11 / 62
คุณผู้อ่านที่ไม่ได้เชี่ยวชาญเรื่องดาราศาสตร์ เคยสงสัยกันไหมว่านักดาราศาสตร์รู้ ได้อย่างไรว่าโลกของเรา
มีขนาดเท่าไร ดวงอาทิตย์อยู่ห่างจากโลกเท่าไร หรือแม้กระทั่งสามารถบอกได้ด้วยว่าดวงดาวที่อยู่ไกลแสนไกล
มองเห็นเป็นเพียงจุดสว่างนั้นอยู่ห่างจากโลกของเราเท่าไร พวกเขาใช้อะไรวัด (ที่แน่ ๆ คงไม่ได้ใช้ไม้เมตร หรือ
สายวัด) และพวกเราอีกหลาย ๆ คนก็คงเคยสับสนกับค�
ำว่า “ปีแสง” ว่าตกลงมันคือความเร็ว อัตราเร็ว หรือ
ระยะทาง หรืออะไรกันแน่ และมีค่าเท่าไร? แม้จะฟังดูเป็นค�
ำถามง่าย ๆ แต่ก็คงต้องใช้เวลาคิดหาค�
ำตอบอยู่เหมือนกัน
1. ปัญหาในการใช้หน่วยกิโลเมตร
สุภัคสรณ์ รุ่งศรี
ผู้ช�
ำนาญ สาขาโลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ สสวท. / e-mail:
srung@ipst.ac.thภาพ 1 ดาว “พร็อกซิมา เซนทอรี” (Proxima Centauri) ภาพจาก
NASA/ ESA
(ที่มา:
http://www.space.com/23475-proxima-centauri-hubble-telescope-photo.html)
ระยะทางที่
แสนไกล
จะวัดได้อย่างไร
หน่วยกิโลเมตร (kilometer ตัวย่อ km) หรือในบางประเทศ
นิยมใช้หน่วยไมล์ (mile ตัวย่อ mi) เป็นหน่วยที่ใช้วัดระยะทาง
ไกล ๆ เช่น ระหว่างประเทศ เมือง หรือสถานที่ต่าง ๆ และยัง
เป็นหน่วยที่ใช้วัดระยะทางเฉลี่ยระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ซึ่งมี
ค่าประมาณ 150,000,000 กิโลเมตร (หนึ่งร้อยห้าสิบล้าน
กิโลเมตร) ได้ด้วย แต่ดวงดาวอื่น ๆ ที่อยู่ไกลออกไปจากโลก
มากกว่าดวงอาทิตย์การใช้หน่วยกิโลเมตรเพื่อบอกระยะทาง
ระหว่างโลกกับดวงดาวต่าง ๆ นั้นแม้ว่าจะใช้ได้แต่ก็ไม่เหมาะสม
ตัวอย่างเช่น ดาว “พร็อกซิมา เซนทอรี” (Proxima Centauri)
ซึ่งเป็นดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้ระบบสุริยะของเรามากที่สุด อยู่ห่างจาก
โลก 41,512,200,000,000 กิโลเมตร จะเห็นได้ว่าต้องเขียน
ตัวเลขยาวเหยียดหากเราใช้หน่วยกิโลเมตร ดังนั้นเพื่อแก้ปัญหา
นี้ นักวิทยาศาสตร์จึงน�
ำหน่วย “ปีแสง” มาใช้ในการบอกระยะ
ทางที่อยู่ไกลมาก ๆ แทน แล้วปีแสงคืออะไร?
11
ปีที่ 43 ฉบับที่ 194 พฤษภาคม - มิถุนายน 2558