นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 244

28 นิตยสาร สสวท. จากตัวอย่างการสร้างแบบจำ�ลองของนักฟิสิกส์ข้างต้น จะเห็นได้ว่า 1. กว่าที่นักฟิสิกส์จะตอบคำ�ถามที่สงสัยของตัวเองได้ ต้องใช้ ความพยายามและความสามารถต่างๆ ได้แก่ ออกแบบการทดลอง ทำ�การทดลอง สร้างและปรับปรุงแบบจำ�ลองโดยอาศัยข้อมูลจากการทดลอง และสรุปออกมาเป็นทฤษฎี หรือองค์ความรู้ในการใช้อธิบายปรากฏการณ์ ซึ่งสะท้อนถึงสมรรถนะหรือความสามารถในการสร้างแบบจำ�ลองของ นักฟิสิกส์ เนื่องจากการสร้างแบบจำ�ลองที่มีหลักฐานมารองรับคือ ความ พยายามในการอธิบายปรากฏการณ์อย่างเป็นวิทยาศาสตร์ (OECD, 2023, pp. 12 - 13) โดยเฉพาะการอธิบายความสัมพันธ์ของกระแสอิเล็กตรอนและ กระแสไฟฟ้าในลวดตัวนำ�ดังตัวอย่างข้างต้น (Hart, 2008) อีกทั้งสมรรถนะ การสร้างแบบจำ�ลองแตกต่างจากทักษะการสร้างแบบจำ�ลอง (ทักษะที่ 14 ตาราง 1 ประเภทหรือตัวอย่างของแบบจำ�ลองในวิชาฟิสิกส์ หัวข้อ โฟโตอิเล็กทริก การเคลื่อนที่แบบโพรเจกไทล์ แม่เหล็ก การเคลื่อนที่ในแนวตรง สสวท. (2564) สสวท. (2566) Braden et al. (2021) สสวท. (2566) ตัวอย่างแบบจำ�ลอง ของกระบวนการทางวิทยาศาสตร์) เนื่องจากการสร้างแบบจำ�ลอง ไม่ใช่แค่ใช้ทักษะ แต่ใช้ความรู้เกี่ยวกับเนื้อหา ธรรมชาติของแบบจำ�ลอง การคิดขั้นสูง และจิตวิทยาศาสตร์ด้วย (NGSS, 2013) เช่น ผู้เรียนควร สร้างแบบจำ�ลองโดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ อภิปรายโต้แย้ง เปิดใจเพื่อ พัฒนาแบบจำ�ลอง และเข้าใจว่ามีแบบจำ�ลองหลากหลาย เปลี่ยนแปลงได้ ไม่ได้มีแค่แบบเดียว (Gogolin & Krüger 2018; Krell et al., 2015) 2. การสร้างแบบจำ�ลองมีความจำ�เป็นอย่างมากที่จะช่วยอธิบาย ปรากฏการณ์ทางฟิสิกส์ โดยเฉพาะการอธิบายระดับอนุภาค เนื่องจาก ส่วนใหญ่เป็นการศึกษาสิ่งที่มีความเป็นนามธรรม (ธีรพงษ์ แสงประดิษฐ์, 2558) ยกตัวอย่างประเภทหรือตัวอย่างของแบบจำ�ลองในวิชาฟิสิกส์ที่ ผู้เขียนเห็นว่าผู้เรียนควรฝึกสร้างไม่ใช่แค่จำ�หรือผู้สอนบอก ดังตาราง 1