นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 255

48 | นิตยสาร สสวท. ความหลากหลายทางชีวภาพและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ตัวอย่างกิจกรรม ที่น่าสนใจ ได้แก่ กิจกรรมที่ 1 Asia Nature Challenge เป็นโครงการวิทยาศาสตร์ พลเมืองระดับทวีปเอเชียที่เปิดให้ผู้เข้าร่วมจากหลากหลายประเทศบันทึก การพบเห็นสิ่งมีชีวิตผ่าน iNaturalist โดยในกิจกรรมปีล่าสุดมีข้อมูล การสังเกตรวมถึง 73,152 รายการ จากผู้เข้าร่วมจำ �นวน 5,699 คน และ มีการระบุชนิดสิ่งมีชีวิตรวม 13,552 ชนิด ถือเป็นเวทีการเรียนรู้ร่วมกัน ระหว่างเยาวชน นักวิทยาศาสตร์ และผู้สนใจธรรมชาติทั่วทั้งภูมิภาค กิจกรรมที่ 2 การสำ �รวจต้นไม้ข้ามปี กิจกรรม Young Plant Observer Thailand 2024 “สำ �รวจพืชข้ามปี 2567” ผ่าน iNaturalist ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล โครงการนี้ จัดขึ้นเพื่อสำ �รวจพรรณไม้รอบตัว โดยมีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมให้นักเรียน ระดับมัธยมศึกษาชั้นปีที่ 1 - 6 ได้มีส่วนร่วมในวิทยาศาสตร์พลเมืองผ่านการ บันทึกชนิดพันธุ์ต้นไม้ในท้องถิ่นของตนเอง ด้วยแอปพลิเคชัน iNaturalist กิจกรรมจัดขึ้นระหว่างวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2567 - 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2568 โดยภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ผู้เข้าร่วมแข่งขันต้องออกสำ �รวจ สังเกตสิ่งมีชีวิต และแบ่งปันสิ่งที่พบเห็น ผ่าน iNaturalist ซึ่งเปิดโอกาสให้นักเรียนฝึกใช้ AI ในการระบุชนิดพืช สังเกตและจำ �แนกพันธุ์ไม้ และเรียนรู้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ผ่าน การลงมือปฏิบัติจริง กิจกรรมที่ 3 ส่งเสริมการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ และทรัพยากรธรรมชาติ ภายใต้โครงการ Empowering Citizen Science: Strengthening Biodiversity and Conservation across Thailand’s Networks, Communities ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ได้รับการสนับสนุนโดย National Geographic Society จัดขึ้นระหว่างวันที่ 14 - 15 มีนาคม พ.ศ. 2568 ณ บริเวณลำ �น้ำ �มูลและพื้นที่ใกล้เคียง อำ �เภอท่าตูม จังหวัด สุรินทร์ โดยกิจกรรมนี้เป็นการเรียนรู้ภาคสนาม ซึ่งเป็นโอกาสสำ �คัญ ที่นักเรียนในโรงเรียนท่าตูมประชาเสริมวิทย์ และโรงเรียนประดู่แก้ว ประชาสรรค์ จังหวัดสุรินทร์ ได้ฝึกกระบวนการคิดและการทำ �งานแบบ ภาพ 3 กิจกรรมการสำ �รวจต้นไม้ข้ามปี ภาพ 4 การทำ �กิจกรรมในโครงการ Empowering Citizen Science นักวิทยาศาสตร์ ตลอดทั้งวันนักเรียนได้เรียนรู้เรื่อง ไม้กลายเป็นหิน ฝึกแยกชนิดไดโนเสาร์และฟอสซิลต่างๆ จากตัวอย่างจริงและโมเดล เรียนรู้การสังเกตธรรมชาติรอบตัวกับทีมงานผู้เชี่ยวชาญ ฝึกใช้กล้องดูนก ทดลองแยกคุณภาพน้ำ �จากสิ่งมีชีวิตในแหล่งน้ำ � และทำ �ความเข้าใจ แนวคิดการอนุรักษ์ธรรมชาติผ่านการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง โดยใน ระหว่างกิจกรรมได้เปิดโอกาสให้นักเรียนอัปโหลดการสังเกตผ่านโครงการ Surin Bioblitz 2025 ผ่าน iNaturalist กิจกรรมครั้งนี้เกิดขึ้นจากความร่วมมือของนักธรรมชาติวิทยา และหน่วยงานเครือข่ายจากหลากหลายสาขาที่ร่วมแรงร่วมใจกันสร้างสรรค์ พื้นที่การเรียนรู้กลางธรรมชาติให้กับเยาวชน ไม่ว่าจะเป็น Friends of Fossil Forests โคราชจีโอพาร์ค เครือข่ายธรรมชาติวิทยาไทย Nature Play and Learn Club องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ อุทยานแห่งชาติ หมู่เกาะช้าง ศูนย์วิจัยและการศึกษาบรรพชีวินวิทยา มหาวิทยาลัย มหาสารคาม Stick with Kavee และกลุ่มแมงมุมกระโดดไทย กิจกรรมที่ 4 การเรียนรู้ความหลากหลายชีวภาพผ่านการจัดทำ � ฐานข้อมูลความหลากหลายทางชีวภาพในโรงเรียนและท้องถิ่นด้วยการ บูรณาการ iNaturalist ในกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนในสถานศึกษา เป็น กิจกรรมที่ช่วยเปิดโลกการเรียนรู้ของนักเรียนให้กว้างขวางและเชื่อมโยงกับ บริบทจริงในชีวิตประจำ �วัน โดยเฉพาะเมื่อจัดกิจกรรมในรูปแบบของชุมนุม หรือชมรม เช่น กิจกรรมชุมนุมอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพซึ่ง ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นชุมนุมนักธรรมชาติวิทยา โรงเรียนกุมภวาปี ซึ่งเปิดโอกาส ให้นักเรียนได้สำ �รวจธรรมชาติรอบตัวในโรงเรียนหรือพื้นที่ท้องถิ่นของ ตนเองโดยใช้ iNaturalist เป็นเครื่องมือหลักในการบันทึกข้อมูลสิ่งมีชีวิต ที่พบเจอผ่านภาพถ่าย พร้อมทั้งบันทึกสถานที่และวันที่พบ โดยข้อมูล ทั้งหมดจะถูกจัดเก็บในรูปแบบฐานข้อมูลออนไลน์ที่นักเรียนสามารถ เข้าถึงและศึกษาต่อได้อย่างต่อเนื่องผ่านโครงการที่สร้างขึ้นในแพลตฟอร์ม ตัวอย่างกิจกรรมที่นักเรียนในชุมนุมได้ดำ �เนินการ ได้แก่ การสำ �รวจนก ในโรงเรียน การบันทึกชนิดของแมลงหรือพืชในพื้นที่ต่างๆ ของโรงเรียน และอำ �เภอกุมภวาปี รวมถึงการนำ �ข้อมูลที่เก็บได้ไปพัฒนาต่อยอดเป็น