17 / 62
17
ปีที่ 43 ฉบับที่ 195 กรกฎาคม - สิงหาคม 2558
ในวันเสาร์ที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2558 เวลา 19.00 น.
ดวงจันทร์ ดาวศุกร์ และดาวพฤหัสบดีจะชุมนุมกันในกลุ่ม
ดาวปู ปรากฏการณ์นี้จะเห็นได้ด้วยตาเปล่า โดยยืนหันหน้าไป
ทางทิศตะวันตก เวลา 19.00 น. จะเห็นดวงจันทร์เสี้ยวข้างขึ้น
(ตามปฏิทินตรงกับขึ้น 5 ค�่
ำ) อยู่ต�่
ำกว่าดาวศุกร์ซึ่งเป็นดาวเคราะห์
ดวงสว่างที่สุดรองจากดวงจันทร์
ซ้ายมือสูงกว่าดาวศุกร์คือ
ดาวพฤหัสบดี ดวงจันทร์เสี้ยวข้างขึ้นมีลักษณะเหมือนริมฝีปาก
ของคนก�
ำลังยิ้ม ท�
ำให้ปรากฏการณ์ชุมนุมของดวงจันทร์
ดาวศุกร์ และดาวพฤหัสบดี ในครั้งนี้ว่าเป็น ดวงจันทร์ยิ้มได้
โดยมีดาวศุกร์และดาวพฤหัสบดีเป็นตา 2 ข้าง ดังรูป 1.
ที่กรุงเทพมหานคร วันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2558
เวลา 19:00 น. ดังรูป 2. ดวงจันทร์ยิ้มอยู่ทางตะวันออกของ
ดวงอาทิตย์เป็นมุม 46 องศา ดาวศุกร์อยู่ทางตะวันออกของ
ดวงอาทิตย์ 44 องศา ในขณะที่ดาวพฤหัสบดีอยู่ทางตะวันออก
ของดวงอาทิตย์ 50 องศา ท�
ำให้ผู้ที่อยู่ในกรุงเทพฯ และทุกแห่ง
ในประเทศไทยเห็นดวงจันทร์ยิ้มโดยมีตาข้างเดียวคือดาว
พฤหัสบดีซึ่งสว่างน้อยกว่าดาวศุกร์ ดาวศุกร์อยู่ต�่
ำกว่าดาวพฤหัสบดี
และอยู่ขวามือของดวงจันทร์ โดยอยู่ห่างดวงจันทร์ไปทางเหนือ
ประมาณ 10 องศา
ดวงจันทร์ในวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2558 เวลา
19:00 น. เป็นดวงจันทร์ข้างขึ้น ตามปฏิทินจันทรคติของไทย
ตรงกับข้างขึ้น 5 ค�่
ำ อยู่ทางตะวันออกของดวงอาทิตย์ 46 องศา
จึงตกหลังดวงอาทิตย์ประมาณ 3 ชั่วโมง เมื่อเวลา 19:00 น.
ดวงจันทร์อยู่สูงจากขอบฟ้าทางทิศตะวันตกประมาณ 35 องศา
มีโชติมาตร -8.96 มีขนาดเชิงมุม 31.9 ลิปดา ในวันต่อไป
ดวงจันทร์จะอยู่ห่างดวงอาทิตย์มากกว่านี้ ท�
ำให้เห็นดวงจันทร์
ในเวลาหัวค�่
ำอยู่สูงจากขอบฟ้าตะวันตกมากขึ้น และสว่างมากขึ้น
ความเป็นเสี้ยวน้อยลง เคลื่อนที่ห่างไปทางตะวันออกของดาวศุกร์
มากขึ้น ในวันขึ้น 8 ค�่
ำดวงจันทร์จะปรากฏเป็นรูปครึ่งวงกลม
เวลาประมาณเที่ยงวัน เมื่อเวลาหัวค�่
ำจึงอยู่สูงประมาณ 80 องศา
จากขอบฟ้าทิศใต้ โดยเส้นแบ่งส่วนสว่างและส่วนมืดของดวงจันทร์
เมื่อต่อออกไปจนถึงขอบฟ้า จะตั้งฉากกับขอบฟ้าตรงจุดทิศใต้
เราจึงใช้ดวงจันทร์บอกทิศได้เช่นเดียวกับดวงอาทิตย์หรือดาวอื่น ๆ
เมื่อดวงจันทร์เคลื่อนที่ไปอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ประมาณ
วันที่ 1 กรกฎาคม จะเห็นดวงจันทร์เป็นจันทร์เพ็ญมีขนาด
เชิงมุม 31 ลิปดา 54 พิลิปดา (อยู่ที่ระยะห่างประมาณ 360,000
กิโลเมตร) ได้ชื่อว่าเป็นซูเปอร์มูนเพราะใหญ่กว่าดวงจันทร์เพ็ญ
ปกติซึ่งมีขนาดเชิงมุมประมาณ 30 ลิปดา เท่านั้นซูเปอร์มูนใน
วันนี้มีโชติมาตร -12.26 จึงสว่างไสวตลอดทั้งคืน
รูป 2. ปรากฏการณ์ดาวชุมนุม ท้องฟ้าประเทศไทย ทางทิศตะวันตก
วันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2558 เวลา 19:00 น.
รูป 1. ต�
ำแหน่งดวงจันทร์ ดาวศุกร์ และดาวพฤหัสบดีในวงโคจร เมื่อเทียบ
กับต�
ำแหน่งของโลก
จันทร์เพ็ญวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2558 ขึ้นทางตะวันออก
เฉียงไปทางใต้ประมาณ 25 องศา หลังจากนี้จะเป็นดวงจันทร์
ข้างแรมเริ่มสว่างลดลง และไปอยู่ทางตะวันตกของดวงอาทิตย์
กลายเป็นดวงจันทร์ข้างแรมค่อนดวง ขึ้นช้าลงวันละประมาณ
50 นาที เมื่อถึงแรม 8 ค�่
ำจะเป็นรูปดวงจันทร์ครึ่งดวงหันด้านสว่าง
ไปทางตะวันออกตรงข้ามกับดวงจันทร์ข้างขึ้น 8 ค�่
ำที่หันด้านสว่าง
ไปทางตะวันตก ดวงจันทร์แรม 8 ค�่
ำจะขึ้นเวลาประมาณเที่ยงคืน
เมื่อเช้ามืดจะเห็นอยู่สูงเกือบเหนือศีรษะ หลังจากนี้อีก 2-3 วัน
ดวงจันทร์จะปรากฏเป็นเสี้ยวข้างแรม หันด้านสว่างไปทางตะวันออก
กลายเป็นจันทร์ยิ้มทางทิศตะวันออก วันเดือนดับจะมองไม่เห็น
ดวงจันทร์เพราะดวงจันทร์อยู่ร่วมทิศกับดวงอาทิตย์
จนกระทั่งถึงวันที่ 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2558 เวลา
19:00 น. จะเห็นดวงจันทร์ไปชุมนุมกับดาวศุกร์และดาวพฤหัสบดี
อีกครั้งหนึ่งคล้ายกับเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2558 เวลา
19:00 น. แต่เห็นใกล้ขอบฟ้าตะวันตกมากกว่า คราวนี้ดาวศุกร์
อยู่สูงกว่าดาวพฤหัสบดี ท�
ำให้เห็นเป็นจันทร์ยิ้มที่มีดาวศุกร์
เป็นตาอยู่ซ้ายมือของผู้ดู และดาวพฤหัสบดีเป็นตาอยู่ขวามือ
ของผู้ดูโดยดาวพฤหัสบดีสว่างน้อยกว่าดาวศุกร์ ใกล้ดาวศุกร์
คือดาวฤกษ์ชื่อดาวหัวใจสิงห์ (Regulus) อยู่ตรงหน้าอกสิงโต
ในกลุ่มดาวสิงห์ ดังรูป 3.