นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 249

ปีที่ 52 ฉบับที่ 249 กรกฎาคม - สิงหาคม 2567 37 ในปัจจุบันนี้ ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีเกิดขึ้นอย่างไม่หยุดยั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งความก้าวหน้าในด้าน ปัญญาประดิษฐ์ (AI หรือ Artificial Intelligence) หุ่นยนต์ (Robotics) และ สิ่งต่างๆ ที่เชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ตเพื่อ ทำ �ให้สามารถแบ่งปันข้อมูลกันได้ (Internet of Things) เทคโนโลยีระดับนาโน (Nanotechnology) วิทยาศาสตร์ ข้อมูล (Data Science) การเรียนรู้ของเครื่อง (Machine Learning) เทคโนโลยีชีวภาพ (Biotechnology) และ วัสดุศาสตร์ (Material Science) ที่กำ �ลังทำ �ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในด้านต่างๆ บนโลกอย่างรวดเร็วและ เป็นเรื่องที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน การถือกำ �เนิดของระบบต่างๆ ที่มีการนำ � AI เข้าไปประกอบใช้ทำ �ให้มัน สามารถทำ �กิจกรรมต่างๆ ที่แต่ก่อนมีแต่มนุษย์เท่านั้นที่ทำ �ได้ และ AI กำ �ลังจะนำ �พามนุษย์เข้าสู่ยุคใหม่ที่เต็มไปด้วย ศักยภาพอันยิ่งใหญ่และความท้าทายที่สำ �คัญ (Schwab, 2016; Sart & Yildiz, 2022) ห นึ่งในผลกระทบที่สำ �คัญที่สุดของการปฏิวัติเทคโนโลยีคือ ตลาดแรงงาน ซึ่งระบบอัตโนมัติเหล่านี้กำ �ลังเปลี่ยนแปลง “ลักษณะของการทำ �งานและทักษะที่จำ �เป็นต่อการทำ �งาน” อย่างรวดเร็ว (Schwab, 2016; World Economic Forum, 2020) อาชีพหลายๆ กลุ่มอาขีพจะหายไปอย่างไม่มีวันกลับมา ในขณะที่จะมี อาชีพใหม่ๆ เกิดขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง และอีกหลายๆ อาชีพจะมีการ เปลี่ยนแปลงรูปแบบการทำ �งานที่แตกต่างไปจากเดิม (Popenici & Kerr, 2017; Sart & Yildiz, 2022; Buttazzo, 2023) เมื่อระบบอัตโนมัติที่ ขับเคลื่อนด้วย AI แทรกซึมเข้าไปในอุตสาหกรรมต่างๆ ความกังวลเกี่ยวกับ การว่างงานและความเหลื่อมล้ำ �ทางเศรษฐกิจที่จะส่งผลกระทบในวงกว้าง ก็เพิ่มขึ้น งานประจำ �ที่เคยทำ �เป็นหลักของสายอาชีพต่างๆ จำ �นวนมาก กำ �ลังถูกแทนที่ด้วยเครื่องจักรที่มีประสิทธิภาพและมีความแม่นยำ �สูงขึ้น การเปลี่ยนแปลงนี้ทำ �ให้มีความจำ �เป็นที่จะต้องมีการคิดใหม่เกี่ยวกับการ พัฒนาทักษะแรงงานและการปรับกลยุทธ์ในเรื่องของการจัดการศึกษา (Frey & Osborne, 2017; Popenici & Kerr, 2017) ในทุกๆ ระดับ การศึกษาที่กำ �ลังทำ �กันอยู่ ภาพ 1 แสดงการเติบโตแบบก้าวกระโดดของการพัฒนาระบบ AI ที่ทำ �ให้มันมีความฉลาด เท่ากับมนุษย์ และเมื่อเทียบกับสิ่งมีชีวิตอื่นๆ โดยแกน y แสดงระดับความฉลาด (Intelligence) และแกน x แทนปีคริสต์ศักราช (Buttazzo, 2023) รูปแบบการศึกษาแบบดั้งเดิมมักเน้นการถ่ายทอดเนื้อหาและการ ทดสอบมาตรฐาน น่าจะไม่สามารถทำ �ให้ประเทศของเราเตรียมผู้เรียนให้พร้อม รับกับความซับซ้อนของตลาดแรงงานในศตวรรษที่ 21 นี้ได้ การเน้น การท่องจำ �และผลการเรียนทางวิชาการ แม้จะมีคุณค่าในบางบริบท แต่ก็ ไม่เพียงพอต่อการพัฒนาการคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา ความคิดสร้างสรรค์ และการปรับตัว ซึ่งเป็นสิ่งจำ �เป็นสำ �หรับโลกในยุคปัจจุบันที่ถูกครอบงำ � โดย AI ความเจริญก้าวหน้าของ AI แบบก้าวกระโดดทำ �ให้แม้แต่อาชีพ ที่ต้องใช้ทักษะเฉพาะทางก็ตกอยู่ในความเสี่ยงที่จะถูกระบบอัตโนมัติต่างๆ พัฒนาเข้ามาแทนที่อาชีพเหล่านั้น (OECD, 2023) เช่น อาชีพหมอ ที่ก่อนหน้านี้มีนวัตกรรมการผ่าตัดทางไกลด้วยแขนกลหุ่นยนต์ที่ทำ �ให้ แพทย์เฉพาะทางมีขอบเขตของการรักษาคนไข้ได้ไกลขึ้น การผ่าตัด ทำ �ได้ละเอียดแม่นยำ �มากกว่าแพทย์ที่เป็นมนุษย์เคยทำ �ได้ และล่าสุดที่ ประเทศจีนได้พัฒนา ROBO-DOC หรือ หมอหุ่นยนต์ที่มีระบบ AI ประกอบอยู่ภายในตัวหุ่นยนต์ขึ้นมา เป็นหมอที่มีความรู้อัดแน่นด้วยข้อมูล จากตำ �ราแพทย์มากมายที่ใส่เข้าไปในระบบ และจะเปิดทำ �การรักษาจริงใน โรงพยาบาลเสมือนจริง (Virtual Hospital) โดยโครงการนี้ตั้งเป้าหมายให้ ROBO-DOC สามารถรักษาคนไข้ได้จริงมากถึงวันละ 3,000 คน และ คาดการณ์ว่าจะเปิดทำ �การได้ภายในปีนี้ เพื่อรับมือกับความท้าทายเหล่านี้และเพื่อให้แน่ใจว่านักเรียนไทย จะมีทักษะและความรู้ที่จำ �เป็นสำ �หรับการนำ �ไปใช้ในการเจริญเติบโตของ เศรษฐกิจที่จะเป็นแบบระบบอัตโนมัติมากขึ้น ดังนั้น การเปลี่ยนแปลง รูปแบบของการเรียนการสอนไปสู่การศึกษาที่เน้นทักษะจึงเป็นสิ่งสำ �คัญ อย่างยิ่ง โดยเฉพาะการให้ความสำ �คัญกับการพัฒนาทักษะการคิดระดับสูง ความสามารถในการแก้ปัญหา ความสามารถในการเรียนรู้ตลอดชีวิต และ ความรู้ดิจิทัล ซึ่งเป็นเครื่องมือสำ �คัญที่จะทำ �ให้ผู้เรียนกลายเป็นผู้นำ �การ เปลี่ยนแปลงและมีโอกาสนำ �พาประเทศไทยเข้าไปมีส่วนร่วมในการแข่งขัน กับนานาชาติได้อย่างยั่งยืน พลังแห่งการเปลี่ยนแปลงจากปัญญาประดิษฐ์ การมาถึงของ AI กำ �ลังปฏิวัติโลกของการทำ �งาน ด้วยความสามารถ ในการเรียนรู้และปรับตัวจากข้อมูลจำ �นวนมหาศาล AI ได้เข้ามามีบทบาท