นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 188 พฤษภาคม - มิถุนายน 2557

59 / 62

แรกๆนักวิทยาศาสตร์ก็ไม่เข้าใจจนศึกษาพบว่ามันเป็น
กลไกในการป้องกันตัวของพืชที่นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบเป็น
ครั้งแรกตั้งแต่ช่วงปลายทศวรรษของ ค.ศ. 1980 สารแทนนินที่
เพิ่มมากมายนี้จะไปลดความสามารถในการย่อยของแบคทีเรีย
ในกระเพาะอาหาร และความสามารถในการย่อยของสัตว์กิน
พืชเอง นักวิทยาศาสตร์ยังพบอีกว่า พืชแต่ละต้นจะสร้างแก๊ส
เอทิลีนขึ้นมาเพื่อสื่อสารให้พืชต้นใกล้เคียง รับรู้ว่ามีอันตราย
แล้วเพื่อน จากนั้นพืชต้นข้างเคียง ก็จะเร่งสร้างแทนนินขึ้นมา
ฆ่าสัตว์ที่จะมากัดกินใบซะ สารคดีนี้นำ�เสนอด้วยภาพที่ทำ�ให้
สามารถเข้าใจได้ง่ายเลยทีเดียวต่อมาก็มีการนำ�เสนอการทดลอง
เกี่ยวกับการตอบสนองของพืช ในรัสเซีย เยอรมัน ไทย และญี่ปุ่น
มีการทดลองเกี่ยวกับการตอบสนองของพืชที่มีต่อเสียงแคน
ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีพื้นบ้านของไทย ที่เรียกว่าการเต้นของพืช
มีการทดลองเพื่อศึกษาระบบประสาทของพืช การนอนหลับของพืช
และความจำ�ของพืชตระกูลถั่ว
นักวิทยาศาสตร์สนุกเพลิดเพลินไปกับความพยายาม
จะหาคำ�อธิบายทฤษฎีที่เรียกว่า Root-Brain Theory ซึ่ง
เชื่อกันตั้งแต่สมัยของชาร์ล ดาร์วิน และ ฟรานซิส ดาร์วิน
ผู้เป็นลูกชาย (อ่านเพิ่มเติมได้ที่ .
gov/pmc/articles/PMC2819436/ เรื่อง The ‘root-brain’
hypothesis of Charles and Francis Darwin) ว่ารากพืช
ทำ�หน้าที่เหมือนกับสมองของสัตว์ ต่อมาจึงมีการศึกษาค้นพบ
ว่า พืชมีโปรตีน myosin และ actin ที่ทำ�หน้าที่เกี่ยวข้องกับ
การทำ�งานของกล้ามเนื้อและระบบประสาทของสัตว์ จึงคาดว่า
จะต้องมีความเกี่ยวข้องกับการสื่อสารระหว่างเซลล์ของพืช
อย่างแน่นอน แต่จะในรูปแบบใดนั้น นั่นคือสิ่งที่นักวิทยาศาสตร์
จะต้องหาวิธีพิสูจน์ให้เห็น ให้เข้าใจ จึงจะได้รับการยอมรับ
ด้วย ต่ายมั่นใจว่า คงอีกไม่นานเกินรอ ที่ "ความรู้เกี่ยวกับระบบ
ประสาทของพืช" จะถูกเปิดเผยออกมา ซึ่งคงจะอยู่ในรูปแบบที่
แตกต่างไปจากสัตว์มากมาย มันเป็นเรื่องที่น่าตื่นเต้นที่สุดสำ�หรับ
คนอยากรู้อยากเห็นอย่างต่ายและชาวโลกเลยทีเดียว
เฉลยคำ�ถามฉบับที่186 ต่ายถามสั้นๆว่าทำ�ไม
คนที่นี่เขาเอาต้นไม้แห้ง ๆ มาหุ้มเฉพาะที่
โคนต้นซากุระในฤดูหนาว ^_^ คำ�ตอบก็
คือ เขาทำ�ไว้สำ�หรับเป็นที่ที่ให้แมลงที่เป็น
ศัตรูต้นซากุระ ใช้เป็นที่อาศัยหลบอากาศ
หนาวเย็น จะได้ไม่ต้องไปหาที่อาศัยอื่น
ให้วุ่นวาย จากนั้นเมื่ออากาศเริ่มอบอุ่นขึ้น
ก็จะมีเจ้าหน้าที่มาลอกส่วนที่เป็นต้นไม้แห้ง ๆ นี้ออก เมื่อ
ลอกออกมาก็จะพบแมลงมากมาย ซึ่งทำ�ให้ง่ายต่อการนำ�ไป
เผาทำ�ลายซะ เท่านั้นเอง ก็จะไม่มีแมลงมากัดกินดอกซากุระ
ให้หมดความสวยงาม ^_^ เป็นวิธีการที่แยบยลเลยทีเดียว
ต่ายชอบมากเลย - สำ�หรับฉบับนี้ไม่มีจดหมายผู้ตอบคำ�ถาม
ต่ายเข้ามาเลย โอ้ว....ต่ายเสียใจจริง ๆ
คำ�ถามฉบับที่ 188 ต่ายขอถามคำ �ถามจากในสารคดี
ที่ต่ายแนะนำ�คุณ ๆ ไป โดยถามว่า จากเรื่องราวที่ถ่ายทอด
ผ่านสารคดีนั้น มหาวิทยาลัยอะไรในเยอรมนี ที่สนใจและมี
ความเชี่ยวชาญมากในการศึกษาเรื่องความฉลาดของพืช
(Plant Intelligence) คุณ ๆ จะทราบคำ�ตอบก็ต่อเมื่อคุณ ๆ
ได้ดูสารคดีของต่ายแล้ว (อิอิ) เมื่อได้คำ�ตอบแล้ว ส่งคำ�
ตอบมาหาต่ายได้ที่ ภายในวัน
ที่ 1 กันยายน 2557 โดยต้องใส่ชื่อและที่อยู่เพื่อจะจัดส่ง
รางวัลของคุณ ๆ ที่ตอบถูก ถ้าคุณ ๆ ไม่ใส่ที่อยู่มาให้ ต่ายก็
จะไม่สามารถส่งอะไรไปให้คุณ ๆ ได้เลย ต่ายรบกวนคุณ ๆ
ช่วยบอกชื่อโรงเรียนของคุณ หรือโรงเรียนที่คุณอยากให้ต่าย
ส่ง CD ต่าง ๆ ของ สสวท. ที่โรงเรียนสามารถนำ�ไปใช้ในการ
เรียนการสอนได้ แม้โรงเรียนจะไม่มีอินเทอร์เน็ตที่ไว ๆ ต่าย
จะได้ส่ง CD ไปให้โรงเรียนได้ นอกเหนือจากของรางวัลที่คุณ ๆ
จะได้รับ สำ�หรับเฉลยอ่านได้ในฉบับที่ 190 จ้า
การคิดนอกกรอบและการเรียนรู้ จะนำ �ไปสู่การค้นพบที่ยิ่งใหญ่เสมอ
ต่าย แสนซน
ปีที่ 42 ฉบับที่ 188 พฤษภาคม - มิถุนายน 2557
59