นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 255

ปีที่ 53 ฉบับที่ 255 กรกฎาคม - สิงหาคม 2568 | 37 อ ย่างไรก็ตาม คำ �ถามที่พบในชั้นเรียนมักเป็นคำ �ถามที่เน้นให้ผู้เรียนตอบโดยใช้ความจำ � ความเข้าใจ หรือแม้กระทั่งการนำ �ไปใช้ ที่มีคำ �ตอบตายตัวเพียงคำ �ตอบเดียว หรือเป็นคำ �ถามที่ให้ผู้เรียนพิจารณาว่า “ใช่หรือไม่” ที่ไม่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้คิดหรือแสดง เหตุผลประกอบ คำ �ถามเหล่านี้เรียกว่าคำ �ถามปิด (Closed Question) ซึ่งสามารถใช้ในชั้นเรียนเพื่อตรวจสอบความรู้และความเข้าใจของผู้เรียนได้ แต่ไม่ควรใช้มากจนเกินไป ผู้สอนอาจปรับมาใช้คำ �ถามปลายเปิด (Open-Ended Question) ซึ่งเป็นคำ �ถามที่มีคำ �ตอบมากกว่า 1 คำ �ตอบ หรือเป็นคำ �ถามที่มียุทธวิธีในการหาคำ �ตอบที่หลากหลาย ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้คิดและกระตุ้นการเรียนรู้ตลอดจนสามารถอธิบายหรือ แสดงเหตุผลประกอบ การใช้คำ �ถามปลายเปิดทำ �ให้ผู้เรียนอยากมีส่วนร่วมในชั้นเรียนเพราะผู้เรียนอาจมีคำ �ตอบอื่นที่แตกต่างจากเพื่อน ทำ �ให้ผู้เรียนสามารถแสดงความคิดเห็นได้ ซึ่งผู้สอนควรนำ �คำ �ตอบของผู้เรียนที่แตกต่างกันมาอภิปรายถึงแนวคิดและวิธีการหาคำ �ตอบ เพื่อประโยชน์ในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การสร้างคำ �ถามปลายเปิดในชั้นเรียน ผู้สอนสามารถทำ �ได้โดยง่ายด้วยการเริ่มต้นจากการปรับเปลี่ยนคำ �ถามปิดที่คุ้นเคย ในชั้นเรียนปกติให้เป็นคำ �ถามปลายเปิดที่น่าสนใจและท้าทายการคิดของผู้เรียนด้วยกลยุทธ์การสร้างคำ �ถามปลายเปิดแบบต่างๆ (Small, 2020) ดังนี้ 1. การปรับเปลี่ยนจากคำ �ถามแบบเดิม (Phrasing an existing question in another way) คือ การเปลี่ยนจากคำ �ถามแบบเดิมที่คุ้ยเคยที่ใช้ในการเรียนการสอนซึ่งเป็นคำ �ถามปิด ให้เป็นคำ �ถามปลายเปิดที่น่าสนใจ มี ความท้าทาย และฝึกการคิดของผู้เรียนมากขึ้น ตัวอย่างที่ 1 คำ �ถามเดิม : บอลมีดินสอสีอยู่ 5 กล่อง แต่ละกล่องมีดินสอสี 12 แท่ง บอลมีดินสอสีทั้งหมดกี่แท่ง แนวคิด เนื่องจากในคำ �ถามนี้กำ �หนดจำ �นวนกล่องของดินสอสีที่บอลมีและจำ �นวนดินสอสีในแต่ละกล่อง จึงสามารถหาจำ �นวนดินสอสี ทั้งหมดที่บอลมีได้ โดยใช้ความรู้เกี่ยวกับการคูณจำ �นวนเต็มบวก ซึ่งจะได้ว่าบอลมีดินสอสีทั้งหมด 5 x 12 = 60 แท่ง คำ �ถามใหม่ : บอลมีดินสอสีอยู่หลายกล่อง แต่ละกล่องมีจำ �นวนดินสอสีมากกว่าจำ �นวนกล่องอยู่ 3 แท่ง บอลมีดินสอสี จำ �นวนที่เป็นไปได้ทั้งหมดกี่แท่ง แนวคิด เนื่องจากในคำ �ถามนี้ไม่ได้กำ �หนดจำ �นวนกล่องของดินสอสีที่บอลมี และไม่ได้กำ �หนดจำ �นวนดินสอสีในแต่ละกล่องมาให้ แต่ กำ �หนดเพียงเงื่อนไขว่า “แต่ละกล่องมีจำ �นวนดินสอสีมากกว่าจำ �นวนกล่องอยู่ 3 แท่ง” ดังนั้น ผู้เรียนสามารถเลือกกำ �หนดจำ �นวน กล่องของดินสอสีที่บอลมีได้ จากนั้นผู้เรียนจะสามารถหาจำ �นวนดินสอสีในแต่ละกล่องได้ แล้วจึงสามารถหาจำ �นวนดินสอสีทั้งหมด ที่บอลมีได้เป็นลำ �ดับสุดท้าย คำ �ถามใหม่ในตัวอย่างนี้เป็นคำ �ถามปลายเปิดที่มีหลายคำ �ตอบขึ้นอยู่กับว่าผู้เรียนเลือกกำ �หนดให้บอลมีดินสอสีกี่กล่อง ซึ่ง เป็นการกระตุ้นผู้เรียนไม่ว่าจะมีความสามารถทางการเรียนอยู่ในระดับใดให้สามารถมีส่วนร่วมในการตอบคำ �ถามนี้ได้ 2. การหาความเหมือนกันและความแตกต่าง (Asking for similarities and differences) คือ การให้เปรียบเทียบของสองอย่าง อาจเป็นจำ �นวนสองจำ �นวน รูปทรงเรขาคณิตสองรูป หรือกราฟสองรูป เพื่อให้หา ความเหมือนหรือความแตกต่างของสิ่งที่นำ �มาเปรียบเทียบ ตัวอย่างที่ 2 คำ �ถาม : จงหาความเหมือนและความแตกต่างของรูปเรขาคณิตสามมิติต่อไปนี้ ทรงกระบอก กรวย