นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 247

ปีที่ 52 ฉบับที่ 247 มีนาคม - เมษายน 2567 11 ภาพ 1 เครื่องระบุตำ �แหน่งเส้นเลือดโดยใช้คลื่นแสงในย่านใกล้อินฟราเรด ที่มา: https://www.accuvein.com/vein-visualization-system/ ภาพ 2 คลื่นแสงในย่านใกล้อินฟราเรด ที่มา: Smith, J., Jones, A., & Doe, P. (2021). The Brewing Industry and the Opportunities for Real-Time Quality Analysis Using Infrared Spectroscopy. Journal of Food Science and Technology, 58(3), 987-994. doi: 10.1007/s13197-020-04679-8 เ ครื่องระบุตำ �แหน่งเส้นเลือดโดยใช้คลื่นแสงในย่านใกล้อินฟราเรด (Near-infrared Vein Finder) หรือเราอาจเรียกโดยย่อว่าเครื่องระบุ ตำ �แหน่งเส้นเลือด (Vein Finder) จะมีส่วนช่วยในการแก้ปัญหานี้ได้ โดยเครื่องมือนี้เป็นเครื่องมือทางการแพทย์ที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพใน การหาหลอดเลือดดำ � (Vein) โดยในร่างกายของมนุษย์จะมีระบบไหลเวียน โลหิต (Circulatory System) ซึ่งหลอดเลือด (Blood Vessels) ในร่างกาย ของมนุษย์แบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท ได้แก่ หลอดเลือดแดง (Artery) เป็น หลอดเลือดที่นำ �เลือดออกจากหัวใจ ส่วนใหญ่นำ �เลือดไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ทั่วร่างกาย หลอดเลือดดำ � (Vein) เป็นหลอดเลือดที่นำ �เลือดเข้าสู่หัวใจ ส่วนใหญ่จะนำ �เลือดที่มีคาร์บอนไดออกไซด์จากส่วนต่างๆ ของร่างกาย กลับเข้าสู่หัวใจเพื่อไปฟอกที่ปอด และหลอดเลือดฝอย (Capillaries) เป็นหลอดเลือดขนาดเล็กแทรกอยู่ในเนื้อเยื่อต่างๆ ของร่างกาย สำ �หรับ การบริจาคเลือดเราใช้การเจาะหลอดเลือดดำ � (Venipuncture) เนื่องจาก เราสามารถระบุตำ �แหน่งบนผิวหนังได้ง่ายกว่า รวมทั้งมีผนังของหลอดเลือด ที่บางกว่าและมีความดันเลือดน้อยกว่าหลอดเลือดแดง ทำ �ให้ มีโอกาสบาดเจ็บน้อยกว่า เครื่องระบุตำ �แหน่งเส้นเลือดไม่ได้มีประโยชน์ แค่กับการบริจาคเลือดเท่านั้น แต่ยังใช้กับการเจาะตัวอย่างเลือดและ หัตถการ (Medical Procedure) ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการฉีดเข้า หลอดเลือดดำ � (Intravenous Therapy) หรือ IV Therapy โดยเครื่องระบุ ตำ �แหน่งเส้นเลือดและสร้างภาพแผนที่ของหลอดเลือดดำ �ปรากฎบน จอแสดงผลหรือฉายลงไปที่ผิวหนังทำ �ให้สะดวกในการค้นหาตำ �แหน่งได้ สะดวกมากขึ้น เครื่องระบุตำ �แหน่งเส้นเลือดมีการทำ �งานโดยใช้หลักการ ทางฟิสิกส์ ในทางฟิสิกส์คลื่นแสงอินฟราเรดหรืออินฟราเรด (infrared) คือ คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าชนิดหนึ่งที่มนุษย์ไม่สามารถมองเห็นได้ (คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มนุษย์มองเห็นได้คือ Visible Light) อินฟราเรด มีความยาวคลื่นมากกว่าคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มนุษย์มองเห็นได้แต่มี ความยาวคลื่นน้อยกว่าคลื่นไมโครเวฟและคลื่นวิทยุ โดยนิยามของ อินฟราเรดคือมีความยาวคลื่นระหว่าง 800 nm - 2,500 nm มีความถี่ 300 GHz - 430 THz มีพลังงานโฟตอน (Photon Energy) 1.24 meV - 1.7 eV (eV คือ อิเล็กตรอนโวลต์หรือหน่วยการวัดพลังงานอิเล็กตรอนอิสระ เดินทางผ่านความต่างศักย์จากสนามไฟฟ้าสถิต 1 โวลต์ในสุญญากาศ) โดยอินฟราเรดยังแบ่งออกเป็นหลายชนิดตามความยาวคลื่นคือ คลื่นแสง ในย่านใกล้อินฟราเรด อินฟราเรดความยาวคลื่นสั้น อินฟราเรดความยาว คลื่นกลาง อินฟราเรดความยาวคลื่นยาว และอินฟราเรดไกล โดยเหตุผลที่เรา ใช้คลื่นแสงในย่านใกล้อินฟราเรดเนื่องจากมันสามารถทะลุผ่านผิวหนัง ของมนุษย์ เนื้อเยื่อของมนุษย์ และสามารถถูกดูดกลืนโดยฮีโมโกลบิน (Hemoglobin) ซึ่งเป็นโปรตีนในเม็ดเลือดแดงที่มีหน้าที่นำ �ออกซิเจนที่ปอด สู่เนื้อเยื่อในเลือดของมนุษย์ โดยฮีโมโกลบินในหลอดเลือดดำ � คลื่นแสง ในย่านใกล้อินฟราเรดสามารถทะลุไปยังผิวมนุษย์ได้ดีกว่า Visible Light ทำ �ให้เราสามารถหาหลอดเลือดดำ �ที่อยู่ลึกลงไปในผิวหนังได้สะดวกมากขึ้น อีกทั้งยังเป็นวิธีการแบบที่ไม่ได้รุกล้ำ �เข้าไปในร่างกาย (Non Invasive) ทำ �ให้ ไม่ได้รับบาดเจ็บในระหว่างขั้นตอนการตรวจหาหลอดเลือดดำ �