นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 253

ปีที่ 53 ฉบับที่ 253 มีนาคม - เมษายน 2568 27 สามารถเขียนแสดงผลการหารได้เป็น 13 ÷ 3 ได้ 4 เศษ 1 โดยที่ 13 เป็น ตัวตั้ง 3 เป็น ตัวหาร 4 เป็น ผลหาร 1 เป็น เศษ จากความสัมพันธ์ระหว่างการคูณกับการหาร จะได้ (4 × 3) + 1 = 13 เมื่อพิจารณาตัวอย่าง 1 และตัวอย่าง 2 พบว่า ตัวอย่าง 1 เป็นการจัดเค้ก 10 ชิ้น เป็นกลุ่ม กลุ่มละ 2 ชิ้น จะจัดได้ 5 กลุ่มพอดี ไม่มีเค้กเหลือ หรือ เหลือเค้ก 0 ชิ้น สามารถเขียนแสดงผลการหารได้เป็น 10 ÷ 2 = 5 หรือ 10 ÷ 2 ได้ 5 เศษ 0 ตัวอย่าง 2 เป็นการจัดเค้ก 13 ชิ้น เป็นกลุ่ม กลุ่มละ 3 ชิ้น จะจัดได้ 4 กลุ่ม และเหลือเค้กอีก 1 ใน 3 ของจำ �นวนสมาชิกในกลุ่ม ซึ่งคิดเป็น 1 ชิ้น สามารถเขียนแสดงผลการหารได้เป็น 13 ÷ 3 ได้ 4 เศษ 1 จากทั้งสองตัวอย่าง จะพบว่าการหาผลการหารจะเกิดขึ้นอยู่ 2 กรณี ดังนี้ • กรณีที่ 1 การหารที่มี เศษ ที่ไม่ใช่ 0 จะเรียกว่า การหารไม่ลงตัว เช่น 13 ÷ 3 ได้ 4 เศษ 1 • กรณีที่ 2 การหารที่ ไม่มีเศษ หรือ เศษเป็น 0 จะเรียกว่า การหารลงตัว เช่น 10 ÷ 2 = 5 หรือ 10 ÷ 2 ได้ 5 เศษ 0 และจากที่กล่าวมาข้างต้น การเขียนแสดงผลการหาร จะกำ �หนดข้อตกลงดังนี้ ผลลัพธ์ ประกอบด้วย ผลหาร และ เศษ ซึ่งกรณี การหารลงตัว เศษจะเป็น 0 แสดงว่า ผลลัพธ์ เท่ากับ ผลหาร 2. ความสัมพันธ์ระหว่างตัวหารกับเศษ พิจารณาการหาผลหารและเศษ เมื่อกำ �หนดตัวตั้งและตัวหารต่อไปนี้ ในการหาผลลัพธ์ของการหารที่เป็นการหารไม่ลงตัว ลองสังเกตตัวหารและเศษเพื่อนำ �ไปสู่ข้อสังเกตเกี่ยวกับเศษที่ได้จากการหาร เมื่อกำ �หนดตัวหารเป็น 2 ตัวหารเป็น 3 และตัวหารเป็น 4 ดังนี้ ตัวตั้ง 10 11 12 13 14 15 16 17 กรณีที่ตัวหารเป็น 2 ตัวหาร 2 2 2 2 2 2 2 2 ผลหาร 5 5 6 6 7 7 8 8 เศษ 0 1 0 1 0 1 0 1 กรณีที่ตัวหารเป็น 3 ตัวตั้ง 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 ตัวหาร 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 ผลหาร 4 4 4 5 5 5 6 6 6 7 7 7 เศษ 0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2 กรณีที่ตัวหารเป็น 4 ตัวตั้ง 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 ตัวหาร 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 ผลหาร 3 3 3 3 4 4 4 4 5 5 5 5 เศษ 0 1 2 3 0 1 2 3 0 1 2 3 ลองหาเศษที่เป็นไปได้ ในกรณีที่ตัวหารเป็น จำ �นวนอื่นกันนะคะ