นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 187 มีนาคม - เมษายน 2557

13 / 62

อนุภาค การใช้คอมพิวเตอร์เพื่อการวิเคราะห์ด้านฟิสิกส์อนุภาค
ตลอดจนเรียนรู้และฝึกงานกับนักฟิสิกส์ชั้นแนวหน้าที่ CERN
โครงการฯ ได้ด�ำเนินการคัดเลือกนักศึกษาที่ศึกษาอยู่ใน
สาขาฟิสิกส์ระดับปริญญาตรี ชั้นปีที่ 4 หรือระดับบัณฑิตศึกษา
และครูสอนฟิสิกส์ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ที่มีศักยภาพ
และคุณสมบัติเหมาะสมในชั้นต้น แล้วน�ำความขึ้นกราบบังคม
ทูลสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อทรง
คัดเลือกนักศึกษา 2 คน และครูฟิสิกส์ 2 คนในขั้นตอนสุดท้าย
เพื่อเป็นตัวแทนประเทศไทยในการเข้าร่วมโครงการ CERN โดย
นักศึกษา 12 คนเข้าร่วม Summer Student Programme
เป็นเวลา 2 เดือน และครู 2 คน เข้าร่วม CERN High School
Teacher Programme เป็นเวลา 3 สัปดาห์ที่ CERN โครงการฯ
ได้ด�ำเนินการคัดเลือกนักศึกษาและครูสอนฟิสิกส์ตั้งแต่ปี พ.ศ.
2553 เป็นรุ่นแรก ต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน รุ่นที่ 4 ในปี พ.ศ.
2556 นักศึกษาและคุณครูที่สนใจสามารถติดตามรายละเอียดได้
จากเว็บไซต์ http://thaicern.
ประมาณเดือน
กรกฎาคมของทุกปี เพื่อน
คุณครูครับนี่คือจุดประสงค์
หลักของการน�ำเสนอเรื่องราว
ของ CERNในบทความนี้ ซึ่ง
ก็คือต้องการให้เพื่อนคุณครู
มีโอกาสเข้าร่วม CERN
High School Teacher
Programme ครับ
รูปที่ 4 คุณครูปิยะมาศ บุญประกอบ จากโรงเรียนวัดบวรนิเวศ
เข้าร่วมโครงการคุณครูรุ่นที่ 4 เมื่อเดือน กรกฎาคม 2556
2. โครงการ CERN School Thailand และโครงการ
Thailand Experimental Particle Physics Novice
Workshop (อนุภาคน้อย)
เป็นการอบรมทางวิชาการโดยผู้เชี่ยวชาญจาก CERN เพื่อ
เผยแพร่ความรู้ด้านฟิสิกส์อนุภาคและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องให้
กับนักศึกษาในระดับปริญญาโท-เอกของไทย นิสิตนักศึกษาที่
สนใจ สามารถติดตามรายละเอียดได้จากเว็บไซต์ http://www.
3.โครงการส่งเสริมให้มี National e-Science
Infrastructure Consortium
เพื่อพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านการประมวลผลแบบกริดเพื่อ
ใช้ประโยชน์ในงานวิทยาศาสตร์เชิงค� ำนวณร่วมกัน รายละเอียด
สามารถติดตามได้จากเว็บไซต์
4. โครงการส่งเสริมนักศึกษาปริญญาโท – เอก
นักวิจัย ไปท�ำวิจัย ณ CERN
5. โครงการส่งเสริมให้มีการท�ำวิจัยร่วมกับ CERN
เพื่อนคุณครูคงเห็นแล้วว่าโอกาสที่ท่านจะมีส่วนร่วมใน
โครงการที่หนึ่งอยู่แค่เอื้อม และที่ส�ำคัญ สสวท. ในฐานะที่เป็น
หน่วยงานหนึ่งใน 13 ที่มีภารกิจเผยแพร่ความรู้และสร้างความ
ตระหนักเกี่ยวกับภารกิจของ CERN สาขาฟิสิกส์จึงออกแบบคิด
กิจกรรมเกี่ยวกับเครื่องเร่งอนุภาค (accelerator) และกิจกรรม
อื่น ๆ จะกล่าวต่อไป
ก่อนอื่นเรามาท� ำความเข้าใจกับทฤษฎีของเครื่องเร่งอนุภาค
(accelerator) ก่อนนะครับ ในการศึกษาองค์ประกอบของ
นิวเคลียสสามารถท� ำได้โดยใช้อนุภาคที่มีประจุเคลื่อนที่ด้วย
ความเร็วสูงหรือที่มีพลังงานสูงยิงไปยังนิวเคลียสของธาตุต่าง ๆ
ท�ำให้นิวเคลียสแตกออก และพบอนุภาคจ� ำนวนมาก การท�ำให้
อนุภาคที่มีประจุเคลื่อนที่ด้วยความเร็วสูง สามารถท� ำได้โดยใช้
เครื่องเร่งอนุภาค (particle accelerator) ซึ่งมีหลายแบบ ในที่
นี้จะกล่าวเฉพาะเครื่องเร่งอนุภาค 2 แบบ คือ เครื่องเร่งเชิงเส้น
หรือเครื่องเร่งแนวตรง (linear accelerator) กับไซโคลทรอน
(cyclotron) หรือเครื่องเร่งแนววงกลม
ก) เครื่องเร่งแนวตรง หรือ LINAC เกิดจากแนวคิดของไอซิง
(Ising) ในปี พ.ศ. 2468 ที่มีแนวคิดจะเร่งอนุภาคที่มีประจุโดยใช้
สนามความถี่วิทยุของกระแสสลับ ท� ำให้อนุภาคที่มีประจุไฟฟ้า
เคลื่อนที่แนวเส้นตรง ซึ่งมีการใช้งานจริงในปีพ.ศ. 2471 LINAC
ประกอบด้วยอิเล็กโทรด (electrode) ที่เป็นทรงกระบอกกลวง
สุญญากาศที่มีความยาวเพิ่มขึ้นคือ 1 2 3 4 5 6, , , , , , ... C C C C C C
ซึ่งต่ออนุกรมสลับกันกับแหล่งก� ำเนิดกระแสสลับ ระหว่างทรง
กระบอกเหล่านี้มีช่องว่างที่มีระยะห่างเท่ากัน ดังรูป
13
ปีที่ 42 ฉบับที่ 187 มีนาคม - เมษายน 2557