นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 230 พฤษภาคม - มิถุนายน 2564

40 นิตยสาร สสวท.ิ ต ณภัทร สุขนฤเศรษฐกุล • นิสิตปริญญาโท สาขาวิทยาศาสตร์ศึกษา ภาควิชาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ • e-mail: naphat.suk@ku.th ดร.กัลยาณี พันโบ • ครูชำ �นาญการพิเศษ โรงเรียนสตรีนนทบุรี สำ �นักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษานนทบุรี รศ. ดร.ชาตรี ฝ่ายคำ �ตา • สาขาวิทยาศาสตร์ศึกษา ภาควิชาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ การจัดการเรียนรู้้้วยรูปแบบออนไลน์ ที่เน้นกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ในวิชาเคมีี่้ืู้ิี ปัจจุบันสถานการณ์การแพร่่ระบา ของโรคติ เชื� อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ส่งผลกระทบต่อ การจั การศึกษาในประเทศไทยเป็นอย่างมาก สถานศึกษาทุกแห่งต้องงดจัั การเรียนการสอนแบบ บหน้ากัน ในห้องเรียน ครูทุกโรงเรียนต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบการจั การเรียนรู้ด้้วยรูปแบบออนไลน์ ซึ่่� งถือเป็นความท้าทาย อย่างมากโ ยเฉ าะครูวิทยาศาสตร์ เนื่องจากการจั การเรียนรู้้ิทยาศาสตร์ซึ่่� งมุ่งเน้นให้นักเรียนเกิ การเรียนรู้้่าน กระบวนการสืบเสาะหาความรู้ (Inquiry-Based L earning) ได้้ลงมือทำ �ปฏิิบัติการ สังเกต ตั� งสมมติฐาน รวบรวมข้อมูล และให้เหตุผล เพื่่อให้สอ คล้องกับกระบวนการที่่ักวิทยาศาสตร์ใช้ในการแสวงหาความรู้ (ชาตรี ฝ่่ายคำ �ตา, 2563; Bybee, 2006) เมื่อการจั การเรียนรู้เปลี่ยนไปเป็นแบบออนไลน์ ครูบางท่านอาจเกิ ความกังวลและไม่สามารถออกแบบ การจั การเรียนรู้ได้้ เ ราะคิดว่่าการจั การเรียนรู้แบบออนไลน์ นักเรียนไม่สามารถทำ �กิจกรรมที่เน้นกระบวนการ สืบเสาะได้้ จึงเปลี่ยนการจั การเรียนรู้เป็นการบรรยาย การมอบหมายงานให้นักเรียนศึกษาจากสื่อวีดิิทัศน์ ทำ �ใบกิจกรรมเท่านั� น หรือครูบางท่านอาจทำ �เว็บไ์ และมีสื่อเทคโนโลยีที่หลากหลายเพื่่อนำ �เสนอให้นักเรียนศึกษา และจดบัันทึกตาม ในบทความนี้้�ผ เขียนขอแลกเปลี่ยนเทคนิค และแนวทางการจัดการเรียนรู้้้วยรูปแบบออนไลน์ที่เน้นกระบวนการสืบเสาะ หาความรู้ (Online Inquiry- B ased Learning) รวมทั้งเชิญชวนให้พิจารณาด้วยว่า การจัดการเรียนรู้้�ท กล่าวไว้ในบทความนี้สอดคล้อง กับเป้าหมายของการเรียนรู้้ิทยาศาสตร์หรือไม่ ทั้งนี้เทคนิคและแนวทางการจัดการเรียนรู้้�น ได้มาจากประสบการณ์การสอน ในรายวิชาเคมีเพิ่มเติม ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย ตลอดระยะเวลา 1 ปีการศึกษา ในสถานการณ์การแพร่ระบาดของ โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 เนื่องจากเนื้อหารายวิชานี้้่วนใหญ่เป็นแนวคิดเชิงนามธรรม และต้องนำ �หลักการของกระบวนการ สืบเสาะหาความรู้มาประยุกต์ใช้ในการจัดการเรียนรู้ ผู้เขียนจึงได้อ้างอิงลักษณะของการสืบเสาะหาความรู้ตามกรอบแนวคิดจาก คู่่ือการใช้หลักสูตรรายวิชาเพิ่มเติมวิทยาศาสตร์ วิชาเคมี ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ที่กล่าวไว้ว่านักเรียนต้อง 1) มีส่วนร่วมในการ ตั้งประเด็นคำ �ถามทางวิทยาศาสตร์ 2) เก็บข้อมูลหลักฐานในการอธิบายและประเมินหาคำ �ตอบ 3) อธิบายหลักฐานเชิงประจักษ์ ที่พบโดยตั้งอยู่บนพื้นฐานของเหตุผล 4) ประเมินคำ �ตอบของตนกับคำ �อธิบายอื่นๆ ที่สะท้อนให้เห็นถึงความเข้าใจแนวคิดทาง วิทยาศาสตร์ และ 5) สื่อสารการค้นพบของตนเองให้ผู้้�อ นเข้าใจ จากนั้นนำ �ลักษณะสำ �คัญของกระบวนการสืบเสาะหาความรู้้ังกล่าว มาใช้เป็นกรอบในการจัดการเรียนรู้้้วยรูปแบบออนไลน์ การเรียนกระตุ้้� น ความคิด