดมัยอิลอยด์ (Chronic Myelogenous Leukemia; CML) เป็นโรคที่มีเซลล์เม็ดเลือดขาวกลุ่มมัยอิลอยด์ตั้งแต่ ตัวอ่อนถึงตัวแก่เพิ่มขึ้นเป็นจำ�นวนมาก มักพบในผู้ใหญ่ โดยอาจมีอาการ เพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยเป็นเวลาหลายเดือนหรือหลายปี จึงมักตรวจพบ โรคนี้โดยบังเอิญจากการตรวจเลือดและตรวจสุขภาพ การตรวจยืนยันจะ ตรวจหาหน่วยพันธุกรรมซึ่งจำ�เพาะต่อโรคจากเลือดหรือไขกระดูก โดยจะพบการแลกเปลี่ยนชิ้นส่วนของโครโมโซมคู่ที่ 9 กับคู่ที่ 22 เรียกว่า ฟิลาเดลเฟียโครโมโซม 4. มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิดลิมฟอยด์ (Chronic Lymphocytic Leukemia; CLL) เป็นโรคที่มีเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์เพิ่มขึ้น ส่วนใหญ่พบในผู้สูงอายุ ผู้ป่วยอาจไม่แสดงอาการ แต่มักพบว่าเป็นมะเร็ง ชนิดนี้โดยบังเอิญจากการตรวจเลือดหรือตรวจสุขภาพ การตรวจยืนยัน จะตรวจพิเศษจากเลือดหรือไขกระดูกเพื่อย้อมโปรตีนบนผิวเซลล์