นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 242

16 นิตยสาร สสวท. ปัจจัยเสี่ยงที่ทำ�ให้เป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว ปัจจุบันยังไม่พบสาเหตุที่แน่ชัดที่ทำ�ให้เป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาว แต่มีปัจจัยเสี่ยงที่อาจทำ�ให้เกิดโรคนี้ได้ เช่น 1. การได้รับกัมมันตภาพรังสี 2. การติดเชื้อไวรัสบางชนิด 3. การได้รับยาเคมีบำ�บัดจากการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นๆ 4. การสัมผัสสารเคมีบางชนิด เช่น สารเคมีในกลุ่มเบนซีน ยาฆ่าแมลง ยาย้อมผม หรือสเปรย์ฉีดผม 5. การเป็นโรคทางพันธุกรรม เช่น ดาวน์ซินโดรม 6. การเป็นโรคไขกระดูกเสื่อม (Myelodysplastic Syndrome, MDS) 7. ปัจจัยอื่นๆ เช่น การสูบบุหรี่ ความเครียด อาการของมะเร็งเม็ดเลือดขาว ผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวแต่ละรายอาจมีอาการแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็ง เช่น 1. ผู้ป่วยอาจมีอาการจากภาวะโลหิตจาง อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ใจสั่น วิงเวียนศีรษะ หน้ามืดเป็นลมง่าย เนื่องจากความผิดปกติของ เซลล์เม็ดเลือดแดง 2. ภูมิคุ้มกันของร่างกายสูญเสียไปทำ�ให้ติดเชื้อได้ง่าย มีไข้ หนาวสั่น เนื่องจากเซลล์เม็ดเลือดขาวที่ผิดปกติ หรือถ้ามีการสะสมของ เซลล์เม็ดเลือดขาวในปริมาณมากก็จะทำ�ให้ตับ หรือม้ามโตได้ 3. เลือดออกง่ายกว่าปกติ มีเลือดออกตามไรฟัน มีเลือดกำ�เดา ปริมาณมาก อาจพบจุดเลือดออกหรือจ้ำ�เลือดตามตัว รวมถึงมีภาวะเลือด ไม่แข็งตัว เนื่องจากเกล็ดเลือดต่ำ� นอกจากนี้ ผู้ป่วยอาจมีอาการเบื่ออาหาร คลำ�พบก้อนตามตัว เหงื่อออกมากโดยเฉพาะในตอนกลางคืน น้ำ�หนักลดลงโดยไม่ทราบสาเหตุ ปวดหรือมีอาการกดเจ็บบริเวณกระดูก ต่อมน้ำ�เหลืองบวมโตโดยเฉพาะ บริเวณคอและรักแร้ National Cancer Institute (NCI). (2022). Chronic Myelogenous Leukemia Treatment . สืบค้นเมื่อ 13 มีนาคม 2566, จาก https://www.cancer.gov/types/leukemia/patient/cml-treatment-pdq. จันทนา ผลประเสริฐ. (2564). มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลัน. โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย . สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม 2566, จาก https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/line/มะเร็งเม็ดเลือดขาว. นพดล ศิริธนารัตนกุล. (2553). โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว . ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล. สืบค้นเมื่อ 1 มีนาคม 2566, จาก https://www.si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=323. ลลิตา นรเศรษฐ์ธาดา. (2566). ลิวคีเมีย. สมาคมโลหิตวิทยาแห่งประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 8 มีนาคม 2566, จาก http://tsh.or.th/Knowledge/Details/51. ศิริวิชญ์ สมานวรกิจ. (2566). มะเร็งเม็ดเลือดขาว. ศูนย์มะเร็งและโรคเลือด. โรงพยาบาลพญาไท 3. สืบค้นเมื่อ 1 มีนาคม 2566, จาก https://phyathai3hospital.com/home/มะเร็งเม็ดเลือดขาว. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2563). หนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชีววิทยา เล่ม 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ตามผลการเรียนรู้ กลุ่มสาระ การเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 .กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว. เอกรัฐ รัฐฤทธิ์ธำ�รง. (2566). โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง. สมาคมโลหิตวิทยาแห่งประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 8 มีนาคม 2566, จาก http://tsh.or.th/Knowledge/Details/67. บรรณานุกรม การรักษาโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว การรักษาต้องมีการประเมินผลข้างเคียงจากการรักษาในทุกมิติ โดยแพทย์จะประเมินชนิดของโรค อายุ และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย ก่อน ทำ�การรักษาด้วยวิธีที่เหมาะสม เช่น 1. เคมีบำ�บัด (Chemotherapy) เป็นการรักษาหลักสำ�หรับ มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน (มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเรื้อรัง จะใช้ ยารับประทานเป็นการรักษาหลัก) โดยยาจะไปทำ�ลายเซลล์มะเร็งที่แบ่งตัว อย่างรวดเร็ว เพื่อให้ไขกระดูกสามารถสร้างเซลล์เม็ดเลือดปกติขึ้นมาใหม่ เคมีบำ�บัดมีทั้งชนิดกิน ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ�และฉีดเข้าน้ำ�ไขสันหลัง และ มักต้องใช้เคมีบำ�บัดร่วมกันหลายชนิด เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการรักษา และลดผลข้างเคียงจากการใช้ยาเคมีบำ�บัดตัวใดตัวหนึ่งมากเกินไป 2. การปลูกถ่ายไขกระดูกหรือปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำ�เนิด (Stem Cell Transplantation) เป็นการรักษาโดยนำ�เซลล์ต้นกำ�เนิดจากเลือดหรือ ไขกระดูกของตัวผู้ป่วยเอง ญาติพี่น้องหรือผู้บริจาคที่เข้ากันได้กับผู้ป่วย มาปลูกถ่ายให้กับผู้ป่วยหลังจากได้รับการรักษาจนโรคอยู่ในระยะสงบ 3. การรักษาแบบจำ�เพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง (Targeted therapy) เป็นการรักษาโดยใช้ยาที่ออกฤทธิ์เฉพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง โดยไม่ทำ�ลายเซลล์ปกติหรือทำ�ลายเซลล์ปกติน้อย เช่น ยาอิมาทินิบ เป็น ยารับประทานออกฤทธิ์จำ�เพาะสำ�หรับฟิลาเดลเฟียโครโมโซมในผู้ป่วย มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิดมัยอิลอยด์ (CML) ทำ�ให้ผู้ป่วยสามารถมีชีวิต ใกล้เคียงกับคนปกติ แต่ต้องรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง และมีการติดตาม การรักษากับแพทย์ตามที่กำ�หนด 4. ภูมิคุ้มกันบำ�บัด (Immunotherapy) เป็นการรักษาที่ใช้ระบบ ภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยต่อสู้กับเซลล์มะเร็ง โดยการฉีดสารบางชนิดเข้าไปใน ร่างกาย เพื่อกระตุ้นให้ระบบภูมิคุ้มกันรับรู้ว่าเซลล์มะเร็งเป็นเซลล์ผิดปกติ ที่ต้องทำ�ลาย โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวยังไม่มีแนวทางป้องกันการเกิดโรค เนื่องจากยังไม่ทราบสาเหตุการเกิดโรคที่แน่ชัด แต่การหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง อาจช่วยลดโอกาสในการเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวได้ เช่น หลีกเลี่ยงการ สัมผัสสารกัมมันตภาพรังสี ไม่รับประทานอาหารที่มีสารปรุงแต่งมากเกินไป รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายและเป็นอาหารที่ปรุงสุก ดื่มน้ำ�สะอาด ให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย หลีกเลี่ยงความเครียด พักผ่อน ให้เพียงพอ และออกกำ�ลังกายอย่างสม่ำ�เสมอ