นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 253

ปีที่ 53 ฉบับที่ 253 มีนาคม - เมษายน 2568 5 สะเต็ม-อิคิไก (サテムとイキガイ) จุดเชื่อมต่อคุณค่าอาชีพสะเต็มสำ �หรับผู้เรียน (STEM-IKIGAI ( サテムとイキガイ) : the learner’s hub to value about STEM careers) ภาพจาก: https://www.reagent.co.uk/blog/what-is-stem-education/ ธาฤชร ประสพลาภ | นิสิตปริญญาเอก สาขาวิทยาศาสตร์ศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ | e-mail: Tharuesean.pr@ku.th รศ. ดร.ชาตรี ฝ่ายคำ �ตา | อาจารย์ประจำ � สาขาวิทยาศาสตร์ศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ี ที่ ั บี่ ี น เชื่อมต่อ “คุณค่าของโลกที่เปลี่ยนไป” สู่ผู้เรียน การพัฒนาสมรรถนะผู้เรียนในปัจจุบันให้ความสำ �คัญกับค่านิยม (Values) เป็นสำ �คัญโดยไม่จำ �กัดเฉพาะในชั้นเรียนวิทยาศาสตร์หรือ สะเต็มเท่านั้น แต่ครอบคลุมทุกรายวิชาที่มุ่งพัฒนาความสามารถในการลงมือปฏิบัติและแก้ปัญหาตามเป้าหมายของผู้เรียน ทั้งนี้ การพัฒนา สมรรถนะที่แท้จริงต้องก้าวข้ามการเรียนรู้แบบเข้าใจเนื้อหาเพียงอย่างเดียวสู่การประยุกต์ใช้ความรู้และความสามารถได้จริงในสถานการณ์ต่างๆ (OECD, 2019) การเปลี่ยนผ่านรูปแบบของอุตสาหกรรมและเศรษฐกิจได้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อแนวทางการจัดการศึกษาและ การเตรียมความพร้อมของพลเมืองสู่อาชีพที่เป็นที่ต้องการ โดยเริ่มจากยุค 1.0 ที่เน้นเครื่องจักรพลังงานน้ำ � พัฒนาสู่ยุค 2.0 ที่ใช้ พลังงานไฟฟ้าและสายการผลิต ต่อมาในยุค 3.0 ได้นำ �คอมพิวเตอร์และระบบอัตโนมัติมาใช้แทนแรงงาน จนกระทั่งดิสรัปชันทางดิจิทัล (Digital Disruption) ได้นำ �ไปสู่การเปลี่ยนผ่านเข้าสู่ยุค 4.0 ที่เน้นเทคโนโลยีเครือข่ายและการเชื่อมต่อสรรพสิ่งกับโครงข่ายอินเทอร์เน็ต (Network and Internet of Things) การพัฒนาสมรรถนะของผู้เรียนจำ �เป็นต้องดำ �เนินการอย่างเป็นลำ �ดับขั้น โดยผู้เรียนต้องทำ �ความเข้าใจ แนวคิดพื้นฐาน จากนั้นทำ �ความเข้าใจปัญหาและปัจจัยที่เกี่ยวข้องเพื่อแก้ปัญหา (Solving the Problem) ต่อมาจึงประยุกต์ใช้ความรู้ ในการออกแบบกระบวนการแก้ปัญหา (Transferring or Applying) และสุดท้ายคือ การหลอมรวมเป็นสมรรถนะหรือขีดความสามารถ (Woven to Capability) ในการสร้างหรือค้นพบความรู้ใหม่สำ �หรับการแก้ปัญหาได้ การจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการศาสตร์ช่วยขยายขอบเขตของการเรียนรู้ไปสู่การใช้ความรู้ของผู้เรียน (Bybee, 2013) และยังเป็น การเตรียมความพร้อมผู้เรียนเข้าสู่ “โลกยุคใหม่” ที่ถูกกำ �หนดในช่วงเปลี่ยนผ่านเทคโนโลยีในปี ค.ศ. 2000 ที่เปลี่ยนผ่านไปเป็นโลกวูก้า (VUCA World) โลกวูก้าประกอบด้วยลักษณะสำ �คัญ 4 ประการ ประการแรกคือ ความผันผวน ซึ่งสามารถรับมือได้ด้วยการกำ �หนด วิสัยทัศน์ (Vision) ในการทำ �งานหรือแก้ปัญหาเพื่อปรับตัวให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะในกิจกรรมการเรียนรู้สะเต็มที่มุ่งให้ผู้เรียน ค้นหาแนวทางแก้ปัญหาที่หลากหลาย (Multiple-solution) ประการที่สองคือ ความไม่แน่นอน ซึ่งสามารถจัดการได้ด้วยการเสริมสร้าง ความเข้าใจเพื่อรับมือกับผลลัพธ์ที่อาจเปลี่ยนแปลงไปจากที่คาดการณ์ไว้ โดยใช้ข้อมูลหรือหลักฐานเชิงประจักษ์ (Evidence-based)