10 / 62
10
นิตยสาร สสวท.
CO
2
(g) + (blue BMB in) H
2
O (l) pH > 7.6
→
(green BMB in) H
2
CO
3
(aq) solution pH < 6.0
แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
+
น�้
ำ
→
กรดคาร์บอนิก
ดังนั้นจึงสรุปได้ว่าสารตั้งต้นของกิจกรรมปฏิกิริยาการเผา
ไหม้ จะต้องเป็นสารที่มีอนุภาคของกลูโคสเป็นส่วนประกอบ ที่มี
ขนาดอนุภาคเล็ก และจะต้องเป็นสารที่แห้ง ไม่ชื้น ซึ่งอาจจะเป็น
น�้
ำตาลไอซ์ซิ่ง แป้งมันส�
ำปะหลัง ผงวุ้น ฯลฯ แต่ส�
ำหรับกิจกรรม
นี้ขอแนะน�
ำให้ใช้แป้งมันส�
ำปะหลัง เนื่องจากเป็นสารที่หาได้ง่าย
ราคาถูก หรือถ้าหากต้องการจะใช้กลูโคส (น�้
ำตาลไอซ์ซิ่ง) ก็จะได้
ผลการทดลองเช่นเดียวกัน แต่มีข้อควรระวังคือน�้
ำตาลไอซ์ซิ่ง
จะเกิดความชื้นได้ง่าย และราคาแพงกว่าแป้งมันส�
ำปะหลัง
ชุดอุปกรณ์แป้งมันส�
ำปะหลังที่ได้น�
ำเสนอนี้ ได้รับค�
ำแนะน�
ำ
เป็นอย่างดีจาก รศ. ดร.พิณทิพ รื่นวงษา และ รศ. ดร.ภิญโญ
พานิชพันธ์ มหาวิทยาลัยมหิดล และ ดร.ปรีชาญ เดชศรี ผู้เชี่ยวชาญ
พิเศษ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ภาพที่ 5 การทดสอบแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ด้วยสารละลายบรอมไทมอลบลู
บรรณานุกรม
Keeratichamroen, W., Dechsri, P., Panijpan, B., & Ruenwongsa, P. (2010). The
Tapioca Bomb: A demonstration to enhance learning about combustion
and chemical safety.
Teaching Science, 56
(1), 39-41.
วาสนา กีรติจ�
ำเริญ. (2553). ตัวอย่างการจัดกิจกรรมเรื่องปฏิกิริยาเคมี.
นิตยสาร
สสวท, 38
(164), 50-51.
(1) ชุดอุปกรณ์
(2) สารละลายสีฟ้า
pH>7.6
(3) สารละลายสีเขียว
pH<6.0
ใช้สารเคมีชนิดอื่นแทนได้หรือไม่ ?
เราสามารถใช้สารชนิดอื่นแทนแป้งมันส�
ำปะหลังได้ โดยสาร
ชนิดนั้นจะต้องมีคุณสมบัติเช่นเดียวกับแป้งมันส�
ำปะหลัง
เช่น เป็นสารที่มีอนุภาคของกลูโคสเป็นส่วนประกอบ มีขนาด
อนุภาคเล็ก และเป็นสารที่แห้ง ไม่ชื้น ตัวอย่างเช่น แป้งข้าวเจ้า
แป้งข้าวเหนียว แป้งข้าวโพด น�้
ำตาลไอซ์ซิ่ง ผงวุ้น และไมโล
หรือโอวัลติน ชนิด 3 in 1
จากการทดลอง ได้น�
ำแป้งเด็ก เกลือแกง และผงฟู (Na
2
CO
3
)
มาแทนแป้งมันส�
ำปะหลัง พบว่าไม่ท�
ำให้เกิดปฏิกิริยาการเผา
ไหม้ เนื่องจากสารตั้งต้นไม่มีกลูโคสเป็นส่วนประกอบ หรือได้
น�
ำน�้
ำตาลทรายมาทดลอง ก็พบว่าไม่ท�
ำให้เกิดปฏิกิริยาการเผา
ไหม้เช่นกัน เนื่องจากน�้
ำตาลทรายมีขนาดอนุภาคใหญ่ แต่ถ้าใช้
น�้
ำตาลไอซ์ซิ่งซึ่งเป็นน�้
ำตาลทรายที่ผ่านกระบวนการบดละเอียด
มีลักษณะเป็นผง สีขาว ละเอียดคล้ายแป้ง (powder form) จะ
สามารถใช้เป็นสารตั้งต้นแทนแป้งมันส�
ำปะหลังได้ เพราะน�้
ำตาล
ไอซ์ซิ่งมีส่วนประกอบของน�้
ำตาลกลูโคส และเป็นสารมีขนาด
อนุภาคเล็กใกล้เคียงกับแป้งมันส�
ำปะหลัง