นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 183 กรกฎาคม - สิงหาคม 2556

23 / 62

ดาวฤกษ์หลายดวงมีความสว่างเห็นได้ชัดเจนอยู่บนท้องฟ้า
ในบริเวณใกล้เคียงกัน ทำ �ให้คนเราเกิดจินตนาการออกเป็นรูป
ของเทพเจ้า รูปสิ่งมีชีวิตหรือวัตถุเครื่องใช้ต่าง ๆ ตามความคิด
คำ�นึงของกลุ่มชนแต่ละเผ่าพันธุ์มาตั้งแต่สมัยโบราณ ทำ�ให้เกิด
ประโยชน์ในการหาทิศทาง บอกเวลา บอกฤดูกาล การกำ�หนด
วัน อีกด้วย
ในปัจจุบันนี้ดวงดาวบนท้องฟ้าได้แบ่งออกเป็น 88 กลุ่ม
ดาว กลุ่มดาวที่เรารู้จักกันดีและควรรู้จักมีอยู่หลายกลุ่ม เช่น
กลุ่มดาวค้างคาว กลุ่มดาวจระเข้ กลุ่มดาวเต่าหรือกลุ่มดาว
นายพราน กลุ่มดาวในจักรราศี ซึ่งเราได้นำ�กลุ่มดาวเหล่านี้มา
เป็นตัวอย่างในกิจกรรมด้วย
กลุ่มดาวจระเข้นั้นจะสังเกตง่ายทางทิศเหนือ กลุ่มดาว
จระเข้ประกอบด้วยดาวฤกษ์อย่างน้อย 7 ดวง ซึ่งคนไทยเห็น
เป็นรูปจระเข้ คือดาว 4 ดวงแรก เป็นลำ �ตัวจระเข้ อีก 3 ดวง
ที่เหลือเป็นหางจระเข้ ส่วนชาวจีนเห็นเป็นรูปกระบวยตักน้ำ �
ชาวกรีกโบราณเห็นเป็นหมีใหญ่ สำ�หรับการเรียกชื่อกลุ่มดาว
นั้นก็จะเรียกชื่อแตกต่างกันออกไปตามความเชื่อ วิถีชีวิต และ
วัฒนธรรมนั่นเอง ยกตัวอย่างเช่น ชาวยุโรปซึ่งใช้ชีวิตบนภูเขา
มองเห็นเป็นรูป "หมีใหญ่"แต่คนไทยใช้ชีวิตอยู่ริมน้ำ � จึงมอง
เห็นเป็นรูป "จระเข้"
เรื่องเด่นประจำ�ฉบับ
ลลิดา อ่ำ�บัว นักวิชาการ สาขาโลก ดาราศาสตร์ และ อวกาศ สสวท. / e-mail :
คู่กันแล้ว
ไม่แคล้วกัน
(กลุ่มดาว)
ตั้งแต่สมัยโบราณกาลคนมี
ความผูกพันกับดวงดาวต่าง ๆ
บนท้องฟ้า เพราะคนเราใช้ชีวิต
ประจำ �วัน เกี่ยวข้องกับดวงดาว
เช่นใช้ดวงดาวบอกทิศในการ
เดินทาง ใช้ดวงดาวมาทำ�นาย
โชคชะตา อีกทั้งดวงดาวยังนำ �
มาถ่ายทอดพรรณนา ออกมา
เป็นกาพย์ กลอนของสมเด็จ
พระพุทธเลิศหล้านภาลัยในบท
ละครเรื่องอิเหนา หรือในบทกวี
อันไพเราะ ของสุนทรภู่ในเรื่อง
พระอภัยมณี
ภาพที่ 1 กลุ่มดาวจระเข้
ที่มา : ดัดแปลงจาก The LESA Project 2003 )
ปีที่ 41 | ฉบับที่ 183 | กรกฎาคม-สิงหาคม 2556 23