นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 253

ปีที่ 53 ฉบับที่ 253 มีนาคม - เมษายน 2568 35 ตาราง 2 ตัวอย่างการใช้คำ �กล่าวอ้าง หลักฐาน และเหตุผลในการสนับสนุนความคิดเห็นของแต่ละฝ่ายในกิจกรรม “ปล่อยดีไหม” คำ �กล่าวอ้าง หลักฐาน และเหตุผล คำ �กล่าวอ้าง หลักฐาน เหตุผล การปล่อยปลาดุกบิ๊กอุยลงในแหล่งน้ำ �จะช่วย เพิ่มความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในแหล่งน้ำ � ปลาดุกบิ๊กอุยสามารถปรับตัวเข้ากับ สภาพแวดล้อมต่างๆ ได้ดี มีการเพาะพันธุ์ และเลี้ยงเพื่อเป็นอาหารมานาน ได้รับการ ยอมรับว่าเป็นแหล่งอาหารที่ดี และยังเป็น ส่วนหนึ่งของระบบนิเวศในแหล่งน้ำ � ปลาดุกบิ๊กอุยเติบโตเร็วและปรับตัวได้ดี จึง เป็นแหล่งรายได้ที่น่าสนใจสำ �หรับชาวประมง เมื่อมีปริมาณปลาเพิ่มขึ้นก็สามารถสร้าง รายได้มากขึ้น ลดปัญหาความยากจน และ ส่งเสริมความมั่นคงทางอาหารในชุมชน การปล่อยปลาดุกบิ๊กอุยลงในแหล่งน้ำ �อาจ ทำ �ลายระบบนิเวศของแหล่งน้ำ �นั้น ปลาดุกบิ๊กอุยแย่งอาหารปลาท้องถิ่น ทำ �ให้ ปลาท้องถิ่นลดจำ �นวนลงหรือสูญพันธุ์ และ ในประเทศไทยไม่มีสัตว์น้ำ �นักล่าที่สามารถ ควบคุมประชากรของปลาดุกบิ๊กอุยได้ ทำ �ให้ ขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็วจนกระทบต่อ ระบบนิเวศ ในบางประเทศมีรายงานว่าปลาดุก สายพันธุ์ต่างถิ่นทำ �ให้ปลาท้องถิ่นลดลง และ ทำ �ลายระบบนิเวศเดิมอย่างถาวร ปลาดุกบิ๊กอุยขยายพันธุ์ได้ดีและแย่งอาหาร จากปลาท้องถิ่น อาจทำ �ให้ปลาท้องถิ่นสูญพันธุ์ รวมทั้งไม่มีนักล่าตามธรรมชาติทำ �ให้เกิดการ ระบาดได้ และหลายประเทศมีบทเรียนจาก การปล่อยปลาต่างถิ่นแล้วเกิดผลกระทบต่อ ระบบนิเวศ ฝ่ายที่ต้องการปล่อยปลา ฝ่ายที่ไม่ให้ปล่อยปลา ในการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ แต่ละฝ่ายควรใช้หลักฐานมาสนับสนุนเพื่อให้คำ �กล่าวอ้างของตนเองมีน้ำ �หนักหรือมี ความน่าเชื่อถือ ซึ่งอาจได้จากการรวบรวมข้อมูลจากการทดลอง การสังเกต หรือข้อมูลจากสถานการณ์จริงที่มีการบันทึกหรือรวบรวมไว้ (Samosa, 2021) ในกรณีของสถานการณ์ในกิจกรรม “ปล่อยดีไหม”นี้ แต่ละฝ่ายสามารถใช้ข้อมูล แนวคิดทางวิทยาศาสตร์ เช่น เรื่อง ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในสิ่งแวดล้อมมาสนับสนุนได้เพื่อให้คำ �กล่าวอ้างนั้นน่าเชื่อถือยิ่งขึ้น ดังตัวอย่างในตาราง 2 ในการจัดกิจกรรมการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ เมื่อแต่ละฝ่ายได้พูดข้อโต้แย้งของตนตามหลักฐานและเหตุผลที่เตรียมไว้แล้ว อาจมีประเด็นเพิ่มเติมที่เกิดขึ้นระหว่างการพูดโต้แย้ง ครูสามารถให้นักเรียนหาหลักฐานและเหตุผลเพิ่มเติมมาใช้ในการโต้แย้งกลับได้ เพื่อให้การโต้แย้งดำ �เนินต่อไปจนสามารถหาข้อสรุปร่วมกันได้ สิ่งสำ �คัญที่จะฝึกการคิดอย่างมีวิจารณญาณได้ดีคือ การให้ นักเรียนได้ประเมินข้อโต้แย้งของคนอื่นและร่วมกันตัดสินใจเพื่อลดความขัดแย้งที่เกิดขึ้นในสถานการณ์ ซึ่งนักเรียนควรบอกเหตุผล ของตนเองประกอบการตัดสินใจด้วย ข้อแนะนำ �สำ �หรับการนำ �กิจกรรมการสร้างข้อโต้แย้งในประเด็นทางสังคมที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์ไปใช้ การจัดการเรียนรู้ที่เน้นการโต้แย้งสามารถนำ �มาใช้ฝึกให้นักเรียนมีทักษะการคิดเพื่อเป็นพื้นฐานในการใช้ชีวิตประจำ �วันได้ ดังนั้น การที่ครูสามารถออกแบบกิจกรรมการโต้แย้งทางวิทยาศาสตร์ได้เองเป็นผลดีต่อการนำ �ไปใช้ในห้องเรียนเพื่อให้นักเรียน มีโอกาสได้ฝึกบ่อยขึ้น หรือมีการฝึกซ้ำ �ๆ เพื่อให้เกิดความคุ้นเคยและเชี่ยวชาญ อย่างไรก็ตาม ไม่จำ �เป็นต้องฝึกทุกเรื่องหรือ ทุกชั่วโมง ครูสามารถเลือกเนื้อหาที่เหมาะสม ใกล้ตัว และอยู่ในความสนใจของสังคมและนักเรียนมาออกแบบเป็นกิจกรรมเพื่อฝึก นักเรียนได้ ลักษณะของการพูดโต้แย้งของนักเรียนสามารถปรับได้ตามช่วงวัย ความสามารถของนักเรียน และบริบทของห้องเรียน เช่น กรณีที่นักเรียนอาจยังไม่คุ้นเคยกับการพูดโต้แย้งในรูปแบบของการพูดโต้กันไปมาของแต่ละฝ่าย สามารถปรับให้นักเรียนแต่ละกลุ่ม นำ �เสนอข้อมูลของตนเองแล้วให้เพื่อนร่วมกันอภิปรายพิจารณาข้อมูล หรือหากนักเรียนทั้งห้องเลือกอยู่ฝ่ายเดียวกันหมด ครูสามารถ ใช้เทคโนโลยีมาช่วยจำ �ลองมุมมองของฝ่ายตรงข้ามเพื่อเพิ่มประสบการณ์การโต้แย้งของนักเรียนได้ นอกจากนี้ อาจมีประเด็นอื่นๆ ที่อาจพบเจอได้เมื่อนำ �กิจกรรมการโต้แย้งทางวิทยาศาสตรไปใช้ในห้องเรียน เช่น นักเรียน ไม่คุ้นเคยกับการคิด การตัดสินใจ การให้เหตุผล ครูอาจช่วยเหลือโดยการตั้งคำ �ถามโดยเริ่มจากคำ �ถามง่ายๆ แล้วค่อยเพิ่มระดับของ