39 / 62
39
ปีที่ 46 ฉบับที่ 211 มีนาคม - เมษายน 2561
คาบการโคจรของดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์
ดาวเคราะห์ที่เห็นได้ด้วยตาเปล่า 5 ดวง
ดาวเคราะห์วงนอก 3 ดวงที่มองเห็นด้วยตาเปล่า
และอยู่ใกล้โลกที่สุด
ดาวเคราะห์ทุกดวงจะเคลื่อนรอบดวงอาทิตย์
ไปทางเดียวกันคือ จากทิศตะวันตกไปทางทิศตะวันออก
ด้วยความเร็วที่แตกต่างกัน กล่าวคือ ดาวเคราะห์วงใน
เคลื่อนที่เร็วกว่าโลก และดาวเคราะห์วงนอกเคลื่อนที่ช้ากว่า
โลก เวลาที่ดาวเคราะห์โคจรรอบดวงอาทิตย์1 รอบเทียบกับ
ดาวฤกษ์ เรียกว่า
คาบดาราคติ (Siderial period)
หรือ คาบ
ที่เวลามองจากอวกาศจะเห็นดาวเคราะห์กลับมาถึงที่เดิม
ในวงโคจร คาบเหล่านี้สามารถค�ำนวณได้ โดยใช้กฎเคพ
เลอร์ หากทราบระยะห่างของดาวเคราะห์จากดวงอาทิตย์
ส่วนช่วงเวลาระหว่างการเห็นดาวเคราะห์อยู่
ณ ต�ำแหน่งเดิม เทียบกับดวงอาทิตย์ครั้งแรกถึงครั้งถัดไป
เรียกว่า
คาบซินอดิก (Synodic period)
เช่น เวลาระหว่าง
การเห็นดาวอังคารอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ (ต�ำแหน่ง
Opposition) ครั้งแรกถึงครั้งถัดไป เรียกว่า คาบซินอดิกของ
ดาวอังคาร ในทางปฏิบัติ นักดาราศาสตร์สามารถวัดคาบ
ซินอดิกของดาวเคราะห์ได้จากโลก แล้วน�ำไปค�ำนวณ
หาคาบดาราคติของดาวเคราะห์ดวงนั้นได้ ความสัมพันธ์
ระหว่างคาบดาราคติ(P)และคาบซินอดิก(S)ของดาวเคราะห์วงใน
คือ 1/P – 1/S = 1 และของดาวเคราะห์วงนอก คือ 1/P + 1/S
= 1 เช่น ดาวอังคารมีคาบซินอดิกเท่ากับ 780 วัน หรือ
780/365.25 ปี = 2.13 ปี จึงค�ำนวณได้ว่า ดาวอังคาร
มีคาบดาราคติ (P) = 1.88 ปี เป็นต้น
มีดาวเคราะห์ที่มองเห็นได้ด้วยตาเปล่า 5 ดวง คือ
ดาวพุธกับดาวศุกร์ ซึ่งเป็นดาวเคราะห์วงใน และดาวอังคาร
ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ซึ่งเป็นดาวเคราะห์วงนอก ดาวเคราะห์
วงนอกจะอยู่ใกล้โลกที่สุดปีละ 1 ครั้งทุกดวง ยกเว้นดาว
อังคาร ซึ่งจะอยู่ใกล้โลกที่สุด ทุกๆ 2 ปีกับ 50 วัน และทุกครั้ง
ที่อยู่ ใกล้กันที่สุด ก็มีระยะใกล้ที่สุดแตกต่างกันด้วย
ดาวอังคารจึงเป็นดาวเคราะห์ที่ผู้คนให้ความสนใจ ติดตาม
เฝ้าสังเกตในช่วงที่ดาวอังคารอยู่ใกล้โลกที่สุด
เรียงล�ำดับตามเวลาใน ค.ศ.2018 คือดาวพฤหัสบดี
ดาวเสาร์ และดาวอังคาร
1.ดาวพฤหัสบดี
อยู่ในต�ำแหน่งตรงข้ามกับดวง
อาทิตย์และอยู่ใกล้โลกที่สุด ในวันที่ 8 พฤษภาคม ค.ศ. 2018
โดยเริ่มปรากฏถอยหลังเมื่อ 3 มีนาคม ค.ศ. 2018 และสิ้นสุด
การปรากฏถอยหลังในวันที่ 27 กรกฎาคม ค.ศ. 2018 รวม
ปรากฏถอยหลังนาน 4 เดือน 23 วัน กลุ่มดาวที่ดาวพฤหัสบดี
ปรากฏถอยหลังคือ กลุ่มดาวคันชั่ง
2. ดาวเสาร์
อยู่ในต�ำแหนงตรงข้ามกับดวงอาทิตย์
และอยู่ใกล้โลกที่สุดในวันที่ 27 มิถุนายน ค.ศ. 2018 เริ่ม
ปรากฏถอยหลังเมื่อวันที่ 17 เมษายน ค.ศ. 2018 และสิ้นสุด
การปรากฏถอยหลังในวันที่ 6 กันยายน ค.ศ. 2018 รวม
ปรากฏถอยหลังนาน 4 เดือน 20 วัน กลุ่มดาวที่ดาวเสาร์
ปรากฏถอยหลังคือ กลุ่มดาวคนยิงธนู
3. ดาวอังคาร
อยู่ในต�ำแหน่งตรงข้ามกับดวง
อาทิตย์ในวันที่ 27 กรกฎาคม ค.ศ. 2018 และอยู่ใกล้โลก
ที่สุดในวันที่ 31 กรกฎาคม ค.ศ. 2018 เริ่มปรากฏถอยหลัง
ในวันที่ 26 มิถุนายน ค.ศ. 2018 และสิ้นสุดการปรากฏถอย
หลังในวันที่ 27 สิงหาคม ค.ศ. 2018 รวมปรากฏถอยหลัง 2
เดือน 1 วัน กลุ่มดาวที่ดาวอังคารปรากฏอยู่ในขณะถอยหลัง
คือ กลุ่มดาวมกร
ดาวพฤหัสบดี
ดาวเสาร์
ดาวอังคาร