นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 256

22 | นิตยสาร สสวท. บ ทความในนิตยสาร สสวท. ฉบับที่แล้ว (EUROPA CLIPPER: ภารกิจสำ �รวจดวงจันทร์ยูโรปา ก้าวสำ �คัญของมนุษยชาติในการ ค้นหาสิ่งมีชีวิตนอกโลก) ผู้อ่านได้สำ �รวจภาพรวมของยูโรปา หนึ่งในดวงจันทร์ ที่มีศักยภาพสูงในการรองรับการมีอยู่ของสิ่งมีชีวิตนอกโลก พร้อมทำ �ความ เข้าใจหลักฐานทางดาราศาสตร์และข้อมูลจากภารกิจสำ �รวจในอดีต ทั้งในแง่ของลักษณะพื้นผิว องค์ประกอบทางเคมี และพลังงาน จากภายในที่อาจหล่อเลี้ยงมหาสมุทรใต้เปลือกน้ำ �แข็ง ถือเป็นการวาง รากฐานสำ �คัญให้ผู้อ่านเห็นภาพว่า... ทำ �ไมยูโรปาจึงเป็นจุดหมายปลายทาง ของภารกิจสำ �รวจอวกาศครั้งประวัติศาสตร์นี้ ภาพ 1 ดวงจันทร์ยูโรปา (ด้านหน้า) และดาวพฤหัสบดี (ด้านหลัง) ที่มา: https://theweek.com/science/jupiter-moon-europa-life-oxygen ภาพ 2 ชุดเครื่องมือวิทยาศาสตร์เพื่อศึกษาความหนาของเปลือกน้ำ �แข็งและการมีปฏิสัมพันธ์กับ มหาสมุทรภายใน ที่มา: https://europa.nasa.gov/spacecraft/instruments/ บทความฉบับนี้จะพาผู้อ่านเข้าใกล้ความเป็นจริงมากยิ่งขึ้น ด้วยการเปิดเผยเบื้องหลังของภารกิจ Europa Clipper ในแง่มุมที่ น่าสนใจและอาจไม่เคยรู้มาก่อน นั่นคือ การผสานเอาเทคโนโลยีและ นวัตกรรมวิทยาศาสตร์ขั้นสูงเข้ากับยุทธศาสตร์การเดินทางด้วยเทคนิค ทางวิศวกรรมอวกาศที่แม่นยำ �เพื่อขับเคลื่อนยานสำ �รวจลำ �นี้ออกเดินทาง ข้ามระยะทางกว่า 2.9 พันล้านกิโลเมตร มุ่งหน้าสู่ระบบดาวพฤหัสบดี ยิ่งไปกว่านั้น ภารกิจนี้ไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของเทคโนโลยี หรือการสำ �รวจอวกาศเท่านั้น หากแต่ยังสะท้อนถึง “ความหวัง” และ “จินตนาการ” อันยิ่งใหญ่ของมนุษยชาติที่มุ่งมั่นจะไขความลับ เหนือขอบฟ้าไกลโพ้น หาก Frank Drake เคยกล่าวไว้อย่างมั่นใจว่า “ชีวิต” มิใช่สิ่งหายากในเอกภพ ก็ไม่แน่ว่า Europa Clipper อาจเป็น กุญแจสำ �คัญที่จะไขประตูไปสู่คำ �ตอบที่เราทุกคนเฝ้ารอมานานแสนนาน ๏ เทคโนโลยีขั้นสูงที่มาพร้อมกับ Europa Clipper การศึกษาดวงจันทร์ยูโรปาโดยละเอียด มีเป้าหมายหลักในการ ค้นหาสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการดำ �รงอยู่ของสิ่งมีชีวิตนอกโลก หัวใจ สำ �คัญในภารกิจนี้คือ การใช้เทคโนโลยีสำ �รวจทางวิทยาศาสตร์ขั้นสูงเพื่อ เก็บรวบรวมข้อมูลทั้งด้านกายภาพ เคมี และธรณีวิทยาของยูโรปาอย่าง ครอบคลุม ยาน Europa Clipper ได้ติดตั้งเครื่องมือวิทยาศาสตร์จำ �นวน 9 ชนิด ที่ถูกออกแบบมาเป็นพิเศษเพื่อให้สามารถตรวจวัดลักษณะต่างๆ ของดวงจันทร์น้ำ �แข็งแห่งนี้ได้อย่างแม่นยำ � โดยสามารถจำ �แนกตาม วัตถุประสงค์หลัก 3 ประการของภารกิจได้ดังนี้ 1. การศึกษาความหนาของเปลือกน้ำ �แข็งและการมีปฏิสัมพันธ์กับ มหาสมุทรภายใน • REASON (Radar for Europa Assessment and Sounding: Ocean to Near-surface): เรดาร์ทะลุน้ำ �แข็งที่สามารถส่งคลื่นวิทยุผ่าน ชั้นน้ำ �แข็งของยูโรปาเพื่อค้นหามหาสมุทรใต้พื้นผิว วัดความหนาของ น้ำ �แข็ง และวิเคราะห์โครงสร้างภายในของน้ำ �แข็ง เช่น ช่องน้ำ �ที่อาจ เชื่อมต่อระหว่างผิวดวงจันทร์กับมหาสมุทรด้านล่าง • ECM (Europa Clipper Magnetometer): เครื่องมือวัด ความแรงและทิศทางของสนามแม่เหล็กรอบยูโรปา เพื่อวัดสนามแม่เหล็ก ที่เปลี่ยนแปลงไปตามเวลาและตำ �แหน่ง วิเคราะห์ความลึกและความเค็ม ของมหาสมุทรใต้ผิวน้ำ �แข็ง เพื่อช่วยยืนยันการมีอยู่ของมหาสมุทรใต้พื้นผิว • PIMS (Plasma Instrument for Magnetic Sounding): อุปกรณ์วัดและสร้างแบบจำ �ลองของพลาสมาที่อยู่รอบยูโรปา เพื่อช่วยให้ นักวิทยาศาสตร์สามารถแยกผลกระทบของพลาสมาออกจากข้อมูล สนามแม่เหล็กทำ �ให้สามารถวิเคราะห์สนามแม่เหล็กที่เกิดจากมหาสมุทร ใต้พื้นผิวได้อย่างแม่นยำ �ยิ่งขึ้น REASON ECM PIMS