นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 255

ปีที่ 53 ฉบับที่ 255 กรกฎาคม - สิงหาคม 2568 | 59 ส วัสดีผู้อ่านที่รัก ฉบับนี้ต่ายจะพามาสัมผัสความน่าตื่นเต้นของ เทคโนโลยีหุ่นยนต์ที่นักวิทยาศาสตร์พยายามจะทำ �ให้เหมือนมนุษย์ มากที่สุดเท่าที่จะทำ �ได้ หุ่นยนต์รุ่นใหม่ที่ว่านี้เรียกว่า “Biohybrid Humanoid Robots” ซึ่งต่อไปต่ายจะเรียกเป็นภาษาไทยว่า “หุ่นยนต์ คล้ายมนุษย์ที่มีกล้ามเนื้อ” คำ �นี้น่าจะทำ �ให้คุณๆ เข้าใจเจ้าหุ่นยนต์ ประเภทนี้มากขึ้น มันเป็นหุ่นยนต์ที่ถูกสร้างจากทีมนักวิทยาศาสตร์ของ ญี่ปุ่นที่ได้สร้างหุ่นยนต์ที่มีผิวหนังที่มีชีวิต (ไม่ใช่แบบเดิมที่ผิวหนังหุ่นยนต์ เป็นซิลิโคน) และสามารถยิ้มได้ด้วย ใช่เลย! ฟังดูแล้วเหมือนหลุด มาจากหนังไซไฟเลยใช่ไหม แต่เรื่องนี้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นแล้วและยังคง ทำ �การวิจัยและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง จากผิวหนังธรรมดาๆ สู่รอยยิ้มที่มีชีวิตของหุ่นยนต์คล้ายมนุษย์ ที่มีกล้ามเนื้อ ถูกสร้างจากทีมวิจัยของศาสตราจารย์โชจิ ทาเคอุชิ (Professor Shoji Takeuchi) จากห้องปฎิบัติการ Biohybrid Systems ของมหาวิทยาลัย โตเกียว โดยพวกเขาได้ทำ �การสร้าง “ผิวหนังที่มีชีวิต (Living Skin)” โดยการนำ �เซลล์ของมนุษย์มาเลี้ยงในห้องทดลอง และนำ �ไปหุ้มบนหน้า ของหุ่นยนต์ที่มีรูปร่างคล้ายมนุษย์ ทำ �ให้กลายเป็นหุ่นยนต์ที่มีผิวหนัง เหมือนมนุษย์ นี่คือจุดเริ่มต้นของการรวมกันของเทคโนโลยีและสิ่งมีชีวิต อย่างแท้จริง ต่าย แสนซน ที่มา: This pink blob with beady eyes is a humanoid robot with “living skin” - CBS News นิ้วมือหุ่นยนต์ที่ถูกหุ่มด้วยผิวหนังที่เป็นประกอบด้วยเซลล์ที่มีชีวิต (Shoji Takeuchi/University of Tokyo) ที่มา: Scientists covered a robot finger in living human skin | New Scientist QUI Z ทีมวิจัยได้ใช้เทคนิคพิเศษที่เรียกว่า “การยึดแบบเจาะรู (Perforation-type Anchors)” ซึ่งเลียนแบบโครงสร้างเอ็นยึดผิวหนังตาม ธรรมชาติของมนุษย์ ทำ �ให้เซลล์ผิวหนังสามารถติดกับโครงสร้างใบหน้า ของหุ่นยนต์ได้อย่างมั่นคงและยืดหยุ่นโดยไม่ฉีกขาด นอกจากใบหน้าแล้ว พวกเขายังทดลองกับนิ้วหุ่นยนต์ที่หุ้มด้วยผิวหนังชนิดเดียวกัน ซึ่ง สามารถขยับและดีดวัตถุขนาดเล็กได้อย่างเป็นธรรมชาติอีกด้วย นอกจากนี้ เขายังพบว่าเมื่อเซลล์ที่นิ้วมือหุ่นยนต์เหล่านี้ได้รับความเสียหาย มันก็ สามารถซ่อมแซมตัวเองได้ในลักษณะเดียวกับที่มนุษย์ได้รับบาดแผลเล็กๆ น้อยๆ ที่นิ้วมือ ตัวเองได้เหมือนผิวหนังจริง สามารถรับรู้สิ่งรอบตัว และเลียนแบบพฤติกรรม ของมนุษย์ได้อย่างใกล้เคียงที่สุด จุดเริ่มต้นของงานวิจัยแบบนี้ คืออะไรกัน และมันจะพาเราไปถึงไหน? ต่ายจะพามาดูกันต่อ จากการติดตามอ่านเพิ่มเติมจากงานวิจัย และข่าวสารต่างๆ พบว่า จุดเริ่มต้นของงานวิจัยประเภทนี้ไม่ได้มี แค่ประเทศญี่ปุ่นเท่านั้นที่สนใจ แต่เป็นเทรนด์ที่กำ �ลังมาแรงในหลายๆ ประเทศ โดยหลักๆ แล้วนักวิทยาศาสตร์ต้องการจะลดช่องว่างระหว่างหุ่นยนต์ กับมนุษย์เพื่อให้หุ่นยนต์สามารถทำ �งานร่วมกับมนุษย์ได้อย่างปลอดภัย และมีประสิทธิภาพมากขึ้น ต่ายจะแบ่งเป็นประเด็นให้เห็นได้ชัดเจน คือ 1) จุดเริ่มต้น นักวิทยาศาสตร์มองว่าผิวหนังของหุ่นยนต์ใน ปัจจุบันที่เป็นโลหะหรือพลาสติกยังแข็งกระด้างเกินไปและมีข้อจำ �กัด หลายอย่าง จึงเกิดแนวคิดที่จะนำ �วัสดุชีวภาพ (Biological Materials) มาใช้แทนเพื่อให้หุ่นยนต์มีความยืดหยุ่นและมีสัมผัสที่เหมือนจริงมากขึ้น 2) เป้าหมายสูงสุด นอกเหนือจากการสร้างหุ่นยนต์ที่มีผิวหนัง เหมือนมนุษย์และสามารถยิ้มได้แล้ว เป้าหมายสูงสุดที่นักวิจัยกำ �ลังมุ่งไป คือ การสร้าง “ระบบอวัยวะชีวภาพ” ที่ซับซ้อนขึ้นในตัวหุ่นยนต์ เช่น การ สร้างระบบหลอดเลือดเพื่อส่งสารอาหารให้ผิวหนังอยู่ได้นานขึ้น หรือการใส่ เซลล์ประสาทเพื่อให้ผิวหนังรับความรู้สึกได้ รวมถึงการใส่เซลล์สร้างเม็ดสี (Melanocytes) เพื่อให้หุ่นยนต์สามารถ “ผิวแทน” ได้เหมือนคนจริงๆ เมื่อหุ่นยนต์เหมือนมนุษย์มากขึ้น สังคมจะปรับตัวกันอย่างไร? ในวันที่หุ่นยนต์ถูกพัฒนาไปจนมีรูปลักษณ์และผิวสัมผัสที่ เหมือนกับมนุษย์มากๆ แล้ว คำ �ถามที่ต่ายเชื่อว่าหลายคนต้องคิดตามมา ก็คือ “แล้วเราจะแยกออกได้อย่างไร ว่าใครคือมนุษย์และใครคือหุ่นยนต์?” ซึ่งแน่นอนว่าประเด็นนี้จะต้องเป็นเรื่องที่นำ �มาถกเถียงกันอย่างกว้างขวาง เลยทีเดียว รวมทั้งต่ายเชื่อว่ามันยังเป็นประเด็นที่มีทั้งความกังวลและ ความคาดหวังเกิดขึ้นในเวลาเดียวกัน มาลองดูความกังวลที่จะเกิดขึ้นกันก่อน 1) ความกังวลเรื่องจริยธรรม การที่จะสร้างสิ่งมีชีวิตที่มีความคล้ายคลึง กับมนุษย์ขึ้นมาจะทำ �ให้เกิดคำ �ถามทางจริยธรรมมากมาย เช่น เรา ควรจะปฏิบัติต่อหุ่นยนต์เหล่านี้อย่างไร ต้องออกกฎหมายควบคุมหรือไม่ และพวกเขาจะมีสิทธิต่างๆ เหมือนที่มนุษย์พึงได้รับหรือไม่ 2) ความกังวล เป้าหมายสูงสุดของการวิจัยนี้คืออะไร? ศาสตราจารย์โชจิ ทาเคอุชิ บอกกับสื่อต่างๆ ว่า เป้าหมายสูงสุด ของโครงการนี้คือ การสร้าง “หุ่นยนต์ไบโอไฮบริดหรือหุ่นยนต์คล้ายมนุษย์ มีกล้ามเนื้อ มีผิวหนัง ซึ่งทำ �งานได้อย่างสมบูรณ์แบบ” สามารถซ่อมแซม