นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 186 มกราคม - กุมภาพันธ์ 2557

25 / 62

กระบวนการเรียนรู้แบบ STEM (Science Technology
Engineering Mathematics) เป็นการผนวกความรู้ศาสตร์
ทางวิทยาศาสตร์(S) คณิตศาสตร์(M) และเทคโนโลยี(T) เพื่อ
เป็นพื้นฐานความรู้น�ำมาประยุกต์ใช้ในกระบวนการแก้ปัญหา(E)
เพื่อพัฒนาหรือปรับปรุงการท�ำโครงงานในโรงเรียนหรือปัญหา
จริงที่เกิดกับตัวผู้เรียนหรือท้องถิ่นของผู้เรียนเอง การน�ำความ
รู้มาใช้แก้ปัญหาจึงมีความหมายต่อผู้เรียนโดยตรง ท�ำให้เกิด
การเชื่อมโยงความรู้ที่ได้รับในห้องเรียนกับการน�ำมาประยุกต์
ใช้ในการแก้ปัญหาต่าง ๆ ทั้งในห้องเรียนและในชีวิตจริง
เป้าหมายทักษะศตวรรษที่ 21(21st Century Skills)
นอกจากความรู้แกนกลางที่ได้เรียนในห้องเรียนแล้ว
นักเรียนควรมีความรู้หรือทักษะอื่น ๆ เพิ่มเติมเพื่อใช้ประกอบ
อาชีพหรือใช้ในชีวิตประจ�ำวัน โดยเฉพาะอาชีพที่เกิดใหม่ที่ต้อง
อาศัยทักษะ และเทคโนโลยีที่เกิดใหม่มากมายในศตวรรษที่ 21
ทักษะส�ำหรับศตวรรษที่ 21 เป็นทักษะที่ต้องได้รับการ
ฝึกฝนเพื่อใช้ในชีวิตประจ�ำวัน และรองรับการแข่งขันในอาชีพ
ที่สูงขึ้นที่เปิดกว้างมากขึ้นไม่เฉพาะภายในประเทศเท่านั้น ซึ่ง
การเรียนรู้แบบ STEM ในโรงเรียนเป็นแนวทางหนึ่งที่สามารถ
ตอบสนองต่อการพัฒนาทักษะเหล่านี้ได้ผ่านการท�ำโครงงาน
ต่าง ๆ โดยใช้ ICT เป็นเครื่องมือของการท�ำโครงงานในยุค
ศตวรรษนี้
ICT: เครื่องมือการเรียนรู้และการท�ำโครงงาน
ICT ในด้านหนึ่งก็เป็นศาสตร์ทางเทคโนโลยีที่ต้องใช้เวลา
ศึกษาเรียนรู้ อีกด้านหนึ่งก็เป็นเครื่องมือส�ำหรับน�ำไปใช้ในการ
แก้ปัญหาในการท�ำงานในชีวิตประจ�ำวันหรือน�ำมาใช้พัฒนา
โครงงานวิทยาศาสตร์ในโรงเรียน เมื่อน�ำ ICT มาประยุกต์ใช้
จะท�ำให้มุมมองในการแก้ปัญหาเปิดกว้างมากขึ้นเมื่อเลือกใช้
เครื่องมือเหล่านี้ได้อย่างเหมาะสม
การใช้ ICT เป็นเครื่องมือในการท� ำโครงงานพอแบ่งได้
เป็น 3 ส่วน คือ 1.อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ 2.ซอฟต์แวร์ 3.การเขียน
โปรแกรม การใช้เครื่องมือเหล่านี้ ท�ำได้หลายรูปแบบ เช่น
· เครื่องมือบางส่วนสามารถน�ำมาใช้งานได้ทันที เช่น
การใช้ซอฟต์แวร์ส�ำเร็จรูปส�ำหรับท�ำงานเอกสารร่วม
กัน หรือส� ำหรับใช้สื่อสารกันภายในทีม
· เครื่องมือบางส่วนต้องท� ำงานร่วมกันเพื่อเพิ่มศักยภาพ
ในการใช้งาน เช่น อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ที่มาพร้อมกับ
ซอฟต์แวร์ในตัว หรือ อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ที่ต้องอาศัย
การเขียนโปรแกรมเข้าไปเพื่อควบคุมการท�ำงาน หรือ
ซอฟต์แวร์ส� ำเร็จรูปบางตัวสามารถเขียนโปรแกรม
เพิ่มเติมเข้าไปได้
อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ (Hardware)
สมาร์ตโฟนและแท็บเล็ต เป็นอุปกรณ์ใช้ส�ำหรับสื่อสาร
ที่ได้รับความนิยมอย่างมากในปัจจุบัน มาพร้อมกับอุปกรณ์
ตรวจวัด (sensors) หลายชนิดที่สามารถรับข้อมูลเข้ามาใน
อุปกรณ์และสามารถน�ำไปใช้กับการท�ำโครงงานได้ เช่น ระบบ
GPS ที่ใช้ส� ำหรับหาค่าต�ำแหน่งปัจจุบันของตัวอุปกรณ์ผ่าน
สัญญาณดาวเทียม ซึ่งค่าต�ำแหน่งเป็นข้อมูลหนึ่งที่สามารถ
น�ำไปประยุกต์ใช้ในโครงงานได้
บอร์ดควบคุมอิเล็กทรอนิกส์ (micro-controller) ซึ่ง
มีใช้มานานแล้วแต่ด้วยเทคโนโลยีปัจจุบันที่ดีขึ้นและราคา
ถูกลงมากท�ำให้ได้รับความสนใจมากขึ้นในขณะนี้ โดยเฉพาะ
การน� ำมาใช้ในการท�ำโครงงานวิทยาศาสตร์ด้วยอุปกรณ์เหล่า
นี้ อาทิ IPST Microbox จัดท�ำโดยสสวท. หรือบอร์ด Open
Source Arduino ที่ใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลก อย่างไรก็ตาม
บอร์ดควบคุมเหล่านี้ต้องอาศัยการเขียนโปรแกรมเข้าไป
เชื่อมต่อ STEM ด้วยโครงงานและ ICT
สู่ทักษะศตวรรษที่ 21
สมชาย พัฒนาชวนชม ผู้ช�ำนาญ ฝ่ายโครงสร้างพื้นฐานและพัฒนาระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ สสวท. / e-mail :
ปีที่ 42 ฉบับที่ 186 มกราคม - กุมภาพันธ์ 2557
25