18 / 62
18
นิตยสาร สสวท
ผู้เขียนขอขอบคุณ คุณบุญปรอด เจริญฤทธิ์ จากโรงเรียนการท�
ำนาเกลือสมุทรสงคราม และคุณครูผู้ดูแลค่ายวิชาการ
จากโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ทุกคนในการให้ค�
ำแนะน�
ำระหว่างการท�
ำ mini-project ของนักเรียน และขอบคุณงบประมาณ
การจัดค่ายจากโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ จังหวัดนครปฐม
กรอบความรู้
กระบวนการทำ�นาเกลือ
กระบวนการท�
ำนาเกลือประกอบไปด้วยแปลง
นาชนิดต่าง ๆ ดังนี้ (1) นาวังหรือนาขัง ส�
ำหรับกักน�้
ำ
ทะเลไว้ใช้ และให้สิ่งเจือปนต่าง ๆ ตกตะกอนก่อนปล่อย
น�้
ำเข้านาขั้นต่อไปโดยใช้กังหันลม หรือเครื่องสูบน�้
ำ (2)
นาตาก ท�
ำหน้าที่ตากน�้
ำทะเลด้วยแสงแดดเพื่อท�
ำให้น�้
ำ
ระเหยไป ท�
ำให้ความเข้มข้นของเกลือที่ละลายอยู่มีค่า
ประมาณ 6-16 องศาโบเม่ โดยการใช้ไฮโดรมิเตอร์วัด
ความเค็ม (3) นารองเชื้อ มีความเข้มข้นของเกลือ
ประมาณ 18-20 องศาโบเม่ (4) นาเชื้อ มีความเข้มข้น
ของเกลือประมาณ 22-23 องศาโบเม่ โดยจะพบการ
ตกผลึกของเกลือจืดหรือยิปซัม (CaSO
4
) และ (5) นาปลง
ซึ่งเป็นบริเวณที่น�้
ำทะเลเป็นสารละลายอิ่มตัวมากมี
ความเข้มข้นของเกลือสูงถึง 24-25 องศาโบเม่ ท�
ำให้
เกลือตกผลึกลงสู่ท้องนา หลังจากนั้นชาวนาเกลือ
ก็จะรื้อเกลือ แล้วน�
ำไปเก็บในยุ้งเพื่อรอจ�
ำหน่ายต่อไป
กำ�เนิดขี้แดดนาเกลือ
ชาวนาเกลือจะหยุดพักการท�
ำนาเกลือในฤดูฝน
คือระหว่ างเดือนพฤษภาคม-เดือนตุลาคมของทุกปี
น�้
ำฝนที่ขังอยู่ในนาจึงท�
ำให้ตะไคร่น�้
ำ สาหร่าย และจุลินทรีย์
บางชนิดเจริญเติบโต เมื่อเข้าสู่ฤดูการท�
ำนาเกลือคือเดือน
พฤศจิกายน จะมีการปล่อยน�้
ำออกจากแปลงนาท�
ำให้
ตะไคร่น�้
ำ สาหร่ายและจุลินทรีย์จับตัวกันเป็นแผ่นแห้ง
และแตกระแหง ชาวนาเกลือเรียกว่า “ดินหนังหมา หรือ
ขี้แดดนาเกลือ” โดยพื้นที่ 1 ไร่ จะมีขี้แดดนาเกลือตั้งแต่
500-1,000 กิโลกรัม เมื่อน�
ำไปวิเคราะห์องค์ประกอบทาง
เคมีพบว่ามีธาตุโพแทสเซียม 2% และฟอสฟอรัส 0.13%
จึงสามารถน�
ำมาเป็นปุ๋ยอินทรีย์เพื่อเร่งการเติบโตของ
ส้มโอ แตงโม ละมุด พุทรา และผักบางชนิดได้
กลุ่มของตะไคร่น�้
ำและสาหร่าย (ขี้แดดนาเกลือสด)
ขี้แดดนาเกลือ
บรรณานุกรม
ชมวิวทิวทัศน์. (2557).
เปลี่ยนขยะจากนาเกลือเป็นปุ๋ยอินทรีย์ชั้นดี "ขี้แดดนาเกลือ หรือดินหนังหมา"
. สืบค้นเมื่อ
25 พฤศจิกายน 2558, จาก
http://www.oknation.net/blog/thaitourismsociety/2014/07/20/entry-1บัวหลวง ฝ้ายเยื่อ. (2550). การจัดค่ายวิทยาศาสตร์แบบองค์รวม.
วารสาร สควค.
4, หน้า 10-11.
เว็บไซต์แหล่งเรียนรู้ออนไลน์. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2555). เรื่อง แหล่งเรียนรู้นาเกลือ สืบค้นเมื่อ
15 พฤศจิกายน 2558, จาก
http://fieldtrip.ipst.ac.th/intro_content.php?content_id=7