นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 247

ปีที่ 52 ฉบับที่ 247 มีนาคม - เมษายน 2567 43 ระเบิด ไฟป่า ฟ้าผ่า และการเน่าสลายของอินทรีย์สารเท่านั้น และ กระบวนการเหล่านี้จะทำ �ให้เกิดแก๊สจากภูเขาไฟ เถ้า ฝุ่นละออง แก๊ส คาร์บอนมอนอกไซด์ แก๊สไนโตรเจนออกไซด์ แก๊สมีเทน และแก๊ส คาร์บอนไดออกไซด์ และต่อมาเมื่อมนุษย์มีการพัฒนาเข้าสู่ยุคอุตสาหกรรม มีการเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิล เช่น น้ำ �มัน แก๊สธรรมชาติ ถ่านหิน ในเครื่องยนต์แบบต่างๆ ที่ถูกนำ �มาใช้ภาคอุตสาหกรรม และการเดิน ทางขนส่ง เป็นสาเหตุทำ �ให้เกิดแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ออกไซด์ต่างๆ ของซัลเฟอร์และไนโตรเจน (เช่น ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ซัลเฟอร์ไตร ออกไซด์ ไนโตรเจนไดออกไซด์ ไนตริกออกไซด์) และอนุภาคขนาดเล็ก (เช่น PM 2.5 PM 10) สะสมล่องลอยในอากาศเป็นจำ �นวนมาก โดย สารต่างๆ ที่ล่องลอยปะปนอยู่ในอากาศสามารถทำ �ปฏิกิริยาเคมี และเกิดเป็นสารใหม่ได้ตลอดเวลา เช่น SO2 และ SO3 ในอากาศ สามารถเกิดปฏิกิริยาเคมีกับไอน้ำ �ในอากาศเกิดเป็นกรดซัลฟุริกที่ทำ �ให้ น้ำ �ฝนที่ตกลงมากลายเป็นฝนกรด NO2 สามารถทำ �ปฏิกิริยากับไอน้ำ � ในอากาศและเกิดเป็นฝนกรดได้เช่นเดียวกับแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์และ แก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ แต่สร้างความเสียหายให้กับสิ่งแวดล้อมและ สิ่งมีชีวิตมากกว่าแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์และแก๊สซัลเฟอร์ไดออกไซด์ หลายเท่า (Syrek-Gerstenkorn et al., 2024) และไอน้ำ �ในอากาศก็ สามารถทำ �ปฏิกิริยากับฝุ่น PM 2.5 (ซึ่งประกอบไปด้วยอนุภาคของ สารต่างๆ มากมายหลายชนิด) เกิดเป็นสารใหม่ชนิดอื่นๆ ได้ด้วยเช่นกัน “Great Smog of London หรือ London Smog” ซึ่งเป็น เหตุการณ์สำ �คัญในประวัติศาสตร์โลก มีสาเหตุมาจากมลพิษทางอากาศที่ รุนแรงและส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตชนิดต่างๆ ที่อาศัยในเมืองลอนดอนใน ช่วงต้นเดือนธันวาคม พ.ศ. 2495 ซึ่งอยู่ในฤดูหนาว ประกอบกับเป็น ช่วงที่ไม่มีลมจึงยิ่งส่งผลทำ �ให้มลพิษในอากาศที่เกิดจากการใช้ถ่านหิน เป็นเชื้อเพลิงถูกกักเก็บไว้ในอากาศที่มีระดับความสูงใกล้กับพื้นผิวโลก ก่อให้เกิดเป็นชั้นหมอกควันปกคลุมไปทั่วทั้งเมือง และเป็นเหตุการณ์ที่เลวร้าย ที่สุดในประวัติศาสตร์ของประเทศอังกฤษ และจากข้อมูลทางสถิติที่ยัง ไม่เป็นระบบระเบียบมากนัก ทำ �ให้มีตัวเลขที่เป็นค่าประมาณว่า น่าจะมี คนตายในเหตุการณ์นี้อยู่ที่ประมาณ 4,000 - 12,000 คน และยังเป็น สาเหตุหลักที่ทำ �ให้ผู้คนที่รอดตายในครั้งนั้นป่วยเป็นโรคเกี่ยวกับระบบ ทางเดินหายใจและระบบหมุนเวียนเลือดเพิ่มมากขึ้นตามมา และเมื่อดูจาก กราฟในภาพ 1 จะเห็นได้ว่า ในวันที่ 7 - 8 ธันวาคม จะมีจำ �นวนคนที่ เสียชีวิตจากการบันทึกไว้มากถึงวันละประมาณ 900 คน (Kelly & Fussell, 2015) ซึ่งในความเป็นจริงน่าจะมีจำ �นวนผู้ที่เสียชีวิตจากสาเหตุของ มลภาวะทางอากาศในครั้งนั้นที่ไม่ได้ถูกบันทึกไว้อีกจำ �นวนหนึ่งด้วย ภาพ 1 แสดงจำ �นวนคนที่ตายในเหตุการณ์ London Smog ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2495 และความเข้มข้นของสารที่ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศ โดยแกน Y ทางด้านซ้ายแสดงค่าจำ �นวนคนที่ตายในเหตุการณ์ และค่าความเข้มข้นของ ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ มีหน่วยเป็น ppb หรือ หนึ่งในพันล้านส่วน แกน Y ทาง ด้านขวา แสดงค่าความเข้มข้นของอนุภาคควัน (ที่มีความหมายรวมทั้ง PM 2.5 และ PM 10 อยู่ด้วย) มีหน่วยเป็นไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร แกน X แสดงวันที่ของ เดือนธันวาคมตั้งแต่วันที่ 1-15 และสัญลักษณ์บนเส้นกราฟที่เป็นสี่เหลี่ยม บอก จำ �นวนคนที่เสียชีวิตในแต่ละวัน สามเหลี่ยมบอกปริมาณของซัลเฟอร์ไดออกไซด์ และสี่เหลี่ยมสีแดงบอกความเข้มข้นของอนุภาคควัน (อ้างอิง: Wilkins’s research, 1952 ตามที่อ้างอิงไว้ใน Kelly & Fussell, 2015)