นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 255

ปีที่ 53 ฉบับที่ 255 กรกฎาคม - สิงหาคม 2568 | 11 จากหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 และมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดของหลักสูตร วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ผู้เขียนได้ศึกษาวิเคราะห์มาตรฐานและ ตัวชี้วัดชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 รายวิชาเคมีพื้นฐาน รหัสวิชา ว30102 (เคมี 6) และได้มีการปรับปรุงโดยมุ่งให้ นักเรียนนำ �ความรู้ทางเคมีไปใช้ในการแก้ปัญหาในชีวิตประจำ �วัน รวมไปถึงการบูรณาการความรู้ทางเคมีร่วมกับ ศาสตร์สาขาวิชาอื่น รวมทั้งพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และวิธีการทางวิทยาศาสตร์ กระบวนการ ออกแบบเชิงวิศวกรรมเพื่อนำ �มาใช้ในการแก้ปัญหา การนำ �เสนอผลงานหรือชิ้นงานให้ถูกต้องและน่าสนใจ ในฐานะ ผู้สอนได้วิเคราะห์สภาพปัญหาของนักเรียนในปัจจุบันที่มีภาวะถดถอยทางการเรียนรู้หลังสถานการณ์โควิด-19 ส่งผลให้นักเรียนขาดความกระตือรือร้น ขาดทักษะและกระบวนการคิด เกิดการนิ่งเฉยต่อการเรียนรู้ ประกอบกับ เนื้อหาในรายวิชาดังกล่าวถูกจัดไว้ในภาคเรียนสุดท้ายของชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ทำ �ให้นักเรียนไม่ให้ความสำ �คัญ ในการเรียน ปฏิเสธการคิดที่ซับซ้อน จึงเป็นความท้าทายให้ผู้สอนได้ทำ �การออกแบบการจัดการเรียนรู้ที่มุ่ง พัฒนานักเรียน โดยจัดกิจกรรมที่มีการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อเปลี่ยนอิริยาบถในชั้นเรียน ให้เกิดความตื่นตัว มีความสนุกในการร่วมกิจกรรมและเกิดประโยชน์ต่อการเรียนรู้ ผู้ เขียนได้สร้างนวัตกรรมการจัดการเรียนรู้ โดยสอดแทรกกิจกรรม 5 ขั้นตอน เรียกว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ RECREPA Model โดย ได้นำ �ผลลัพท์จากการนำ �ไปทดลองใช้กับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 6 โรงเรียนเสาไห้ “วิมลวิทยานุกูล”มาผนวกรวมกันในขั้นตอนทั้งหมด ดังนี้ 1) RE คือ Review before Activity การทบทวนการเรียน ก่อนเริ่มกิจกรรมใหม่ ซึ่งเป็นการทบทวนทุกครั้งในขั้นนำ �เข้าสู่บทเรียน โดยครูกำ �หนดสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ทางเคมีเป็นภาพ กระตุ้นให้นักเรียนได้ศึกษาวิเคราะห์ ฝึกใช้ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เช่น การสังเกต การตั้งปัญหา การวิเคราะห์หาสาเหตุ และครูตั้งคำ �ถาม ให้นักเรียนได้ตอบเพื่อทบทวนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และ วิธีการทางวิทยาศาสตร์ที่นักเรียนอาจลืมหรือสลับขั้นตอนเพื่อให้เกิด ความแม่นยำ �ก่อนนำ �ไปเชื่อมโยงบทเรียนใหม่ 2) CR คือ Critical Thinking and Scientific Inquiry การส่งเสริมการคิดอย่างมีวิจารณญาณ การบูรณาการการสืบเสาะหาความรู้ ทางวิทยาศาสตร์ โดยครูออกแบบกิจกรรมที่สร้างขึ้นให้มีการสืบเสาะ หาความรู้ รวบรวมข้อมูลด้วยการนำ �ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และวิธีการทางวิทยาศาสตร์มาใช้อภิปรายและอธิบายในขณะศึกษา ฝึกให้ นักเรียนคิดอย่างมีวิจารณญาณโดยหาเหตุผลสนับสนุน คิดอย่างรอบคอบ มีข้อมูลหลักฐานร่องรอยที่สามารถตรวจสอบได้อย่างมีกระบวนการ โดยครูสามารถสังเกตได้จากการร่วมตอบคำ �ถามในขณะเรียน 3) E คือ Exchange Scientific Explanation กิจกรรม แลกเปลี่ยนเรียนรู้โดยบูรณาการกระบวนการงานวิจัยและนำ �เสนอผลงาน ผ่านเทคโนโลยีหลากหลาย โดยให้นักเรียนร่วมกิจกรรมในชั้นเรียน ในรูปแบบกิจกรรมกลุ่มจากบัตรกิจกรรมที่ 1 และกิจกรรมเดี่ยวจากการ ฝึกตอบคำ �ถามในบัตรกิจกรรมที่ 2 ซึ่งมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ วิพากษ์ ผลงานที่เกิดจากการเรียนรู้สอดแทรกขั้นตอนการวิจัยและการนำ �เสนอ ผลงาน ในขั้นตอนนี้ครูประเมินการนำ �เสนอผลงานผ่านสตอรี่บอร์ดและ การวางแผนการทำ �งานของนักเรียนระหว่างทำ �กิจกรรมได้ทั้งแบบกลุ่มและ แบบรายบุคคลตามสภาพจริง 4) P คือ Phenomenon - Based Learning and Process Design ขั้นตอนนี้ใช้ปรากฏการณ์เป็นฐานร่วมกับการบูรณาการกระบวนการ การออกแบบเชิงวิศวกรรม เป็นการจัดสถานการณ์จริงที่นักเรียนได้พบใน ชีวิตประจำ �วัน เช่น ข่าวพยากรณ์อากาศ การทำ �ฝนหลวง (ใช้บัตรกิจกรรม) ให้นักเรียนได้วิเคราะห์ สังเคราะห์ข้อมูลจากสถานการณ์ที่ศึกษา เพื่อ แก้ปัญหาและออกแบบเชิงวิศวกรรมในการแก้ปัญหาจากสถานการณ์ที่พบ 5) A คือ Authentic Assessing เป็นการประเมินตามสภาพจริง ของนักเรียน แบ่งการประเมินออกเป็น 2 ส่วนคือ ส่วนที่ 1 การประเมินระหว่างเรียน (Formative Assessing) โดยประเมินจากการร่วมกิจกรรม การตอบคำ �ถามอย่างกระตือรือร้นและ การหาเหตุผลอ้างอิงในการตอบ การนำ �เสนอผลงานและการส่งงานใน รูปแบบงานเดี่ยว การทำ �บันทึกข้อสรุปในบัตรกิจกรรม ส่วนที่ 2 การประเมินหลังเรียน (Summative Assessing) โดยประเมินจากผลงาน ชิ้นงานในการออกแบบเชิงวิศวกรรมและการ บูรณาการความรู้ทางเคมีมาใช้อธิบายเพื่อแก้ปัญหาได้อย่างสอดคล้องและ ถูกต้อง ประเมินการวางแผนงานทั้งแบบกิจกรรมกลุ่มและประเมินเป็น รายบุคคลเพื่อวัดความก้าวหน้าทางการเรียนของนักเรียนแต่ละบุคคลว่ามี การพัฒนาพฤติกรรมการเรียนดีขึ้นในระดับใด ซึ่งครูสามารถประเมินจาก จากการทำ �งานตามบทบาทที่รับผิดชอบ การแสดงความสามารถในการนำ � เสนอผลงานด้วยการออกแบบเชิงวิศวกรรมและการทดสอบหลังเรียน ซึ่ง ในการจัดการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรมนี้ ครูมีเป้าหมายในการวัดและประเมิน ความก้าวหน้าทั้งแบบกลุ่มและแบบรายบุคคลด้วยเทคนิคการวัดและ ประเมินผล 3P ได้แก่ P1 คือ Planner มีกระบวนการวางแผนในการศึกษาที่ดี P2 คือ Process Design การเป็นนักออกแบบเชิงวิศวกรรม P3 คือ Presentation การนำ �เสนอผลจากการเรียนรู้ผ่าน เทคโนโลยี และการนำ �เอาเทคโนโลยีมาใช้ในการนำ �เสนอซึ่งอาจอยู่ใน รูปแบบของวิธีการ หลักการ หรือเทคโนโลยี ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ RECREPA Model ที่สร้างขึ้นนี้ ผู้สอน มีวัตถุประสงค์เพื่อใช้แก้ปัญหาในการเรียนและเพิ่มผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน