นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 199 มีนาคม - เมษายน 2559

7 / 62

7 ปีที่ 44 ฉบับที่ 199 มีนาคม-เมษายน 2559
ดร.สนธิ พลชัยยา • นักวิชาการ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์มัธยมศึกษาตอนปลาย สสวท. • e-mail: รอบรู้วิทย์
ผลไม้หรือดอกไม้หลายชนิดที่พบในธรรมชาติ
เช่น กล้วยหอม แอปเปิล ดอกมะลิ ฯลฯ ล้วนมีกลิ่นหอม
ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว กลิ่นหอมเหล่านี้เกิดจาก เอสเทอร์
(Ester) ซึ่งเป็นสารอินทรีย์ประเภทหนึ่ง ที่มีกลิ่นพิเศษเฉพาะตัว
จึงนิยมน�ำมาสกัดท�ำเป็นน�้ำหอมและเป็นสารปรุงแต่งกลิ่น
อาหาร เอสเทอร์มีสูตรทั่วไป คือ RCOOR ′ ดังสูตรโครงสร้าง
เมื่อ R คือ ไฮโดรเจน หมู่แอลคิล หรือหมู่แทนที่ไฮโดรคาร์บอนอื่น
R ′ คือ หมู่แอลคิล หรือหมู่แทนที่ไฮโดรคาร์บอนอื่น
เอสเทอร์
R OR'
C
O
กิจกรรมเรื่อง “สังเคราะห์น�้ำหอมกลิ่นใดดี” จะเปิดโอกาสให้นักเรียนสังเคราะห์เอสเทอร์จากปฏิกิริยา
เอสเทอริฟิเคชัน (esterification) ระหว่างกรดคาร์บอกซิลิก (carboxylic acid) กับแอลกอฮอล์ (alcohol) ดังสมการ
ในการท�ำกิจกรรมการเรียนเรื่องนี้ นักเรียนจะได้
บูรณาการความรู้วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี คณิตศาสตร์ และ
วิศวกรรมศาสตร์ ดังแผนผังในรูปที่ 1
R OH C
O
HO R' R OR' C
O
H2 O + +
H
กรดคาร์บอกซิลิก แอลกอฮอล์ เอสเทอร์ น้ำ�
(เข้มข้น)
วิทยาศาสตร์
หมู่ฟังก์ชันของสารอินทรีย์
ปฏิกิริยาเอสเทอริฟิเคชัน
คณิตศาสตร์
คำ�นวณปริมาณสารตั้งต้นที่ต้องใช้
จากค่าโมลที่กำ�หนด
การนำ�เสนอข้อมูลในรูป ร้อยละ กราฟ
หรือแผนภูมิ
เทคโนโลยี
การใช้ ICT สืบค้นข้อมูล
การใช้โปรแกรมสำ�เร็จรูป
ในการคำ�นวณหรือแสดงผล
การนำ�องค์ความรู้เกี่ยวกับ
การสังเคราะห์เอสเทอร์มาใช้
วิศวกรรมศาสตร์
กระบวนการออกแบบเชิง
วิศวกรรมศาสตร์
1. ระบุปัญหา
2. ศึกษาแนวคิดที่เกี่ยวข้อง
3. วางแผนและพัฒนา
4. ทดสอบและประเมินผล
5. นำ�เสนอผลลัพธ์
รูปที่ 1 แผนผังแสดงการบูรณาการสะเต็มศึกษา
0
ปะรด ขี้นก ระกำ ลารัม แพร องุน มะลิ ลวย สม
ปเปล
5
10
15
20
25
สังเคราะห์น้ำ�หอมกลิ่นใดดี
กับกลิ่นน�้ ำหอมที่เย้ายวนใจ
สะเต็มศึกษา