นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 183 กรกฎาคม - สิงหาคม 2556

29 / 62

เรื่องเด่น ประจำ�ฉบับ
ว่าที่ ร.ต. ภูริวัจน์ จิราตันติพัฒน์ นักวิชาการ สาขาโลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ สสวท. / e-mail :
วิชุราตรี กลับแสง นักวิชาการ สาขาโลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ สสวท. / e-mail :
การใช้ประโยชน์
จากเส้นชั้นความสูง
หากใครเคยเปิดแผนที่ภูมิประเทศดูจะพบเส้นโค้งๆ
จำ�นวนมากลายตาไปหมด เส้นเหล่านี้เรียกกันว่า เส้นชั้น
ความสูง (contour line) ซึ่งเป็นเส้นที่ใช้บอกระดับความ
สูงของพื้นที่ เกิดจากการลากเส้นเชื่อมต่อจุดที่มีค่าความสูง
เท่ากันโดยอ้างอิงจากระดับน้ำ�ทะเลปานกลาง (ค่าที่ได้จาก
การวัดระดับน้ำ�ทะเลขึ้นสูงสุดและลงต่ำ�สุดของแต่ละวัน
ในช่วงระยะเวลาที่กำ�หนด แล้วนำ�ค่าที่ได้มาเฉลี่ย) ซึ่งรูป
ร่างของเส้นชั้นความสูงสามารถบอกลักษณะธรณี
สัณฐานของพื้นที่นั้น ๆ ได้
ในงานมหกรรมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ
ประจำ�ปี 2556 นี้ สาขาโลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ ขอเชิญ
ชวนน้อง ๆ และผู้ที่สนใจมาเข้าร่วมกิจกรรม workshop การ
ใช้ประโยชน์จากเส้นชั้นความสูง เพื่อเปิดประสบการณ์ทางการ
ใช้งานแผนที่ ซึ่งผู้เขียนเชื่อว่ามีผู้ให้ความสนใจศาสตร์แขนงนี้
อยู่ไม่น้อย เรามาเริ่มจากการสร้างเส้นชั้นความสูงกันก่อน
วัสดุอุปกรณ์
1. แบบจำ�ลองการสร้าง
เส้นชั้นความสูง
2. น้ำ�เปล่า
3. แผ่นใส
4. ปากกาเขียนแผ่นใส
5. เทปใส
รูปแผนที่ภูมิประเทศ แสดงเส้นชั้นความสูง
ที่มา
เส้นชั้นความสูง
วิธีทำ�กิจกรรม
1. เทน้ำ�ลงใน
แบบจำ �ลองกา ร
สร้างเส้นชั้นความ
สูงที่ระดับความสูง
1 เซนติเมตร
2. วางแผ่นใส
ลงบนฝาปิดของ
แบบจำ�ลองแล้วใช้
เทปใสติดยึดให้อยู่
กับที่ จากนั้นใช้
ปากกาวาดเส้นขอบ
ของน้ำ�ที่สังเกตเห็นบนแผ่นใส
3. เทน้ำ�ลงไปที่ระดับความสูง 2 เซนติเมตร แล้วทำ�ตามขั้น
ตอนเดิม จนกระทั่งเทน้ำ�ถึงระดับความสูง 5 เซนติเมตร สังเกต
และอธิบายเส้นชั้นความสูงที่ได้
จะพบว่า เส้นชั้นความสูงที่ได้นี้เป็นการทำ�ภูเขาจำ�ลอง 3
มิติ ให้กลายเป็นภาพ 2 มิติบนกระดาษนั่นเอง ซึ่งเส้นชั้นความ
สูงแต่ละเส้นสามารถบอกลักษณะของภูเขาจำ�ลองดังกล่าวได้
ตัวอย่างเช่น บริเวณที่เป็นหน้าผา เส้นชั้นความสูงจะอยู่ชิดกัน
มาก (ศึกษาลักษณะและกฎเกณฑ์ของเส้นชั้นความสูงได้จากใบ
ความรู้แนบท้าย) ดังนั้นผู้ที่อ่านแผนที่ภูมิประเทศเป็นจะ
สามารถนึกกลับไปเป็นภาพ 3 มิติได้ทันทีว่าพื้นที่ที่สนใจมี
ลักษณะเป็นอย่างไร
ปีที่ 41 | ฉบับที่ 183 | กรกฎาคม-สิงหาคม 2556 29