12 / 62
3. วิธีวัดระยะทางแบบโดยตรงกับโดยอ้อม
2. ปีแสง คืออะไร
ปีแสง (light year ตัวย่อ ly) คือ ระยะทางที่แสงเดินทางในหนึ่งปี ซึ่งมีวิธีคิดดังนี้คือ เนื่องจากแสง
มีอัตราเร็วในการเคลื่อนที่ในสุญญากาศประมาณ เมตร/วินาที ดังนั้นเราจะสามารถค�
ำนวณ
ได้ว่า ใน 1 ปีแสงจะเคลื่อนที่ (หรือเดินทาง) ได้ เป็นระยะทางเท่าไร โดยการเทียบสัดส่วน
(บางคนเรียกว่า เทียบบัญญัติไตรยางศ์) ว่า 1 วินาที แสงเดินทางได้ เมตร ดังนั้น ใน 1 ปี
(มีกี่วินาที หาให้ได้ก่อน) แสงจะเดินทางได้กี่เมตร
การวัดระยะทางสามารถท�
ำได้ทั้งโดยตรงและโดยอ้อม
ซึ่งเราคุ้นเคยกับการวัดระยะทางแบบโดยตรงอยู่แล้ว คือ ใช้
เครื่องมือวัดต่าง ๆ วัดระยะทางจากจุดหนึ่งถึงอีกจุดหนึ่ง
ที่ต้องการทราบ ส่วนวิธีวัดระยะทางโดยอ้อมนั้นเราไม่จ�
ำเป็น
ต้องน�
ำเครื่องมือวัดไปวัดระยะทาง แต่เราจะใช้
หลักการของ
สามเหลี่ยม
ในการหาระยะทางแทน ซึ่งท�
ำได้ดังนี้
จะเห็นได้ว่าเมื่อเราเขียนบอกระยะทางในหน่วยปีแสงจะใช้พื้นที่
น้ อยกว่ าการ เขียนในหน่ วยกิโลเมตรมาก ด้ วยเหตุนี้
นักวิทยาศาสตร์จึงมักบอกระยะทางจากโลกถึงดวงดาวต่าง ๆ
ในหน่วยปีแสงมากกว่าหน่วยกิโลเมตร นอกจากนี้ยังให้ความรู้สึก
ได้ว่าแสงจากดาวเดินทางเป็นปีกว่าจะมาถึงโลก
วิธีท�
ำ
1.วางโต๊ะไว้ใกล้กับผนังห้อง โดยให้ด้านยาวของโต๊ะขนาน
ไปกับผนังห้อง น�
ำกระดาษการ์ด 2 แผ่น วางบนโต๊ะโดยให้ขอบนอก
ของกระดาษอยู่ห่างกัน 100 เซนติเมตร แล้วยึดกระดาษการ์ด
ทั้งสองให้ติดกับโต๊ะด้วยเทปกาวใส
2.ใช้ปากกาเคมีเขียนเครื่องหมายกากบาทขนาดใหญ่
บนกระดาษการ์ดอีกแผ่น แล้วน�
ำกระดาษนี้ไปติดที่ผนังห้อง
ให้สูงระดับเดียวกับหน้าโต๊ะ (ดูภาพ 2)
วัสดุ-อุปกรณ์
1. ครึ่งวงกลมวัดมุม (หรือไม้โปรแทรกเตอร์)
2. ไม้เมตร
3. กระดาษการ์ด 3 แผ่น
4. ปากกาเคมี
5. เทปกาวใส
6. โต๊ะ
ดังนั้น ใน 1 ปีแสง คิดเป็นระยะทางเท่าใด ค�
ำนวณได้ดังนี้:
ค�
ำนวณโดยการเทียบสัดส่วน
= 9,460,800,000,000,000 เมตร
= 9,460,800,000,000 กิโลเมตร
= 9.4608X10 กิโลเมตร
1 ปีแสง เท่ากับ 9.4608X10 กิโลเมตร
31,536,000 วินาที แสงจึงเดินทางได้ เมตร X31,536,000 วินาที
1 วินาที แสงเดินทางได้ เมตร
เนื่องจาก 60 วินาที เป็น 1 นาที 60 นาที เป็น 1 ชั่วโมง 24 ชั่วโมง เป็น 1 วัน 365 วัน
เป็น 1 ปี
ดังนั้น ใน 1 ปี มีกี่วินาที ค�
ำนวณได้ดังนี้:
ค�
ำถามชวนคิด :
ระยะทางจากโลกถึงดาวพร็อกซิมา เซนทอรี
ซึ่งมีค่าเท่ากับ 41,512,200,000,000 กิโลเมตร คิดเป็นระยะ
ทางกี่ปีแสง
1 นาที มี 60 วินาที
1 ชั่วโมง จึงมี 60 วินาทีX60 นาที
1 วัน จึงมี 3,600 วินาทีX24 ชั่วโมง
1 ปี จึงมี 86,400 วินาทีX365 วัน
= 3,600 วินาที
= 86,400 วินาที
= 31,536,000 วินาที
12
12
นิตยสาร สสวท.
12