นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 256

ปีที่ 53 ฉบับที่ 256 กันยายน - ตุลาคม 2568 | 33 Effective Prompt = Context + Task + Format + Special Instructions + End goal C hatGPT เป็นโมเดลปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) ที่พัฒนาโดยบริษัท OpenAI ถูกออกแบบมาเพื่อให้สามารถเข้าใจ และสร้างข้อความที่เป็นธรรมชาติคล้ายกับการสื่อสารของมนุษย์ โดย ChatGPT สามารถทำ �งานได้หลากหลาย (OpenAI, 2022) เช่น • ตอบคำ �ถามทั่วไป • ให้คำ �ปรึกษาด้านการเรียน การสอน หรือการทำ �งาน • ช่วยเขียนบทความ เอกสาร โค้ดโปรแกรม • ฝึกภาษา แปลภาษา หรืออธิบายเนื้อหาที่ยากให้เข้าใจง่ายขึ้น • จำ �ลองบทสนทนา และช่วยฝึกทักษะการสื่อสาร ChatGPT ผ่านการฝึกฝนด้วยข้อมูลจำ �นวนมหาศาลจาก อินเทอร์เน็ต เพื่อให้เข้าใจภาษาและบริบทในการสนทนา ซึ่งผู้ใช้สามารถ โต้ตอบกับ ChatGPT ผ่านการพิมพ์หรือการพูด โดยสามารถเข้าถึง ChatGPT ได้ทั้งทางเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชันบนมือถือ โดยทางเว็บไซต์ สามารถเข้าไปใช้งานได้ที่ www.chatgpt.com ChatGPT ช่วยในการเรียนการสอนได้อย่างไร ChatGPT เป็นเครื่องมือที่มีศักยภาพในการสนับสนุนการทำ �งาน ของครูในหลายด้าน (Bateman, 2025) โดยเฉพาะในการวางแผนและ พัฒนาการจัดการเรียนการสอน ครูสามารถใช้ ChatGPT เพื่อช่วย ออกแบบแผนการสอนที่สอดคล้องกับเป้าหมายการเรียนรู้และหลักสูตร รวมถึงสร้างสื่อการสอน เช่น ใบงาน แบบฝึกหัด หรือกิจกรรมที่กระตุ้นให้ ผู้เรียนมีส่วนร่วม แต่อย่างไรก็ดี ผลลัพธ์ของ ChatGPT จะตรงตามที่ครู ต้องการหรือไม่ขึ้นอยู่กับการป้อนคำ �สั่งหรือที่เรียกว่า Prompt ให้กับตัว ChatGPT ดังนั้น วิศวกรรมคำ �สั่ง (Prompt Engineering) จึงมีความสำ �คัญ อย่างยิ่งต่อการใช้ ChatGPT วิศวกรรมคำ �สั่ง (Prompt Engineering) คือ ศาสตร์และศิลป์ ในการออกแบบและปรับแต่งคำ �สั่ง (Prompt) เพื่อสื่อสารกับโมเดลปัญญา ประดิษฐ์ (Crabtree, 2024) เช่น ChatGPT หรือโมเดลภาษาอื่นๆ ให้ ตอบสนองได้อย่างแม่นยำ �และตรงตามความต้องการมากที่สุด เนื่องจาก โมเดลเหล่านี้ตอบสนองตามข้อมูลที่ได้รับจากผู้ใช้ การออกแบบคำ �สั่งที่ ชัดเจน มีโครงสร้าง และมีบริบทที่เพียงพอจึงเป็นสิ่งสำ �คัญที่จะช่วยให้ได้ ผลลัพธ์ที่มีคุณภาพสูง หลักการของวิศวกรรมคำ �สั่ง 1. การให้บริบท (Context) เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐานให้กับโมเดล เข้าใจสถานการณ์ 2. ความเฉพาะเจาะจง (Specificity) ระบุว่าเราต้องการผลลัพธ์ เป็นเช่นไร เช่น ต้องการรูปแบบการเขียนบทความเป็นทางการหรือไม่เป็น ทางการ ต้องการคำ �ตอบที่ยาว หรือสั้น 3. ความชัดเจน (Clarity) ระบุให้ชัดเจนว่าผู้ส่งสารและผู้รับสาร เป็นใคร เช่น ครูต้องการกิจกรรมการสอนวิชาคณิตศาสตร์ เรื่อง ตรรกะศาสตร์ สำ �หรับนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 4 4. การใช้ตัวอย่าง (Examples) เช่น ถ้าหากครูมีตัวอย่าง ของแผนการสอนที่โรงเรียนว่าจะต้องมีหัวข้อใดบ้าง อาจจะให้ตัวอย่าง แก่ตัวโมเดลเพื่อให้ทางโมเดลเข้าใจและสร้างผลลัพธ์ได้ตรงความต้องการ 5. การปรับปรุงซ้ำ � (Iteration) บางครั้งผลลัพธ์ที่ได้มาอาจจะ ไม่ตรงกับความต้องการ ผู้ใช้งานสามารถแก้ไข Prompt ใหม่ หรือจะใช้ ฟังก์ชัน Edit in Canvas ของ ChatGPT ซึ่งจะช่วยให้ครูสามารถ ป้อนคำ �สั่งเพิ่มเติมเพื่อปรับปรุงผลลัพธ์ให้เป็นไปตามความต้องการได้ การให้คำ �สั่งแก่ ChatGPT ที่เจาะจงและครบถ้วนจะช่วยดึง ศักยภาพของ AI มาใช้ได้อย่างเต็มที่ ทำ �ให้ได้ผลลัพธ์ที่ตรงเป้าหมาย และลดเวลาในการแก้ไขข้อมูล ในบทความนี้จะนำ �เสนอวิศวกรรมคำ �สั่งที่ ผู้เขียนได้ศึกษาและพัฒนาขึ้นเพื่อใช้งานในการจัดการเรียนรู้โดยเฉพาะ วิศวกรรมคำ �สั่งสำ �หรับสั่งงาน ChatGPT หากมีการให้ข้อมูลที่ครบถ้วนแก่ ChatGPT จะทำ �ให้ผลลัพธ์ที่ได้ ตรงตามความต้องการของผู้ใช้งาน ซึ่งปัจจัยดังต่อไปนี้คือ ปัจจัยที่ผู้ใช้งาน ควรคำ �นึงถึงเวลาป้อนคำ �สั่งแก่ ChatGPT (Crabtree, 2024) 1. Context การให้บริบท (Context) แก่ ChatGPT มีความสำ �คัญ เนื่องจากจะทำ �ให้ ChatGPT เข้าใจคำ �สั่งของเรามากขึ้น ซึ่งเวลาให้บริบท แก่ ChatGPT ควรคำ �นึงถึงว่า ใครเป็นผู้ส่งสาร ใครเป็นผู้รับสาร งานที่สั่ง เกิดขึ้นที่ไหน เช่น นักเรียนชั้นอะไร มีจำ �นวนกี่คน ลักษณะผู้เรียน เป็นอย่างไร ข้อจำ �กัดมีอะไรบ้าง อุปกรณ์มีอะไร เวลากี่คาบ 2. Task เมื่อเราต้องการให้คำ �สั่งกับ ChatGPT เราต้องระบุให้ชัดว่า ต้องการให้ ChatGPT ทำ �อะไร เช่น ให้ช่วยวิเคราะห์ ช่วยสรุป ช่วยเขียน แผนการสอน ช่วยสร้าง Rubric หรือช่วยออกแบบกิจกรรม 3. Format บอกกับ ChatGPT ให้ชัดเจนว่าต้องการให้ผลลัพธ์ออกมาเป็น รูปแบบอย่างไร เช่น ต้องการผลลัพธ์เป็นตาราง เป็นหัวข้อย่อย (Bullet Points) 4. Special Instructions ถ้าหากมีกรอบแนวคิด (Framework) หรือรูปแบบ (Model) ที่ ต้องการให้ผลลัพธ์ออกมาตามแบบนั้น ครูสามารถระบุให้ ChatGPT ได้ เช่น ต้องการแผนการจัดการเรียนรู้ตามรูปแบบการจัดการเรียนรู้แบบ 5Es หรือต้องการโจทย์ปัญหา 10 ข้อตามระดับขั้นของ Bloom’s Taxonomy 5. End goal ระบุเป้าหมายที่ต้องการให้ชัดเจน เช่น ต้องการให้นักเรียนมี ทักษะในศตวรรษที่ 21 หรือต้องการแบบประเมินความรู้ของนักเรียน ผู้เขียนจึงสรุปปัจจัยต่างๆ ที่จะทำ �ให้การป้อนคำ �สั่งแก่ ChatGPT เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ดังสมการ