นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 188 พฤษภาคม - มิถุนายน 2557

58 / 62

นิตยสาร สสวท.
58
สวัสดีคุณ ๆ ที่รักของต่าย ณ ช่วงเวลาที่ต่ายเขียนต้นฉบับ
อยู่นี้ เป็นช่วงเวลาที่เกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่มีศูนย์กลางอยู่ที่
อ.พาน จ.เชียงราย วันที่ 6 พฤษภาคม 2557 ด้วยความแรงของการ
สั่นสะเทือนสูงถึง 6.3 ริกเตอร์ (จากหน่วยวัดสูงสุดคือ 9) ซึ่ง
ทำ�ให้เกิดความเสียหายแก่อาคารบ้านเรือน ถนนหนทาง และ
ยังก่อให้เกิดความหวาดกลัวและวิตกกั ง วล ไ ป ใ น เรื่ อง
ในอดีตแทบจะไม่มีการพูดถึงเนื้อหาเหล่านี้ในสาขาวิชาที่สอน
เกี่ยวกับพืชเลย ก่อนที่เราจะเข้าไปหาคำ�ตอบกัน ต่ายอยากให้
คุณ ๆ ลองมองย้อนกลับไปเมื่อในอดีต เมื่อ 10-30 ปีก่อน
ใส่เนื้อหาเหล่านี้ลงไป เพราะ "ความลังเลไม่กล้าที่จะเปลี่ยน
อ๊ะ! ต่ายลืมตัวออกนอกประเด็นไป ขอย้อนกลับมาเรื่อง
ความรู้ใหม่ของพืชกันดีกว่า องค์ความรู้ที่ว่าก็คือ Plant
Neurobiology เป็นการศึกษาชีววิทยาของระบบประสาท
พืช และเป็นศาสตร์ที่เกิดขึ้นมาตั้งแต่ประมาณ ค.ศ. 1990
โดยมีการประชุมวิชาการครั้งแรกใน ค.ศ. 2005 เป็นศาสตร์
ที่ต่อยอดของเรื่องการสื่อสารของพืช (Plant Communica-
tion) ซึ่งมีการทดลองและพิสูจน์จนมีตำ�รามากมาย แต่การที่
จะยอมรับว่าพืชมีระบบประสาทและมีสมองนั้นคงเป็นเรื่อง
ยากสักหน่อย เนื่องจากเรายังยึดติดภาพ "สมอง" และ "เซลล์
ประสาท" ของสัตว์เป็นหลัก จึงทำ�ให้ยังทำ�ใจยอมรับในเรื่อง
นี้ไม่ได้ เหมือนกันการทำ�ใจยอมรับเรื่องสิ่งมีชีวิตที่ไม่ต้องการ
ออกซิเจน สัตว์ที่สังเคราะห์ด้วยแสงได้ และการที่ลิ้นไม่มี
บริเวณของการรับรู้รส เป็นต้น
ต่ายอยากให้คุณๆ ได้ลองดูสารคดีที่ทำ�เผยแพร่ในค.ศ.
2009 เรื่อง PureScienceSpecials : In themindof plants ใน
เว็บ
แม้จะเป็นภาษาอังกฤษแต่ต่ายจะพยายามสรุปให้คุณ ๆ ได้
เข้าใจมากที่สุด ต่ายเชื่อว่าทางกองบรรณาธิการจะให้พื้นที่
ในการบรรยายของต่ายเพิ่มมากขึ้น (อิอิ) สารคดีนี้นำ�เสนอ
เรื่องราวจากปัญหาการตายของละมั่ง (Antelope) ชนิดหนึ่ง
ในแอฟริกา - เนื่องจากพืชสร้างสารพิษชนิดหนึ่งขึ้นมา
ชื่อ แทนนิน โดยปกติแล้วเจ้าสารชนิดนี้จะถูกสร้างขึ้นมาโดย
พืชเพื่อใช้ในการต่อต้านปรสิตและแมลงเท่านั้นและจะสร้าง
ในปริมาณไม่มาก สัตว์กินพืชจะกินพืชเหล่านี้ได้แบบสบาย ๆ
หายห่วงไม่ถึงกับ ต้องมากมายขนาดนี้ แต่นี่เกิดเหตุการณ์
ให้ตายหมด ทุกตัวกัน เลยทีเดียว
ล้มตาย
หรืออาจจะก้าวไม่ทันกับความเปลี่ยนแปลง" ก็เป็นไปได้
ที่ไม่คาดคิดขึ้นคือ พืชสร้างแทนนินมากกว่า
ต่าง ๆ มากมาย ต่ายขอแสดงความเสียใจกับครอบครัวของ
ผู้ประสบภัยแผ่นดินไหวขอเป็นกำ�ลังใจให้ทุกท่านมีจิตใจที่เข้มแข็ง
และกลับมายืนหยัดต่อสู้รับมือกับการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ
ได้อย่างรวดเร็วด้วยเทอญ สำ�หรับฉบับนี้ต่ายจะมาเล่าเรื่องใน
วงการวิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวกับต้นไม้ใบหญ้าให้คุณ ๆ ได้ตื่นเต้น
ไปพร้อม ๆ กันเลยทีเดียว คุณ ๆ เคยสงสัยไหมว่า ต้นไม้มี
การนอนหลับหรือไม่ ต้นไม้มีการสื่อสารพูดคุยกันหรือไม่
ต้นไม้มีระบบประสาทหรือไม่ต้นไม้ที่ถูกสัตว์กินพืชเข้ามา
รุมทึ้งจะร่วมมือกันฆ่าสัตว์กินพืชเหล่านั้นหรือไม่ อ้า!.....ต่ายเชื่อว่า
คุณ ๆ น่าจะตอบว่าไม่มี โดยเฉพาะคนที่เรียนวิทยาศาสตร์มาเนื่องจาก
ที่คนสอนวิทยาศาสตร์สอนให้เราเชื่อและรับรู้ว่าสิ่งมีชีวิตบนโลก
ต้องการออกซิเจน พืชเท่านั้นที่มีคลอโรฟิลล์ แผนที่ลิ้นที่แสดง
บริเวณของการรับรู้รสต่าง ๆ แต่ในปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์พบ
แล้วว่า...มีสิ่งมีชีวิตที่ไม่ต้องใช้ออกซิเจนอาศัยอยู่บนโลกด้วย
(ต่ายเคยเล่าไปแล้วในฉบับที่ 180) มีสัตว์หลายชนิดที่มีคลอโรฟิลล์
รวมทั้งสัตว์มีกระดูกสันหลัง (คุณ ๆ สามารถอ่านได้ในฉบับที่ 186)
และแผนที่ลิ้นที่แบ่งการรับรู้รสเป็นแถบ ๆ ได้ถูกยกเลิกไปแล้ว
กว่าที่เราจะยอมรับความรู้ใหม่ที่วงการวิทยาศาสตร์พบ
ไม่ใช่เรื่องง่าย มันเป็นเรื่องยากเย็นแสนเข็ญเพราะเป็นเรื่อง
ที่ต้องใช้เวลา และต่ายก็เชื่อว่า ยังคงมีหนังสือเรียนต่าง ๆ ที่ยังไม่ได้
ปกติถึง 4 เท่า เพื่อตั้งใจฆ่าสัตว์กินพืช เหล่านั้น