นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 191 พฤศจิกายน - ธันวาคม 2557

51 / 62

จากความสงสัย สู่งานวิจัย
น�้ำทิ้งจากการท�ำยางแผ่นดิบ.... ได้เฟรนชิพที่สวีเดน
อรวรรณ ทัศนเบญจกุล / ณัฏฐณิชา ใจรังษี / ปัณณวัฒน์ เพียรจัด
นักเรียนชั้น ม.5 โรงเรียนสุราษฎร์พิทยาคม จ.สุราษฎร์ธานี 51
ปีแห่งความภาคภูมิใจในความสามารถของเยาวชนไทยจากโรงเรียนสุราษฎร์พิทยา จ.สุราษฎร์ธานี ที่ส่งผลงานวิจัยด้านสิ่งแวดล้อม
เข้าแข่งขันในงาน Stockholm Junior Water Prize 2014 ณ ประเทศสวีเดน เมื่อวันที่ 31 สิงหาคม - 5 กันยายน พ.ศ. 2557 งานวิจัย เรื่อง :
นวัตกรรมเปลี่ยนน�้ำทิ้งจากการท�ำยางแผ่นดิบ สู่ผลิตภัณฑ์ทดแทนพลาสติก (Transforming wastewater from raw rubber sheets
production into GBC plastic) และได้รับรางวัล Diploma of Excellent ซึ่งเป็นผลงานที่แสดงความสามารถในกระบวนการคิดวิเคราะห์
คิดริเริ่มสร้างสรรค์ของนักเรียนไทย ไม่แพ้ชาติใด ๆ ในโลก ติดตามอ่านความประทับใจของนักเรียนทั้ง 3 คน เล่าประสบการณ์ในครั้งนี้
แรงบันดาลใจอะไรในการคิดท�ำงานวิจัยเรื่องนี้
แรงบันดาลใจในการท�ำโครงงานนี้ เกิดจากเมื่อเราเดินทาง
ผ่านบ้านที่ท�ำยางแผ่นดิบจากน�้ำยางพารา จะได้กลิ่นเหม็นรุนแรงมาก
จึงสงสัยว่ากลิ่นเหล่านั้น คือกลิ่นจากอะไร และมีสาเหตุจากอะไร
จากนั้นจึงร่วมกันศึกษาและพบว่าน�้ำทิ้งจากการท�ำยางแผ่นดิบ
ในกระบวนการแปรรูปน�้ำยางพาราให้กลายเป็นยางแผ่นดิบนั้น
ท�ำให้เกิดปัญหาน�้ำเน่าเสีย ส่งกลิ่นเหม็นรบกวน ก่อให้เกิดปัญหา
ต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม เนื่องจากมีการใช้กรดอินทรีย์
กรดก�ำมะถัน กรดฟอร์มิก เพื่อท�ำให้น�้ำยางจับตัวเป็นก้อน และ
มีสารอินทรีย์ต่าง ๆ หลงเหลืออยู่ พวกเราจึงได้ระดมความคิด
หาวิธีที่จะสามารถก�ำจัดหรือลดน�้ำทิ้งจากการท�ำยางแผ่นดิบ
โดยท�ำการศึกษาค้นคว้าต่อไปว่าสภาพกรดนี้เราจะเปลี่ยน
ไปใช้ประโยชน์อะไรได้บ้าง และพบว่ามีแบคทีเรียชนิดหนึ่ง
ชื่อ Acetobacter xylinum เจริญเติบโตได้ดีในสภาวะที่เป็นกรด
และแบคทีเรียชนิดนี้สามารถผลิตเส้นใยขนาดอนุภาคนาโน
เซลลูโลส จึงคิดที่จะน�ำน�้ำทิ้งจากการท�ำยางแผ่นดิบที่มีสภาพ
เป็นกรดมาใช้ในการเพาะเลี้ยงแบคทีเรีย Acetobacter xylinum นี้
โดยเราต้องทดลองกันอยู่นาน จนในที่สุดก็ได้เส้นใยที่เรียกว่า
เจลาตินัสแบคทีเรียลเซลลูโลสที่ดึงแล้วมีเส้นใยขนาดเล็กมาก
พวกเราคิดต่ อไปว่ าจะเอาสิ่งที่ได้มาท� ำอะไรต่ อไปได้ อีก
และได้ค้นคว้าพบว่าในต่างประเทศมีการน�ำเซลลูโลสจากพืชมา
ท�ำเป็นพลาสติก แต่ต้องผ่านกระบวนการหลายขั้นตอน ดังนั้น
เราจึงคิดที่จะน�ำเจลาตินัสแบคทีเรียลเซลลูโลสนี้มาลองท�ำเป็น
พลาสติกและได้น� ำไปประดิษฐ์เป็นวัสดุต่าง ๆ และเราก็เกิด
ค�ำถามต่อไปอีกว่าถ้าสามารถลดน�้ำทิ้งจากการท� ำยางแผ่นดิบ
โดยเปลี่ยนให้กลายเป็นเซลลูโลสได้แล้ว น�้ ำที่เหลือจากการเพาะ
เลี้ยงแบคทีเรีย จะเอาไปท�ำอะไรกันดี จึงท�ำการตรวจสภาพน�้ำ
พบว่ามีสภาพเป็นกรด เนื่องจากแบคทีเรียชนิดนี้เป็นแบคทีเรีย
ชนิดผลิตกรด จึงทดลองน�ำกรดที่ได้จากการเพาะเลี้ยงแบคทีเรีย
นี้กลับมาใช้ในการท� ำยางแผ่นดิบ เป็นการจัดการกับของเหลือ
จึงไม่มีสิ่งเหลือทิ้งในกระบวนการ หรือเป็น Zero waste
management ดังนั้นในการท�ำงานวิจัยครั้งนี้ พวกเราสามารถ
จัดการกับน�้ ำทิ้งจากการท�ำยางแผ่นดิบโดยน�ำกลับมาใช้ให้เกิด
ประโยชน์ ได้เป็นไบโอพลาสติก ในขณะเดียวกัน น�้ำเสียจาก
การเพาะเลี้ยงแบคทีเรีย ก็สามารถจัดการให้เกิดประโยชน์โดย
น�ำมาเป็นสารช่วยในการท� ำยางแผ่นดิบ จึงไม่มีน�้ำเสียเหลือทิ้ง
จากกระบวนการจัดการนี้ พวกเราจึงขยายผลให้ชุมชนได้ลองท�ำ
บ้างโดยใช้อุปกรณ์ที่หาได้ง่าย ๆ ในครัวเรือน