17 / 62
17
ปีที่ 43 ฉบับที่ 193 มีนาคม - เมษายน 2558 ี
ที่ ั
บี่ ี
น
ภ า พ 1 แ ผ น ภ า พ ส้ อ ม เ สี ย ง จั ด ป ร ะ เ ภ ท ก า แ ล็ ก ซี ข อ ง ฮั บ เ บิ ล
ที่มา:
http://www.spacetelescope.org/images/heic9902o/ภาพ 3 ส่วนประกอบหลักของกาแล็กซีชนิดกังหัน
ที่มา:
http://www.icc.dur.ac.uk/~tt/Lectures/Galaxies/Schombert/MilkyWay/Source/Html/MilkyWay.html
ภาพ 2 (ซ้าย) กาแล็กซีชนิดกังหัน จาก European Space Agency & NASA
ที่มา:
http://www.spacetelescope.org/images/heic0602a/(ขวา) กังหันลม
ที่มา:
http://iloveinspired.com/projects/how-to-make-a-paper-pinwheel/ล�
ำดับภาพที่ปรากฏในแผนภาพส้อมเสียงนี้ไม่มีความ
เชื่อมโยงกัน กล่าวคือกาแล็กซีชนิดรีไม่ได้มีวิวัฒนาการจนกลาย
มาเป็นกาแล็กซีชนิดกังหันแต่อย่างใด แม้นักวิทยาศาสตร์
สมัยก่อนจะเคยเชื่ออย่างนั้นก็ตาม เพราะปัจจุบันพบหลักฐาน
แล้วว่ากาแล็กซีแต่ละแบบมีรูปร่างเป็นเช่นนั้นมาตั้งแต่แรกแล้ว
หรือพูดง่าย ๆ ว่ากาแล็กซีทั้งหมดในเอกภพเกิดขึ้นพร้อมกัน
นั่นเอง เช่น พบหลักฐานว่าดวงดาวที่มีอายุมากที่สุดในกาแล็กซี
ต่าง ๆ ในกลุ่มท้องถิ่น (local group) นั้นมีอายุเท่ากัน
ซึ่งหมายความว่ากาแล็กซีเกือบทั้งหมดเกิดขึ้นในเวลาเดียวกัน
จากภาพ 1 กาแล็กซีชนิดกังหันซึ่งอยู่บริเวณขาของส้อมเสียง
ทั้งด้านบนและด้านล่าง มีทั้งที่มีคาน (SBa, SBb, SBc) และไม่มี
คาน (Sa, Sb, Sc) หากกาแล็กซีหันด้านบน (face-on) มาทาง
โลก เราจะมองเห็นกาแล็กซีชนิดกังหันมีลักษณะตรงตามชื่อคือ
มีรูปร่างคล้ายกังหันลม (ดูภาพ 2)
กาแล็กซีชนิดกังหันประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก คือ ส่วนโป่ง
(bulge) จาน (disk) และฮาโล (halo) หรือกลด (ดูภาพ 3)
แม้ว่ากาแล็กซีชนิดกังหันจะดูเหมือนมีแขนอยู่จ�
ำนวนมาก
โดยรอบ แต่เมื่อสังเกตให้ดีจะพบว่าแท้จริงแล้วกาแล็กซีชนิด
กังหันมีแขนเริ่มต้นเพียง 2 แขนที่เหวี่ยงโค้งออกจากใจกลาง
อย่างไรก็ตาม นอกจากลักษณะภายนอกของกาแล็กซีชนิดกังหัน
ที่ดูสวยงามและเป็นเอกลักษณ์แล้ว เราควรท�
ำความรู้จักกับส่วน
ประกอบและองค์ประกอบต่าง ๆ ของกาแล็กซีชนิดนี้ว่ามีอะไร
บ้าง
แขนกังหัน
กาแล็กซีชนิดกังหัน
กาแล็กซีชนิดรี
ส่วนโป่ง
ฮาโล
จาน
กระจุก
ดาวทรง
กลม
ในฮาโล
มุมมองด้านบน
มุมมองด้านข้าง