นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 255

50 | นิตยสาร สสวท. ทำ �กิจกรรมจนกลายเป็น “พื้นที่แห่งการเรียนรู้ที่มีชีวิต” ที่ไม่เพียงแค่สร้าง แรงบันดาลใจให้กับนักเรียน แต่ยังสร้างความหวังให้คนรุ่นใหม่หันมาสนใจ และลงมืออนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติอย่างจริงจัง จากเครือข่ายธรรมชาติวิทยาไทย - ThaiNaturalist Network (2568) พบว่า กิจกรรมในปีนี้สามารถรวบรวมข้อมูลการสังเกต ได้ถึง 12,664 รายการ มีการระบุชนิดพันธุ์ได้ถึง 2,750 ชนิด จากผู้สังเกตการณ์ทั้งหมด 448 คน ซึ่งนับว่าเป็นตัวเลขที่สูงที่สุดนับตั้งแต่ประเทศไทยเข้าร่วม กิจกรรม ภาพ 7 กิจกรรม CNC 2025 พื้นที่อำ �เภอกุมภวาปี จังหวัดอุดรธานี ภาพ 8 สรุปกิจกรรม CNC 2025 ของประเทศไทย ปฏิบัติการสำ �รวจธรรมชาติในเมือง ปี พ.ศ. 2568 ไม่ได้สะท้อน เพียงปริมาณข้อมูลที่เพิ่มขึ้นเท่านั้น แต่ยังแสดงให้เห็นถึงการขยายตัวของ เครือข่ายผู้มีส่วนร่วมจากหลากหลายภูมิภาคและหลากหลายวัย ทั้งนักเรียน ครู ผู้ปกครอง นักธรรมชาติวิทยา นักวิชาการ ตลอดจนบุคคลทั่วไปที่สนใจ ธรรมชาติ ซึ่งล้วนเป็นพลังขับเคลื่อนสำ �คัญของการสร้าง “สังคมแห่งการ สังเกตและใส่ใจสิ่งมีชีวิตรอบตัว” กิจกรรม CNC ไม่เพียงเป็นเวทีสำ �หรับ การสำ �รวจธรรมชาติเท่านั้น หากยังเป็น “พื้นที่เรียนรู้ร่วมกัน” ที่ทุกคน สามารถสวมบทบาทเป็นนักวิทยาศาสตร์พลเมืองได้อย่างแท้จริง ผู้เข้าร่วม ได้ฝึกทักษะการสังเกต การถ่ายภาพ การใช้เทคโนโลยี และการระบุชนิด สิ่งมีชีวิต ซึ่งล้วนเป็นทักษะที่สัมพันธ์กับการเรียนรู้ด้านชีววิทยาและ สิ่งแวดล้อมในชีวิตจริง มากไปกว่านั้น ผู้เขียนยังหวังว่าการมีส่วนร่วมใน กิจกรรมสำ �รวจธรรมชาติในเมืองยังช่วยปลุกจิตสำ �นึกด้านสิ่งแวดล้อมใน ระดับชุมชน เพราะการสังเกตธรรมชาติไม่จำ �เป็นต้องเกิดขึ้นในป่าเขา แต่ สามารถเริ่มต้นได้จากสวนสาธารณะ หน้าบ้าน หรือริมทางเดินในเมืองที่เรา อาศัยอยู่ การรู้จักสิ่งมีชีวิตรอบตัวคือ จุดเริ่มต้นของการเข้าใจความสัมพันธ์ ของสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม และการร่วมกันอนุรักษ์ธรรมชาติในแบบที่ ทุกคนเข้าถึงได้ บทสรุป iNaturalist คือ เครื่องมือสำ �คัญในการเปิดพื้นที่การเรียนรู้ผ่าน วิทยาศาสตร์พลเมืองที่ทุกคนสามารถเข้าถึงได้ ไม่ว่าจะเป็นนักเรียน ครู หรือ ประชาชนทั่วไป บทความนี้ได้นำ �เสนอการใช้ iNaturalist ในโรงเรียน รวมถึง กิจกรรมระดับประเทศอย่าง “ปฏิบัติการสำ �รวจธรรมชาติในเมือง” ซึ่ง เปลี่ยนเมืองให้กลายเป็นห้องเรียนขนาดใหญ่ การบูรณาการเทคโนโลยีกับการเรียนรู้ธรรมชาติผ่านแพลตฟอร์มนี้ ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ฝึกทักษะทางวิทยาศาสตร์ พัฒนาความเข้าใจเกี่ยวกับ ความหลากหลายทางชีวภาพ และเรียนรู้การใช้ข้อมูลเพื่อสร้างองค์ความรู้ ที่มีคุณค่าทางวิชาการและสังคม ในขณะเดียวกัน ผู้เรียนยังได้ฝึกบทบาท ของตนในฐานะนักวิทยาศาสตร์พลเมือง ทั้งการตั้งคำ �ถาม การเก็บข้อมูล การวิเคราะห์ผล การรับข้อมูลย้อนกลับ และการเชื่อมโยงองค์ความรู้กับ ประเด็นสาธารณะ นับเป็นการเรียนรู้ที่ลงมือทำ �จริง เชื่อมโยงกับโลกจริงและ เปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการสร้างการเปลี่ยนแปลงที่มีความหมาย Aristeidou, M. & Herodotou, C. & Ballard, H. L. & Higgins, L. & Johnson, R. F. & Miller, A. E., ... & Robinson, L. D. (2021). How Do Young Community and Citizen Science Volunteers Support Scientific Research on Biodiversity? The Case of iNaturalist. Diversity, 13 (7): 318. Asia Nature Challenge. (2024, October 1). Take Part in Asia’s Biggest Nature Challenge and Help Uncover the Incredible Biodiversity that Surrounds Us.. . [Image attached] [Status update]. Facebook. Retrieved June 9, 2025, from https://www.facebook.com/share/p/16Y1UPaH67/?mibextid=wwXIfr. Callaghan, C. T. & Mesaglio, T. & Ascher, J. S. & Brooks, T. M. & Cabras, A. A. & Chandler, M. & ... & Young, A. N. (2022). The Benefits of Contributing to the Citizen Science Platform iNaturalist as an Identifier. PLoS biology, 20 (11): e3001843. Echeverria, A. & Ariz, I. & Moreno, J. & Peralta, J. & Gonzalez, E. M. (2021). Learning Plant Biodiversity in Nature: the use of the citizen–science platform iNaturalist as a collaborative tool in secondary education. Sustainability, 13 (2): 735. Songmuang, P. (2024). Biodiversity Literacy of Grade 10 Students Using Platform iNaturalist through Project-Based Learning . Paper Presented at the 3 rd Thailand- Japan Educational Leaders Symposium (ELS 2024), Princess Chulabhorn Science High School Satun, Thailand. เครือข่ายธรรมชาติวิทยาไทย – ThaiNaturalist Network. (2568, พฤษภาคม 5 ). สรุปผลปฏิบัติการสำ �รวจธรรมชาติในเมือง 2025 ประเทศไทย Thailand’s Results of City Nature Challenge 2025 [ภาพประกอบ] [Status update]. สืบค้นเมื่อ 9 มิถุนายน 2568, จาก https://www.facebook.com/share/1AMSPjfT8u/. บรรณานุกรม