นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 193 มีนาคม - เมษายน 2558

9 / 62

จากค่าสัมประสิทธิ์การน�ำความร้อนของวัสดุในตารางจะเห็น
ได้ว่ าทองแดงและอะลูมิเนียมเป็นวัสดุที่น�ำความร้อนที่ดี
แต่แก้ว พลาสติก กระดาษ และอากาศเป็นฉนวนความร้อน
การที่ชงกาแฟเย็นใส่ถุงพลาสติกแล้วสวมถุงกระดาษและ
ถุงพลาสติกอีกอย่างละชั้น ก็เป็นกลวิธีป้องกันการถ่ายโอน
ความร้อนเข้าไปในกาแฟเย็นให้น้อยลงท�ำให้น�้ำแข็งละลายได้
ช้าลง กาแฟเย็นไม่เสียรสชาติเมื่อซื้อกลับไปดื่มที่ไกลออกไป
โดยไม่ได้ดื่มทันที อีกทั้งยังเก็บน�้ ำแข็งไว้บริโภคได้อีกนานขึ้น
นอกเหนือจากความสวยงามและความสะดวกสบาย
เมื่อพูดถึงการขึ้น-ตกของดวงอาทิตย์ทุกคนก็เข้าใจ
ได้ทันทีว่า ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกในตอนเช้า และตก
ทางทิศตะวันตกในตอนเย็นเป็นประจ�ำทุกวัน แต่ถ้าบอกว่า
ดวงจันทร์ก็มีการขึ้น-ตกทุกวันเหมือนดวงอาทิตย์เช่นกัน นั่นคือ
เวลาการขึ้นของดวงจันทร์ ในข้าง
ขึ้นข้างแรม
ขึ้นโผล่พ้นขอบฟ้าทางทิศตะวันออกและตกลับขอบฟ้าทางทิศ
ตะวันตกเป็นประจ�ำ และมีเวลาขึ้น-ตกที่ค่อนข้างจะแน่นอน
เหมือน ๆ กับ ดวงอาทิตย์ แต่เวลาขึ้น-ตกของดวงจันทร์จะ
จะเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ ในแต่ละวัน ซึ่งจะสัมพันธ์กับข้างขึ้น -
ข้างแรมของดวงจันทร์ เคยสังเกตกันบ้างไหมว่า ทุกวันเพ็ญขึ้น
15 ค�่ำของทุกเดือน ดวงจันทร์จะขึ้นเป็นดวงกลมโตกระจ่างแจ้ง
ที่ขอบฟ้าทิศตะวันออกเราสามารถมองเห็นดวงจันทร์ได้ในยาม
ค�่ำคืนแต่บางเวลาก็สามารถเห็นดวงจันทร์ได้ในตอนเช้าหรือ
เย็นตอนที่ดวงอาทิตย์ อ่ อนแสงลงอาจเรียกการมองเห็น
ดวงจันทร์ในเวลากลางวันว่า เดือนค้างฟ้าก็ได้ ถ้าเราตั้งต้นนับ
เวลาขึ้นของดวงจันทร์เริ่มต้นจากวันขึ้น 15 ค�่ำหรือที่เรียกว่า
คืนเดือนเพ็ญ เฟสของดวงจันทร์ที่เห็นเต็มดวง เห็นเป็น
ดวงกลมโตที่ขอบฟ้าทิศตะวันออก ซึ่งดวงจันทร์จะขึ้นในช่วง
เวลาประมาณ 17.00 – 18.00 น. ทั้งนี้เวลาขึ้นของดวงจันทร์
ในแต่ละเดือนจะไม่ตรงกัน จะขยับปรับเปลี่ยนไป ในวันต่อมา
ดวงจันทร์ก็จะขึ้นช้าไป 50 นาทีของทุกวัน ไปเรื่อย ๆ จนวน
กลับมาถึงเพ็ญขึ้น 15 ค�่ำอีกครั้ง ในแต่ละรอบของดวงจันทร์
จากแรม 1 ค�่ำ ไปจนถึงขึ้น 15 ค�่ำ จะใช้เวลา 29 – 30 วัน ถ้า
เป็นเดือนกุมภาพันธ์ และเดือนที่ลงท้ายด้วย ยน จะมีรอบ 29
วัน เดือนที่ลงท้ายด้วย คม จะมีรอบ 30 วัน นั่นคือรอบ 29 วัน
จะมีแค่แรม 14 ค�่ำ ไม่มีแรม 15 ค�่ำ เหมือนเดือนที่ลงท้ายด้วย
คม ซึ่งในวันแรม 14 หรือ 15 ค�่ำ ดวงจันทร์จะขึ้นในตอนเช้า
เกือบสว่างก่อนดวงอาทิตย์ขึ้นไม่นานนัก ในท� ำนองเดียวกัน
ถ้าเป็นแรม 8 ค�่ำ ดวงจันทร์ก็จะขึ้นในช่วงเวลาประมาน
5 ทุ่มกว่าถึงเที่ยงคืน ส่วนขึ้น 8 ค�่ำ ดวงจันทร์ก็จะขึ้นช่วงเวลา
11 นาฬิกากว่า ๆ ถึงเที่ยงวัน ท�ำไมจึงเป็นวงรอบอย่างนี้ เหตุผล
ทางวิทยาศาสตร์ที่จะอธิบายวงรอบนี้ก็คือ ดิถีการโคจรของ
ดวงจันทร์รอบโลกจะใช้เวลาประมาณ 29 วันกว่า ๆ และใน 1 รอบ
การโคจรของดวงจันทร์ รอบโลกจะท� ำให้ ผู้ ที่สังเกตเห็น
ดวงจันทร์มีความสว่างเต็มดวงและเว้าแหว่งไปมากบ้างน้อย
บ้างตามวิถีการโคจร เมื่อพิจารณาจากภาพ พบว่าในวันเพ็ญขึ้น
15 ค�่ำ ดวงจันทร์อยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ ผู้คนบนโลกเมื่อเห็น
ดวงอาทิตย์ก�ำลังตกลงทางทิศตะวันตก ดังนั้นดวงจันทร์ก็จะ
ปีที่ 43 ฉบับที่ 193 มีนาคม - เมษายน 2558
9
ตัวอย่างค่าสัมประสิทธิ์การน�ำความร้อนของวัสดุบางชนิด
ชนิดของวัสดุ สัมประสิทธิ์การน�ำความร้อน (W/mK)
ทองแดง
อะลูมิเนียม
แก้ว
พลาสติกพอลิเอทิลีน
พลาสติกพอลิโพรพิลีน
กระดาษ
อากาศ
401
205
1.05
0.33
0.1 – 0.22
0.05
0.024
โดยทั่วไปกาแฟเย็นที่บรรจุในถุงพลาสติกโดยไม่สวมถุง
กระดาษให้ น�้ำแข็งในถุงจะละลายหมดในเวลาประมาณ
ครึ่งชั่วโมง แต่เมื่อสวมถุงกระดาษให้ น�้ำแข็งก็จะละลายช้าลง
เนื่องจากกระดาษเป็นฉนวนความร้อนท�ำให้มีการถ่ายโอน
ความร้อนระหว่างอากาศกับกาแฟเย็นได้น้อยลง ถึงแม้ว่า
พลาสติกเป็นฉนวนความร้อน แต่กระดาษก็เป็นฉนวนความร้อน
ที่ป้องกันการถ่ายโอนความร้อนได้มากกว่า ลองมาดูข้อมูลกันว่า
วัตถุแต่ละอย่างมีความสามารถในการน�ำความร้อนได้มากหรือ
น้อย โดยพิจารณาจากค่าสัมประสิทธิ์การน�ำความร้อนของวัสดุ
ถ้าสัมประสิทธิ์การน�ำความร้อนมีค่ามากแสดงว่าน� ำความร้อน
ได้ดี ถ้ามีค่าน้อยแสดงว่ามีความสามารถในการน�ำความร้อน
ได้น้อย ซึ่งก็คือ ฉนวน