นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 248

ปีที่ 52 ฉบับที่ 248 พฤษภาคม - มิถุนายน 2567 29 ในอดีตมีกระแสการเปลี่ยนแปลงโลกยุคใหม่ที่เราคุ้นเคยคำ �ว่า Digital Disruption ซึ่งหมายถึงการเปลี่ยนแปลง ที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลัน โดยเป็นผลมาจากเทคโนโลยีที่ก้าวกระโดด ทำ �ให้การดำ �เนินชีวิตหรือรูปแบบการดำ �เนิน ธุรกิจเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว เช่น การใช้หุ่นยนต์แทนแรงงานคน การเข้ามาของอีเมล อินเทอร์เน็ต มือถือ ที่ลดการส่งจดหมายแบบเดิม การถ่ายภาพที่ใช้ฟิลม์มาเป็นการใช้กล้องดิจิทัลซึ่งบันทึกภาพเป็นข้อมูล ทันที การทําให้อุปกรณ์ต่างๆ มีความสามารถในการตัดสินใจเองโดยใช้หลักการปัญญาประดิษฐ์ และตามมาด้วย คำ �ว่า Digital Transformation คือ การเปลี่ยนแปลงสิ่งเก่าให้เกิดสิ่งใหม่ด้วยเทคโนโลยี เช่น การเปลี่ยนวิธี ปฏิบัติงานจากระบบที่ใช้แรงงานคนไปสู่การใช้ระบบอัตโนมัติเพื่อลดการใช้ทรัพยากรและต้นทุน จากยุคการเปลี่ยนฉับพลันทางดิจิทัล สู่โลกยุค VUCA และ BANI World คำ �ว่า VUCA เป็นคำ �ที่ใช้ภายในกองทัพสหรัฐอเมริกา ในช่วง ปี ค.ศ. 1980 เพื่ออธิบายโลกที่เป็นอยู่ในเวลานั้นและเป็นคำ �ย่อของ ชุดวิเคราะห์ข้อมูลที่นำ �มาประกอบการกำ �หนดกลยุทธ์ทางธุรกิจในยุคหลัง ปี ค.ศ. 2000 ประกอบด้วยคำ � 4 คำ � คือ Volatility โลกที่ผันผวน ยากจะคาดเดา เป็นสถานการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลันไม่ทันตั้งตัว Uncertainty ไม่แน่นอนสูง ยากที่จะอธิบาย Complexity ซับซ้อน มีปัจจัยมากมายที่ต้องนํามาพิจารณา ประกอบการตัดสินใจ และ Ambiguity คลุมเครือ เต็มไปด้วยความไม่แน่นอน ยากจะคาดเดาผลลัพธ์ได้ ซึ่งได้กลายเป็นกรอบแนวคิดสําคัญในหมู่คนที่ทํางานด้านกลยุทธ์และ การวางแผน อย่างไรก็ตาม แนวทางหลังจากการระบาดโรคโควิด-19 มีการ อธิบายโลกยุคใหม่ที่มีความเปลี่ยนแปลงรวดเร็วในช่วงสองปีที่ผ่านมา ด้วยคำ �ว่า BANI BANI World แตกต่างจากโลกเดิมอย่างไร กรอบแนวคิดใหม่นี้ ได้นำ �เสนอโดย Jamais Cascio นักมานุษยวิทยาชาวอเมริกันที่ศึกษาพฤติกรรมของมนุษย์ ได้ให้ความคิดเห็น ว่า สิ่งที่เคยผันผวนมากๆ หมดความน่าเชื่อถือ คนเราไม่ได้รู้สึกถึง ความไม่แน่นอนอีกต่อไป แต่เพิ่มระดับความวิตกกังวล นอกจากนี้ ระบบต่างๆ ไม่ได้ซับซ้อนอีกต่อไปแต่มันกลายเป็นความไม่เป็นเส้นตรง สิ่งที่เคยคลุมเครือกลายเป็นสิ่งที่เราไม่สามารถเข้าใจได้ Jamais Cascio ได้นิยามคําว่า BANI ขึ้นมาเพื่ออธิบายผลที่ตามมาอย่างต่อเนื่อง เน้น ความรู้สึกนึกคิดของมนุษย์ที่มีผลต่อสภาพแวดล้อมของยุค VUCA และ มีเป้าหมายขจัดความเปราะบางในสถานการณ์ของโลกในศตวรรษที่ 21 โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อโลกได้เผชิญหน้ากับการระบาดครั้งใหญ่จากโควิด-19 BANI เกิดขึ้นจากการรวมกันของอักษรตัวหน้าคําศัพท์ 4 คํา ได้แก่ • B - Brittle โลกที่เปราะบาง ในระบบสังคมที่ดูแข็งแรง แต่ ความจริงแล้วอ่อนไหวจากปัจจัยที่มากระทบได้ง่าย โครงการหรือแผนงาน ต่างๆ ที่วางแผนไว้มีความเสี่ยงที่จะล้มเหลวอาจถูกทำ �ให้หยุดชะงักได้ ตลอดเวลา • A - Anxious โลกที่เต็มไปด้วยความกังวล ความเครียด นำ �ไปสู่ การไม่กล้าตัดสินใจ กลัวความผิดพลาดจากการวางแผนดำ �เนินงานของตนเอง ไม่สามารถรับมือกับสถานการณ์ภายนอกได้ • N - Nonlinear โลกที่คาดเดายาก การคาดเดายากในโลกแบบ BANI เกิดจากการเปลี่ยนแปลงที่ไม่เป็นเส้นตรง หมายถึง สาเหตุและ ผลลัพธ์ไม่สัมพันธ์กันและไม่สามารถคาดเดาแนวโน้มได้ สาเหตุเล็กๆ อาจจะ นำ �ไปสู่ปัญหาที่ใหญ่เกินได้ • I - Incomprehensible โลกที่เข้าใจยาก การคาดการณ์อย่างทะลุ ปรุโปร่งหรือการวางแผน ควบคุมให้สิ่งต่างๆ เกิดขึ้นตามต้องการอาจจะ ทำ �ได้ยากในโลกแบบ BANI เพราะมีความผันผวน พลิกผันอยู่ตลอดเวลา ภาพ Jamais Cascio นักมานุษยวิทยาผู้คิคคำ � BANI ที่มา : https://thebulletin.org/biography/jamais-cascio/ ภาพแสดงยุค VUCA และ BANI ที่มา : https://theagilecompany.org/vuca-bani/