7 / 62
7
ปีที่ 41 ฉบับที่ 182 พฤษภาคม - มิถุนายน 2556
รอบรู้วิทย์
ดร. สนธิ พลชัยยา
นักวิชาการ สาขาเคมี สสวท. / e-mail :
sopho@ipst.ac.thเป็นที่ยอมรับกันดีว่าในหลาย ๆ ทศวรรษที่ผ่านมา ผู้คนหันมาใส่ใจ
และให้ความสำ
�คัญกับสิ่งแวดล้อมกันมากขึ้น และนับตั้งแต่ที่มีการตี
พิมพ์ Twelve Principles of Green Chemistry ในหนังสือที่ชื่อว่า
GreenChemistry: Theory andPractice ในปีค.ศ. 1998 โดยPaul
T. Anastas และ John C. Warner การพัฒนากระบวนการผลิตใน
วงการอุตสาหกรรมทางเคมีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมได้ก่อเกิดเป็น
รูปธรรมมากขึ้น ซึ่งจะเห็นได้ว่าในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ได้มีการตีพิมพ์
บทความที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนารูปแบบกระบวนการทางเคมีบน
พื้นฐานของความปลอดภัยและการลดมลพิษจำ
�นวนมากมาย ทั้งใน
เรื่องของการทดลองแบบย่อส่วน การใช้สารทดแทน การลดขั้นตอน
การสังเคราะห์สาร การเลือกใช้ตัวเร่งปฏิกิริยาที่มีความจำ
�เพาะมาก
ขึ้น การใช้ non volatile solvents เช่น ionic liquid และ aqueous
solvent หรือการเลือกทำ
�ปฏิกิริยาเคมีแบบไม่ใช้ตัวทำ
�ละลาย เป็นต้น
สำ
�หรับแวดวงการศึกษาเองก็เช่นกัน ได้มีการพัฒนาอุปกรณ์
และประยุกต์รูปแบบการทดลองทางเคมีที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
มาใช้ในการเรียนการสอน สำ
�หรับตัวอย่างรูปแบบการทดลอง
ทางเคมีในระดับโรงเรียนที่พบเห็นโดยทั่วไป เช่น การให้นักเรียน
ทำ
�ปฏิบัติการเคมีแบบย่อส่วน การใช้สารทดแทน และการ
ทดลองเสมือนจริง ซึ่งไม่ว่าจะเลือกใช้วิธีการใดก็ย่อมเป็นผล
ดีต่อสิ่งแวดล้อมและยังเป็นการปลูกจิตรักษ์สิ่งแวดล้อมให้
กับนักเรียนอีกด้วย สำ
�หรับตัวอย่างที่จะนำ
�เสนอในบทความ
นี้เป็นการสอนอีกแนวทางหนึ่ง ซึ่งเปิดโอกาสให้นักเรียนได้
เปรียบเทียบและคิดวิเคราะห์เกี่ยวกับการเลือกวิธีการเตรียม
สารเคมีในชีวิตประจำ
�วันที่ปลอดภัยต่อผู้ทดลองและเป็นมิตรกับสิ่ง
แวดล้อมมากขึ้น ดังกรณีศึกษาต่อไปนี้
อีกหนึ่งทางสอน...
เพื่อให้เด็กรักษ์
สิ่งแวดล้อม