นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 197 พฤศจิกายน - ธันวาคม 2558

7 / 61

7
ปีที่ 44 ฉบับที่ 197 พฤศจิกายน - ธันวาคม 2558
8. จากนั้นให้จัดกิจกรรมเป็นกลุ่ม โดยมีกลุ่มละ
5 คน เตรียมถาดกระดาษซึ่งใช้แทนแบคทีเรียที่เป็นเซลล์
เจ้าบ้านกลุ่มละ 6 ถาด วางไว้ตรงกลางโต๊ะ ให้นักเรียนแต่ละ
คนสุ่มหยิบชิ้นกระดาษจากถุงทึบของตนเองขึ้นมา 1 วง แล้ว
ใส่ลงในถาดกระดาษ 1 ถาด ให้สมาชิกในกลุ่มร่วมกันพิจารณา
เลือกถาดกระดาษที่ได้รับวงกระดาษที่มีลักษณะแตกต่างกัน
ซึ่งจะมี 3 ถาดและ 1 ถาดที่ไม่ได้รับวงกระดาษใด ๆ
- ได้รับพลาสมิดที่ต่อกับ DNA จะใส่กระดาษสีขาว
ลงไปในถาด ซึ่งแสดงว่า แบคทีเรียนี้เจริญได้บนอาหารเลี้ยงเชื้อ
และไม่สามารถสร้างเอนไซม์ beta-galactosidase เนื่องจาก
มี DNA แทรกเข้าไปในพลาสมิดได้บริเวณต�ำแหน่งยีน lacZ
บนพลาสมิดท�ำให้ยีนนี้ไม่ท�ำงาน
9. ให้สมาชิกภายในกลุ่มร่วมกันพิจารณาว่าวงกระดาษ
ที่เป็นพลาสมิดหรือ DNA ที่อยู่ในถาดกระดาษนั้น ท�ำให้
ลักษณะฟีโนไทป์ของแบคทีเรียเป็นแบบใด แล้วใส่กระดาษ
สี่เหลี่ยมสีขาว ฟ้า หรือแดงแผ่นใดแผ่นหนึ่งซึ่งแทนลักษณะ
แต่ละฟีโนไทป์ลงในแต่ละถาดกระดาษ ดังนี้
- กรณีที่โคโลนีของแบคทีเรียบนอาหารเลี้ยงเชื้อเป็นสีขาวให้
ใส่กระดาษสีขาว
- กรณีที่โคโลนีของแบคทีเรียบนอาหารเลี้ยงเชื้อเป็นสีฟ้าให้
ใส่กระดาษสีฟ้า
- กรณีที่โคโลนีของแบคทีเรียไม่เจริญบนอาหารเลี้ยงเชื้อให้
ใส่สีแดง
10. สรุปและอภิปรายผลการท�ำกิจกรรมเกี่ยวกับ
ลักษณะฟีโนไทป์ของแบคทีเรียแต่ละเซลล์ว่าเจริญเติบโตบน
อาหารเลี้ยงเชื้อที่ใส่ยาปฏิชีวนะแอมพิซิลลิน X-gal และ
IPTG ได้หรือไม่ และถ้าเจริญได้จะเกิดเป็นโคโลนีสีอะไร
เพราะเหตุใด
จากการท�ำกิจกรรมที่ให้ผู้เรียนได้ลงมือปฏิบัติเอง
และท�ำอย่างเป็นขั้นตอน จะท� ำให้เข้าใจเรื่องการโคลนยีนโดย
อาศัยพลาสมิดของแบคทีเรียซึ่งมีความซับซ้อนได้ง่ายขึ้น
และนอกจากกิจกรรมนี้แล้ว ผู้สอนอาจจะให้นักเรียนไป
สืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการสร้าง GMOs อื่น ๆ หรือผลิตภัณฑ์
จาก GMOs อื่น ๆ ที่นักเรียนสนใจหรือเกี่ยวข้องกับชีวิต
ประจ�ำวัน เช่น อาหารและยา เพื่อน�ำมาเสนอหน้าชั้นเรียน
หรือจัดท�ำป้ายนิเทศเพื่อเผยแพร่ความรู้ต่อไป
- ได้รับพลาสมิดที่ต่อปลายเข้าด้วยกัน จะใส่กระดาษ
สีฟ้าลงไปในถาด ซึ่งแสดงว่า แบคทีเรียนี้เจริญได้บนอาหาร
เลี้ยงเชื้อ และสามารถสร้างเอนไซม์ beta-galactosidase
เนื่องจากไม่มี DNA แทรกเข้าไปในพลาสมิดบริเวณต�ำแหน่งยีน
lacZ ท�ำให้ยีนนี้สามารถท�ำงานได้ สร้างเอนไซม์ย่อย X-gal
ให้ได้เป็นสีฟ้า
- ได้รับชิ้น DNA ที่ต่อปลายเข้าด้วยกัน จะใส่กระดาษ
สีแดงลงไปในถาด ซึ่งแสดงว่า แบคทีเรียนี้ไม่สามารถเจริญได้
บนอาหารเลี้ยงเชื้อ เนื่องจากไม่ได้รับพลาสมิดที่มียีนต้านยา
ปฏิชีวนะแอมพิซิลลิน
- ไม่ได้รับพลาสมิดหรือ DNA จะใส่กระดาษสีแดง
ลงไปในถาด ซึ่งแสดงว่า แบคทีเรียนี้ไม่สามารถเจริญได้
บนอาหารเลี้ยงเชื้อ เนื่องจากไม่ได้รับพลาสมิดที่มียีนต้าน
ยาปฏิชีวนะแอมพิซิลลิน
บรรณานุกรม
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี.กระทรวงศึกษาธิการ.
(2554). หนังสือเรียนรายวิชาเพิ่มเติมชีววิทยา เล่ม 4.กรุงเทพมหานคร:
โรงพิมพ์องค์การค้า สกสค.
สมาคมพันธุศาสตร์แห่งประเทศไทย. (2548). สาระน่ารู้อณูพันธุศาสตร์.
กรุงเทพมหานคร: เท็กซ์ แอนด์ เจอร์นัล พับลิเคชัน จ�ำกัด.
สุรินทร์ ปิยะโชคณากุล. (2548). พันธุวิศวกรรมเบื้องต้น.พิมพ์ครั้งที่ 3.
กรุงเทพมหานคร: ส�ำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
จากการท�ำกิจกรรมนักเรียนควรสรุปได้ว่า ถาดกระดาษ
ที่เป็นตัวแทนของแบคทีเรียจะมีลักษณะต่าง ๆ ดังนี้