นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 254

32 | นิตยสาร สสวท. ต่อระบบประสาทและพัฒนาการของสมองในเด็กเล็ก การได้รับตะกั่ว สามารถส่งผลกระทบต่อสติปัญญา พฤติกรรม และการเรียนรู้ นอกจากนี้ ตะกั่วยังสามารถสะสมในกระดูกและอวัยวะต่างๆ ทำ �ให้เกิดผลกระทบ ต่อสุขภาพในระยะยาว เช่น ความดันโลหิตสูง โรคไต และปัญหาเกี่ยวกับ ระบบสืบพันธุ์ ประเทศไทยและนานาชาติได้กำ �หนดเกณฑ์มาตรฐานระดับที่ ยอมรับได้ของสารหนูและตะกั่วในน้ำ �ดื่มและแหล่งน้ำ �ที่ใช้ในการเกษตร เพื่อปกป้องสุขภาพของประชาชนและสิ่งแวดล้อม หน่วยงานภาครัฐมีหน้าที่ ในการตรวจสอบและควบคุมคุณภาพน้ำ �ให้เป็นไปตามมาตรฐานที่กำ �หนด รวมถึงบังคับใช้กฎหมายและมาตรการต่างๆ เพื่อป้องกันการปนเปื้อนจาก แหล่งต่างๆ เช่น โรงงานอุตสาหกรรมและการทำ �เหมืองแร่ จึงมีความสำ �คัญ อย่างยิ่งในการรักษาสุขภาพของประชาชนและปกป้องทรัพยากรน้ำ � การละเลยหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานเหล่านี้จึงเป็นเรื่องที่น่ากังวลอย่างยิ่ง ผลกระทบที่แผ่ขยาย: ห่วงโซ่อาหารและสุขภาพของประชาชน • ชีววิทยา/สุขศึกษา: ประชาชนในพื้นที่ใกล้เคียงแม่น้ำ �กกอาจ ได้รับสารหนูและตะกั่วเข้าสู่ร่างกายได้หลายช่องทาง ช่องทางโดยตรงคือ การใช้น้ำ �จากแม่น้ำ �กกในการอุปโภคและบริโภค หากไม่มีระบบการบำ �บัดน้ำ � ที่มีประสิทธิภาพ การดื่มน้ำ �ที่ปนเปื้อนสารพิษเหล่านี้จะนำ �ไปสู่ความเสี่ยง ต่อสุขภาพโดยตรง นอกจากนี้ การใช้น้ำ �จากแม่น้ำ �กกในการเกษตรเพื่อ รดน้ำ �พืชผักยังเป็นอีกหนึ่งช่องทางที่สำ �คัญในการนำ �สารพิษเข้าสู่ห่วงโซ่ อาหาร พืชผักสามารถดูดซับสารหนูและตะกั่วจากน้ำ �และดินที่ปนเปื้อน และเมื่อประชาชนบริโภคพืชผักเหล่านี้ ก็จะได้รับสารพิษเข้าสู่ร่างกาย โดยไม่รู้ตัว การบริโภคปลาน้ำ �จืดที่อาศัยอยู่ในแม่น้ำ �กกและมีการสะสม ของสารหนูและตะกั่วในเนื้อปลาก็เป็นอีกหนึ่งความเสี่ยงที่สำ �คัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำ �หรับผู้ที่บริโภคปลาเหล่านี้เป็นประจำ � ประชาชนที่ อาศัยตามริมแม่น้ำ �กกในไทยควรเฝ้าระวังสัญญาณเบื้องต้นของการ ปนเปื้อน เช่น น้ำ �มีสีหรือกลิ่นผิดปกติ พบปลาตายเป็นจำ �นวนมากโดย ไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน หรือพืชริมน้ำ �แสดงอาการใบเหลืองหรือแห้งผิดปกติ ถ้าหากพบสัญญาณผิดปกติเหล่านี้ ควรรีบแจ้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ทันที และหลีกเลี่ยงการใช้น้ำ �จากแม่น้ำ �จนกว่าจะมีการตรวจสอบ • สุขศึกษา/สังคมศึกษา: ผลกระทบต่อสุขภาพจากการได้รับ สารหนูและตะกั่วสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว กลุ่ม ประชากรที่เปราะบาง เช่น เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ ผู้ที่มีโรคประจำ �ตัว มักจะ มีความเสี่ยงต่อผลกระทบที่รุนแรงกว่า นอกจากอาการเฉียบพลัน เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย การได้รับสารพิษเหล่านี้อย่างต่อเนื่อง ในระยะยาวสามารถนำ �ไปสู่ปัญหาสุขภาพเรื้อรัง เช่น โรคระบบประสาท โรคไต โรคหัวใจและหลอดเลือด และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็ง การปนเปื้อนสิ่งแวดล้อมในลักษณะนี้ไม่ได้เป็นเพียงปัญหาสุขภาพ ส่วนบุคคล แต่ยังส่งผลกระทบต่อสุขภาพของชุมชนในวงกว้าง ทำ �ให้เกิด ภาระค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลที่เพิ่มขึ้น และส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ของประชาชน • เศรษฐศาสตร์: การปนเปื้อนสารพิษในแม่น้ำ �กกส่งผลกระทบ ทางเศรษฐกิจในหลายภาคส่วน ภาคการเกษตรอาจได้รับความเสียหาย หากผลผลิตทางการเกษตรมีการปนเปื้อน ทำ �ให้ไม่สามารถขายได้ หรือ ขายได้ในราคาต่ำ �ลง ภาคการประมงก็จะได้รับผลกระทบเช่นกัน หากปลา ในแม่น้ำ �มีการปนเปื้อนและไม่ปลอดภัยต่อการบริโภค ซึ่งจะส่งผลกระทบ ต่อรายได้ของผู้ประกอบอาชีพประมง นอกจากนี้ ภาพลักษณ์ของพื้นที่ที่ ประสบปัญหาการปนเปื้อนอาจส่งผลกระทบต่อภาคการท่องเที่ยว ทำ �ให้ จำ �นวนนักท่องเที่ยวลดลง และส่งผลเสียต่อธุรกิจที่เกี่ยวข้อง ความสูญเสีย ทางเศรษฐกิจจากการรักษาผู้ป่วยที่ได้รับผลกระทบจากสารพิษก็เป็น อีกหนึ่งต้นทุนทางสังคมที่สำ �คัญ บทเรียนจากแม่น้ำ �กก: การตระหนักรู้และการลงมือปฏิบัติ • วิทยาศาสตร์พื้นฐาน/เทคโนโลยี: การตรวจวัดและวิเคราะห์ ปริมาณสารหนูและตะกั่วในน้ำ �และสิ่งมีชีวิตต้องอาศัยเทคนิคทาง วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่แม่นยำ � เช่น Atomic Absorption Spectroscopy (AAS) หรือ Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (ICP-MS) ภาพจาก: https://nakornchiangrainews.com/chiang-rai-kok-river-arsenic-contamination-health-warning/#google_vignette